Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІV БӨЛІМ. Қазақ библиографиясының тарихы
түйек», М. Сералиннің «Топжарған», М. Дулатовтың «Оян, қазақ», «Тер- ме», А. Байтұрсыновтың «Маса», «Тіл құрал» және басқа да кітаптар басылғанын хабарлады. «Қазақтың» библиографиялық сипаттағы іздені- сінде «Қазақ» басқармасында сатыла- тын кітаптар» деген атпен басқарма тарапынан шыққан мақалалардың мәні зор. Мысалы, 1915 жылы осы айдармен шыққан хабарда қазақша басылған он кітаптың тізімі беріл ген. Олар: А. Байтұрсыновтың «Әліп- пе», «Маса», «Тіл құрал» (1-жыл үшін), «Тіл құрал» (2-жыл үшін), М. Дулатовтың қазақша «Кираәт кітабы», «Бақытсыз Жамал», «Есеп құралы» (1-жыл үшін), «Есеп құралы» (2-жыл үшін), Ғ. Қарашовтың «Аға тұлпар», Б. Өтетілеуовтің «Жиған- терген» кітаптары. Газет тізіміндегі кітаптың нақты нарқы мен почта- мен жіберілгендегі бағасын қоса көрсетіп отырған. Міне, тура осын- дай дәрежедегі тізім газеттің он тоғыз санында шыққанын ескерсек, газет өзі шығып тұрған кездегі қазақ кітаптарының библиографиялық ті- зімін толық көрсетіп берді деуге негіз бар. Бұл жеке кітаптар туралы хабарларды есептемегенде. Бұған М. Шоқаевтың 1915 жылғы №156 санында жарияланған «Ә. Дива- ев» мақаласында ғалым бастырған этнографиялық материалдар мен фольклорлық үлгілерді «Ертегі – хикаялар», «Мысалдар», «Тарихи қағаздар» деген топқа бөліп, толық тізімін беруін қоссақ, біршама жұ- мыс жүргізілгеніне куә боламыз. Не гізінен газет қазақ кітаптарының басылуы мен таралуы, олардың сапа- сы деген мәселеге селқос қарамаған. М. Дулатов М. Тұрғанбайұлы ның «Пайғамбар заманы» деген оқу құ- ралына жазған мақаласында (1915 № 139): «Бұл кітаптың тілі сұлу, түсінікті, айқын қазақша жазылып, бастауыш мектептің соңғы жылына арналған. Басылуы да көркем, емле- сі қазақша. Мектеп кітаптарымыз жеткіліксіз болып тұрған кезде бұл мезгілді һәм орынды шыққан жақсы бір кітап болды», – деп бағалайды. Одан соң кітап иесінің «Түрік қауымдарының ішіндегі ең сап болып тұрған жалғыз қазақ әдебиеті екен. Осы алтындай таза, гауһардай қым- бат қазақ әдебиетіне қылған қызметі- міз бүтін түрік қауымдарына қылған қызметіміз ғой» деген пікірін қоштай келе, бұл салада арта қалып келе жатқанымыз қазақ баспахананың, кітап бастырушының және кітап сау- дасымен айналушылардың жоқтығы деп көрсетеді. Осы кітапты бастырып шығарған Қ. Қоңыратбайұлынан үлгі алуға шақырады. «Қазақ» бетіндегі осы тақылеттес ой-толғамдардың молынан айтылуы, қазақ библио- графиясының мәселелеріне тікелей қатысты болмағанымен сол бағыт- тағы жұмыстардың жандануына өз Ре по зи то ри й К ар ГУ |