“ҚР құқық қорғау органдары” пәнінің барлық тақырыптары бойынша оқып үйренуге ұсынылатын әдебиеттер

БІРІНШІ РЕЙТИНГ БАҚЫЛАУ

БІРІНШІ РЕЙТИНГ БАҚЫЛАУ

Тақырыбы: Құқықты қорғау органдарының түсінігі мен түрлері

Осы пєн ќ±ќыќты ќорѓау органдарыныњ жалпы міндеттерін, осы ќызметтердіњ атќаратын істерініњ мазм±нын жеткізуді µзініњ маќсаты деп біліп, осы туралы толыќ аныќтама береді. Зањдылыќты орнату жєне тєртіпті саќтау Мемлекетіміздіњ негізгі функциясы болып табылады.

Мемлекеттік жєне ќоѓамдыќ ±йымдар Ќазаќстан Республикасыныњ конститутциясын жєне басќа да заңдарды б±лжытпай орындауы шарт. Міне осы зањдылыќтарды саќтауды заңгер студентерге окып үйретуде ќ±ќыќты ќорѓау органдары пєні-жалпы кіріспе пєндерініњ бірі болып табылады.

Жалпы ќ±ќыќты ќорѓаудыњ т‰рлері ќандай болуы м‰мкін. Б±лар санатына бірінші кезењде єділеттілікті яѓни сот билігін жатќызуымызѓа болады. Єділеттілік б±л ќ±ќыќ ќорѓау баѓытындаѓы ењ ќажетті мемлекет алдындаѓы міндет болып есептеледі. Себебі оны тек сот органдары аныќтауы м‰мкін азаматтыќ жєне ќылмыстыќ істерді ж‰ргізу арќылы ғана зањ єділеттілікті орнатуы м‰мкін. Ќажеттілік туындаѓан жаѓдайда ќ±ќыќ б±зушыларѓа мемлекеттік мєжб‰рлеу єдісі ќолданылуы м‰мкін. Сол себептен сот органы ќ±ќыќ ќорѓау органдары ќызметініњ нєтижесін жемісін ќорытындылайды. Сот мемлекетімізде зањдылыќ орнатудыњ негізгі ќаруы болып табылады.

Ќоѓамдыќ тєртіпті саќтау міндеттері Ішкі Істер Министрлігініњ полиция ќызметініњ міндеті болып табылады . Сонымен ќатар ќылмыстыњ алдын алып, профилактика ж±мыстарын ж‰ргізу де полиция ќ±зретіне кіреді. Тергеу істерін ж‰ргізіп ќылмысты ашу тергеушілердіњ міндетіне жатады. Тергеушілер ќылмысты ашып, айыптыларды анықтап істі сотќа µткізеді.

Ќ±ќыќты ќорѓау органдары пєнініњ мєні басќа да пєндердіњ мєні секілді, осы пєнді аныќтайтын с±раќтарды, проблемаларды осы пєн шењберінде зерттейді. Міне осылай ќ±ќыќ ќорѓау органдары пєнініњ мєні аныќталады. Ќ±ќыќты ќорѓау органдары пєнініњ мєні бірінші кезењде мемлекеттік органдардыњ ќ±ќыќты ќорѓау маќсатын, мєнін, осы органдардыњ ќ±рылымын, структурасын, араќатнасын, баѓыныштылыѓын, негізгі маќсатын µзара тыѓыз ж±мыс істеу механизмін кµрсетеді. Ќ±ќыќты ќорѓау органдары мєселесініњ мєні кењ кµлемді алатын болсаќ ќ±ќыќ ќорѓау органдарыныњ пайда болуыныњ, б‰гінгі к‰ндегі ќ±ќыќ ќорѓау органдарыныњ ќ±рылымын, проблемаларын зерттейді. Ал кіші шењберде алсаќ ќ±ќыќты ќорѓау органдарыныњ ќ±ќыќтыњ басќа салаларына мемлекеттік єкімшілік т. б. Ќ±ќыќтарыныњ аз мµлшердегі ќ±рылымы зерттеу болып табылады.

Сот жєне прокуратура органдарының мемлекеттік аппаратта алатын орны µте кењ ауќымды. Сол себептен ќ±ќыќты ќорѓау органдары курсында оныњ мєнінде, осы екі органныњ мемлекеттік ќ±ќыќта µз алдына дербес сала болып “Сот ќ±рылымы “. Прокурорлыќ баќылау болып кездесу тегін емес.

Тақырыбы: ҚР құқық қорғау органдары пәнінің оқу әдіс тәсілі

1. 
   Құқық қорғау органдары пәні нені зерттейді?
   
2. 
   Құқық қорғау органдары пәнінің мәні неде?
   
3. 
   Құқық қорғау органдары пәні қандай пәнмен тығыз байланысты?
   
