Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж



Pdf көрінісі
бет5/441
Дата16.05.2023
өлшемі3.59 Mb.
#473784
түріОқулық
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   441
Okulik XX kazak adebiet

І БӨЛІМ. Әдеби мұраны зерттеудің негізгі арналары
тешествия по разным провин циям 
Российского государства» (ч. І., Спб., 
1773) және А. И. Левшиннің «Описа-
ние киргиз-казачьих или киргиз-кай-
сацких орд и степей» (ч. 1-3. Спб.,1832) 
атты еңбектерінен кездестіреміз. Бұл 
ғалымдар қазақ халқының тарихын, 
мәдениетін, әдет-ғұрпы мен салтын 
көбірек зерттегендіктен де тұрмыс-
салтқа байланысты халық өлеңдеріне 
айырықша көңіл аударған. А. И. Лев-
шин қазақ өлеңдерін жанрлық жа-
ғынан батырлық жырлар (эпос пен 
тарихи жырлар), тұрмыс-салт жыр-
лары, лирикалық өлеңдер деп үш 
топ қа бөледі. Қазақ халқының бүкіл 
өмі рінің поэзияда табылатынына, ақ-
па ақындық-импровизаторлық қа бі -
леті мен өнерсүйгіштік қасие ті-
не байланысты алғашқы ой-пі кір -
лерді де осы кітаптардан кез дес -
тіре міз. Аталған еңбектердің шы -
ғыс тану ғылымындағы басты ғы -
лы ми жаңалығы мен маңызы патша 
үкіметінің отарлау саясатынан туын -
даған «қазақтар мәдениеті жоқ, тағы 
халық» деген менсінбеушілікке соқ-
қы беріп, қазақ халқының тарихын, 
географиясын, этнографиясын ғы-
лыми тұрғыда зерттеуге деген жаңа 
бағыттағы көзқарас пен ой-пікір ту-
ғызуында еді. Міне, сондықтан да 
ХІХ ғасырдың екінші жартысынан 
бастап қазақ даласын зерттеушілер 
фольклорлық мұраны жинау, жария-
лау, орыс тіліне аудару, басып шыға-
ру жұмыстарына ерекше көңіл бөлді. 
Егер Л. Ф. Костенконың «Туркестан-
ский край» (т. 1-3, Спб.,1880), А. Н. Ха-
рузиннің «Киргизы Букеевской ор-
ды» (вып. 1-2, М.,1888), Н. И. Весе -
ловскийдің «Киргизские рассказы о 
русских завоеваниях в Туркестан ском 
крае» (СПб.,1894), А. Вамберидің 
«Очерки Средней Азии» М., 1868), 
И. И. Крафттың «Сборник узаконений 
о киргизах степных областей» Орен-
бург, 1889), И. А. Кастаньенің «Древ-
ности киргизской степи и Оренбург-
ского края» Оренбург, 1910). Н. И. Гро-
дековтің «Киргизы и каракиргизы 
Сырдарьинской области» Ташкент, 
т.1, 1889) атты кітаптарында ауыз 
әдебиеті үлгілері халық тарихы 
мен этнографиясына байланыс ты 
қарастырылған болса, таза фольк-
лортану мәселесіне арналған ең-
бектерде фольклорлық мұраның 
көп теген көлемді ңұсқалары жария-
ланды. Атап айтсақ, В. В. Радловтың 
«Об разцы народной литературы се-
верных тюркских племен» (ч. V, 
СПб., 1875), «Образцы народной 
ли тературы тюркских племен» (ІІІ т. 
СПб., 1870), И. Березиннің «Турец-
кая хрестоматия» (3 т. СПб.,1890), 
Я. Лютшьтің «Киргизская хрестома-
тия» (Ташкент,1883), А. Васильевтің 
«Образцы киргизской народной сло-
весности» (Оренбург, 1897, 1905), 
Н. Н. Пантусовтың «Образцы кир-
гизкой народной литературы» (Қа-
зан, 1909), Ә. Диваевтың «Сбор ник 
материалов для статистики Сыр-
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ


18


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   441




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет