Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.)
Бүкілодақтық әдебиеттану ғы лы- мы алдында «түрі ұлттық, мазмұны социалистік әдебиет» жасауды, оның басты әдісі социалистік реализмді теориялық тұрғыдан негіздеу міндеті қойылды, ұлттық әдеби-теориялық ой-пікір жедел үн қосты. Оған барар жолдағы алғашқы барлау 1933 жылғы Қазақстан кеңес жазушыларының ұйымдастыру комитеті пленумында Ғ. Мүсірепов жасаған «Социалистік құрылыс дәуірі – түрі ұлттық, мазмұны пролетариаттық көркем әде биеттің өркендейтін дәуірі» ат- ты баяндамасында көрініс тапты. («Әдебиет майданы», 1933, №2). Осыдан кейін-ақ баспасөз бетінде жарияланған Н. Манашұлының «Түрі ұлттық, мазмұны пролетариаттық көркем әдебиет үшін большевикше күресейік» («Лениншіл жас», 1933, № 138, 139), І.Жансүгірұлының «Сапалы әдебиет жасайық» («Қазақ әдебиеті», 1934, №2), С. Толыбек- ұлының «Қазақстанда түрі ұлттық, мазмұны социалистік мәдениет құрудың мықты табысының бірі» («Ауыл комунисі», 1934, № 3) се- кілді мақалаларда «Социалистік Қа- зақстан» газетінің «Жазушылары- мыз дан заманымызға сай сапалы шы ғарма күтеміз» (1934, № 215) атты бас мақаласында жан-жақты сөз етіле бастады. Ғ. Мүсірепов өз баяндама- сында Қазақстанның барлық май- данда күшті қарқынмен, қомақты іс- пен өсіп келе жатқаны, капиталистік дәуірді бастан өткізбей-ақ социа- лизмге аттап отырғаны, аз жылдың ішінде-ақ түрі ұлттық, мазмұны пролетариаттық мәдениет, көрнекті көркем әдебиет жасап отырғанын дәлелдей келіп: «Мазмұны социал- дық, түрі ұлттық мәдениет деп, көпшілікті интернационалдық тәр- биесімен тәрбиелеуді мақсат етіп пролетариат үстемдігін нығайтатын мәдениетті атаймыз. Біздің көркем әдебиетіміздің алдына қойылатын міндеттер осы» деген анықтама береді. Одан соң қазақ әдебиетіндегі кеңес дәуірінде даму жолына тоқталып, проза, поэзия, драматур- гия және әдеби сындағы жетістіктер мен кемшіліктерді саралай оты- рып бұл міндетте, яғни мазмұны социалистік, түрі ұлттық әдебиет жа- сауда, тап тартысының өсіп-өркендеу жолындағы сара жол марксизм-ле- нинизм ілімінен оқып үйрену екенін атап көрсетеді. Баяндамада қазақ әдебиеттану ғылымында социалистік реализм әдісінің теориялық негізін ашып беру жолындағы тұңғыш қа- дам жасалды. Кешегі ҚазАПП дә- уірінде ұсынылған ұрандардың қа- те болғанын сынай келіп: «Кеңес жа зушыларының соңғы пленумы ең ірі мәселеге әдебиетіміздің өр- кен деу бағытына ашық ұран таста- ды: бұл социалдық нағызшылдық жо лы (социалистік реализм. – Ж. С.). Социалдық нағызшылдық жол деген не? Бұған Гироницкий жол- Ре по зи то ри й К ар ГУ |