4. 
   Прокурорлық бақылау дегеніміз не?
   
5. 
   Ќ±ќыќты ќорѓау органдары пєні.
   

7. Құқық қорғау пәнінің басқа пәндермен байланысы.

8. Құқық қорғау органдары қандай қағидалар негізінде құрылады?

9. Жалпы бөлімде не айтылады?

10. 
    Арнайы бөлім нені қамтиды?
    

Тақырыбы: ҚР құқық қорғау жүйесін негізін қалаушы ҚР конституциясы

1) Заңдар 2)Құқықтық актілер

Міне осы жағдайларға байланысты және қайсы мемілекеттің орган жағынан шығарылуына байланысты бір ретке келтіруге тура келеді.Міне осындай заң таптарының көпшілігінің өзі Қазақстан Республикасының құқықты қорғау оргындарының көптеген мемлекеттіқ және мемілекеттік емес мекемелер мен лауазымды адамдармен тығыз байланыста болатындығын көрсетеді. Барлық шығарылған актілердің маңызына қарай мынадай топтарға бөлуге болады.

--- Жалпы мінезге сай.

--- Соттар және сот төрелігі.

--- Сот іс-әрекеті құрылым және Әділет органы.

--- Прокурорлық бақылау және Прокуратура органы туралы.

--- Қылмыстық тергеу және осы қылмысты ашуды ұйымдастыру .

--- Құқықтық жәрдем көрсету.

Бірінші топтағы актілерге өз мазмұнына сай құқықты қорғау органдарының негізгі мәні олардың іс-әрекетін ашып көрсетілген, құрылымын функцияларын анықтаитын заңдарды жатқызуымызға болады.Біз жоғарыда айтып көрсеткендей бұл топта ерекше көзге тұсеті акт бұл - Қазақстан Республикасының Конституциясы болып табылады. Қ.Р. Конституциясында мемлекет және қоғам өмірінің негізгі өзекті мәселелері, шешімдері анық көрсетілген 2 бөлімінде (адам және азамат), 5 бөлімінде(сот және сот әділігі) туралы айтылады.Сот және сот әділдігі заңдар тобына жататын 2 топтағы актілерге мынадай заң нормалары кіреді.-- Қазақстан Республикасының Президенті жарлығымен қабылданған 20 желтоқсанда 1995 жылғы Соттар және судьялар мәртебесі туралы заң.

--- Осы заңға 1 шілде 1998 жылғы енгізілген өзгерістер мен толықтырулар.

--- Қазақстан Республикасының 7 шілде 1992 жылы қабылданған. Сот приставтары туралы заңдар.

---20 желтоқсан 1995 жылы қабылданған Соттар және судьялардың мәртебесі туралы заңда

--- Соттар туралы; сот жүйесі туралы сот іс-әрекетінің негізгі принциптері туралы; әскери соттар туралы, жоғарғы сот туралы және судьялардың мәртебесі туралы айтылады. Осы заңның 1 бабында Қазақстан Республикасында сот әділеттігі тек сот арқылы шешіледі делінген. Сот адамдардың құқықтары мен еркіндіктерін қорғаиды, және мемлекеттік органдардың құқықтарын қорғайды, мекемелер мен ұйымдар Конститутция заңдарды бұлжытпай орындауды және тағы басқа заңдарды орындауы қамтамасыз етеді делінген. Соттар өз іс-әрекетін Қазақстан Республикасының атынан жұргізеді. Тек Конституцияға және тағы басқа заңдарға ғана бағынатындығы туралы айтылған. Осы заңның 2-бабында Қазақстан Республикасының сот жүйесі туралы айтылған. Мұнда Қазақстан Республикасының сот жүйесін жоғарғы сот; жергілікті соттар облыстық соттар және оған теңестірілген Алматы қалалық соты; әскери соттар құрайды делінген Басқа ешқандай орган немесе лауазымды адам өз міндетіне сот жұмысын алуы мүмкін емес.

А) Мемлекттік ұйымдар туралы алғашқы мәліметтер беру.

Б) Прокуратура, сот органдары туралы

В) Құқықты қорғау органдарының жалпы міндеттері

Г)Заңдылықты орнату және тәртіпті сақтау.

Д) Құқықты қорғау міндеттері туралы түсінік.

2. Құқықты қорғау органдары пәнінің мәні неде?

А)Мемлекеттік органдары құқықты қорғау қызметінің мақсаты

Б) Құқықты қорғау органдарының түрлері.

В) Құқықытық ара қатынастар.

Г) Құқықты қорғау органдары системасы.

Д) Сот құрылымы туралы.

3. Құқықты қорғау органдары пәні қайсы пәнмен тығыз байланысты.

А) Азаматтық құқық.

Б) Салық құқығы .

В) Қылмыстық процесс

Г) Азаматтық процесс.

