Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары
отырған бір орталықтандырылған отыршылдық-әкімшілік жүйе көр- кем әдебиеттегі кейбір рухани босаң- сулар мен ғылыми-зерттеушілік ой- пікірдегі тың ізденістерді дер кезінде байқап үлгерді. Түрлі басқосулар мен жиындар, ғылыми талқылаулар ұйымдастырып, ауыздықтап қоюға шұғыл шаралар қолданды. Оларда К. Маркстің «Жеке ұлттардың руха- ни ісінің жемістері жалпының игілі- гіне айналады. Ұлттық сыңаржақтық пен томаға-тұйықтық бірте-бірте мүмкін болмайтын болады, сөйтіп толып жатқан ұлттық және жергілікті әдебиеттен бүкіл дүниежүзілік бір әдебиет құрылады» деген «көреген- дік» пікірі басшылыққа алына бас- тады. Мысалға 1960 жылғы 11-12 қаңтарда Мәскеуде өткен ұлттар әдебиетінің өзара байланысы мен бір-біріне әсері мәселесіне арналған жиынды атауға болады. «Осында сөз алған бірқатар мәскеулік шешендер кеңес әдебиетінде ұлттық сипаттың, ұлттық айырмашылықтың тезірек жойылуы – «қоғамдағы антогонистік элементтердің тамырына балта шаба- тынын даурыға айтты». Конференция туралы пікірімізді дәл осылайша аяқтасақ, өткен та- рихтағы қол жеткізген барлық та- быстарды жоққа шығаруға, болмаса жаңаша сипаттағы «тұрпайы социоло- гизмге» бой алдыру болып шығар еді. Сондықтан қазақ әдебиеттануында кеңестік дәуірде маркстік-лениндік әдіснаманың толық үстемдік ал- ған 1960 жылдардан басталатын ен дігі кезеңіндегі ұлттық ғылыми- зерттеушілік ой-пікір үшін басты бағыт-бағдар мен нысана болып табы- латын және сол уақыт үшін жаңалық болып есептелген жетістіктерін де атап көрсету керек. Тарих қашан да болсын тарих болып қалады. Оны жамап-жасқауды уақыт ешқашан да көтермейді, шындық жеңіп шыға- тынын бүгінгі күн өзі дәлелдеп те отыр. Осыған сай ақиқатын айтар болсақ, конференцияның ғылыми- зерттеушілік ой-пікірдің жаңа ізде- ністері үшін нақты көтерген мәсе- лелері төмендегіше болады. • фольклортануда жеке жанрлар тарихын, поэтикасын, басқа халық- тар фольклорымен байланысын, ке- ңестік дәуірдегі халық творчество- сын ғылыми тереңдете зерттеу; • «тұрпайы социологизм» әсері- нен шеттетілген және бұрын жарық көре қоймаған халық ауыз әдебиеті үлгілерін басып шығару; • қазақ әдебиетін теориялық тұр- ғыда зерттеуге көбірек назар ауда- ру, көркемдік әдіс, дәстүр мен жа- ңашылдық, жанрлық даму және қа- лыптасу жолы, стиль мен көркемдік шеберлік мәселелеріне сай тексеру; • қазақ әдебиетінің социалистік мазмұны мен ұлттық сипатын, идея- лық-творчестволық мәселе лерін, со циалистік реализмнің принцип те- ріне сай өсу жолын жаңа талапта қа- растыру; Ре по зи то ри й К ар ГУ |