Д) Прокурорлық бақылау.

4. Құқықты қорғау істері қайсысы пунктте дұрыс емес?

А) әділеттілік

Б) Прокурорлық бақылау.

В) Қоғамдық тәртіпті сақтау.

Г) Құқықты жәрдем беру.

Д) Мүліктік

5. Қайсы пункт мәжбүрлеу тәртібіне кірмейді.

А) Қылмысты құқықты.

Б) Азаматтық құқықты.

В) әкімшілік құқықты.

Г) Өз міндетін атқармау немесе немқұрайдылықпен қарау.

Д) Материалды.+

6. Қайсы пункт құқықты қорғау органдарының өзіне тән белгілеріне кірмейді.

А) Заңды шара қолдану.

Б) Осы қолданылатын шара заңда көрсетілген тәртібі.

В) Белгілі құқықтың процедуралардың орындалуын қадағалау.

Г) Жергілікті атқарушы органдар

Д) Құқықты қорғау істерін осыған тиісті органдар алып баруы керек.

7. Қайсы пунк құқықты қорғау функциясына кірмейді?

А) Конституциялық бақылау.

Б) сот әділеттілігі.

В) Сот жұмыстарын қамтамасыз етуді ұйымдастыру.

Г) Тергеу жұмыстары арқылы қылмысты ашу.

Д) Заң шығару арқылы

8. Қайсы пункт құқықты қорғау органдарын реттейтін заңдар тобына кірмейді?

А) Жалпы характерге сай.

Б) Соттар және сот әділеттілігі.

В) Мүліктік отбасылық

Г) Сот іс – әрекеті құрылымы және әділет органы.

Д) Құқықтық жәрдем көрсету.

А) Сот приставтары туралы заң

Б) Салық кодексі.

В) Қылмыстық кодекс.

Г) әкімшілік тәртіп бұзушылық кодексі.

Д) Прокуратура туралы заң.

10. Прокуратура туралы заң қашан қабылданды?

А) 21.12.1995ж.

Б) 27. 12. 1995ж.

В) 20.12.1997ж.

Г) 01. 07. 1997ж.

Д) 27. 12. 1994 ж.

11. Қайсы пункт құқықты бұзу болып табылады?

А) әкімшілік құқық бұзушылық.

Б) Қылмыс.

В) Азаматтық құқық бұзушылық.

Г) Тәртіп бұзушылық.

Д) Мүлікті жою құқығын пайдалану, билік ету

12. әділет принциптері дегеніміз не?

А) Жай құқықтық нормалар.

Б) Құқықтық салалар.

В) Заңдылықтардың дамуы.

Г) Мемлекеттік іс – әрекет қимылдарына жалпы басшылық жасау, саяси идеялық негіз

Д) негізгі заң.

13. әділет принциптері бұл демократиялық негіз дегенде нені түсінеміз?

А) Заңдылықты орнықтыру.

Б) Бұл принциптерде мемлекеттің еркіндігін көрсетеді

В) Мемлекеттік басқару формасын көрсетеді.

Г) Адам құқығын таптау.

Д) құқықтық сот реформасын өткізу.

14. Қайсы пункт құқықты қорғау органдарының әділет принциптеріне кірмейді.

А) Кінәсіздік призумпциясы.

Б) Бір қылмыс үшін 2 - рет жауапкершілікке тарту.

В) Объективтік шындық

Г) Заңсыз жиналған дәлелдер заңды күшке ие емес.

Д) Айыпкер өз айыбының жоқ екендігін дәлелдеуі шарт емес.

15. Қазақстан Республикасының сот жүйесі қандай?

А) Жоғарғы сот. Жергілікті соттар.

Б) әскери сот. Жоғарғы сот.

В) Жоғарғы сот импульсі, жоғарғы сот президиумы, әскери соттар.

Г) Жоғарғы сот, әскери соттар, жергілікті соттар

Д) Жоғарғы сот, әскери соттар.

Тақырыбы: Сот органдарының түсінігі мен мақсаты

Мемлекеттік биліктің бір тармағы ретінде сот билігінде бір тұтас мемлекет құрылысына тән барлық ортақ белгілер бар: 1) оның қызметі мемлекеттің бүкіл кеңістігінде әрекет ететін Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді; 2) оның қызметі елдің бүкіл аумағына таралады; 3) Сот органдарының шешімдері тек олардың құзыреті шеңберінде қабылдануға тиіс; 4) сот органдарының шешімдері мемлекеттік органдар, лауазымды адамдар, азаматтар, олардың бірлестіктері үшін міндетті; 5) сот органдары заңдылық пен құқық тәртібін нығайтуға жәрдемдеседі.

Сот билігінің басқа бір өзіндік белгісі оның өкілеттіктерін асырудың ерекше рәсімі болып табылады. Біршама егеменді бөліктерден тұратын федеративтік мемлекетте әртүрлі азаматтық, қылмыстық, әкімшілік, процессуалдық заңдар болуы, олардың кейбірінің тиісті мемлекеттік бірліктер шеңберінде әрекет етуі және өзіндік ерекшелік белгілері болуы мүмкін. Біртұтас Қазақстан мемлекетінде соттардың процессуалдық қызметін асқан дәлдікпен, егжей-тегжейлі реттемелейтін біртұтас азаматтық-процессуалдық, қылмыстық-процессуалдық заңдар қабылданған және әрекет етеді. Енді әкімшілік-процессуалдық заңдарды әзірлеу қалды.

Сот билігінің елеулі бір нышаны мемлекеттік қызметкерлердің ерекше санаты болып табылатын судьялардың ерекше мәртебесі мен қызмет режимі болып табылады. Конституцияға сәйкес Республиканың жиырма бес жасқа толған, жоғары заң мамндығы білімі, заң мамандығы бойынша кем дегенде екі жыл жұмыс стажы және біліктілік емтихананы тапсырған азаматтары судья бола алады. Конституцияда судьялар үшін заң қосымша талаптар белгілей алатыны көрсетіледі. Осындай қосымша талаптар “Сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы” Заң белгіленеді.

Тақырыбы: Сот билігі, үш билік тармағының тәуелсіз тармағы
Бақылау түрі – Глоссарий
Сот
Прокуратура
Адвокатура
Нотариат
Судья
Судья тәуелсіздігі
Атқарушы билік
Заң шығарушы
Сот билігі
Әділеттілік
Гуманизм
Парламент
Үкімет
Президент
Ішкі істер органдары

3 - апта

ҚР сот жүйесі жайлы құқықтық саясат концепциясы
Бақылау түрі – Коллоквиум

Тақырып: ҚР құқық қорғау қызметінде пайдаланатын нормативтік құқықтық актілер түсінігі

Қазақстан Республикасының Конституциясы (негізгі заңы) мемлекетіміз бойынша заң системаларының ішінде ең күштісі болып табылады Қазақстан Республикасының Конституциясы заңдардың даму және құқықтар саласы боиынша қабылданатын заңдар бойынша да құқықтық база болып табылады Конституцияның көптеген баптарында Қазақстан Республикасының құқықты қорғау оргындары іс-әрекеті құрлымы туралы мәселелер айқын көрсетілген.Осы Конституцияда сот, прокуратура және т. б. құқықты қорғау органдары туралы Конституциялық қағидаларр қызметінің ерекшеліктері жазылып бекітілген. Жоғарыда айтылғандай Конституция жалпы барлық заңдар үшін құқықтық база болып осы негізінде барлық құқықты қорғау органдары өз қызметтерін атқарады сонымен барлық нормативті актілер жүйесінн мұнда құқықтық қорғау оргындарының жұмысын реттеитін нормативті актілерді де екіге бөлеміз

1) Заңдар 2)Құқықтық актілер

Міне осы жағдайларға байланысты және қайсы мемілекеттің орган жағынан шығарылуына байланысты бір ретке келтіруге тура келеді.

Міне осындай заң таптарының көпшілігінің өзі Қазақстан Республикасының құқықты қорғау оргындарының көптеген мемлекеттіқ және мемілекеттік емес мекемелер мен лауазымды адамдармен тығыз байланыста болатындығын көрсетеді. Барлық шығарылған актілердің маңызына қарай мынадай топтарға бөлуге болады.

--- Жалпы мінезге сай.

--- Соттар және сот төрелігі.

--- Сот іс-әрекеті құрылым және Әділет органы.

--- Прокурорлық бақылау және Прокуратура органы туралы.

--- Қылмыстық тергеу және осы қылмысты ашуды ұйымдастыру .

--- Құқықтық жәрдем көрсету.

Бірінші топтағы актілерге өз мазмұнына сай құқықты қорғау органдарының негізгі мәні олардың іс-әрекетін ашып көрсетілген, құрылымын функцияларын анықтаитын заңдарды жатқызуымызға болады.

Біз жоғарыда айтып көрсеткендей бұл топта ерекше көзге тұсеті акт бұл - Қазақстан Республикасының Конституциясы болып табылады. Қ.Р. Конституциясында мемлекет және қоғам өмірінің негізгі өзекті мәселелері, шешімдері анық көрсетілген 2 бөлімінде (адам және азамат), 5 бөлімінде(сот және сот әділігі) туралы айтылады.

Сот және сот әділдігі заңдар тобына жататын 2 топтағы актілерге мынадай заң нормалары кіреді.

--- Қазақстан Республикасының Президенті жарлығымен қабылданған 20 желтоқсанда 1995 жылғы Соттар және судьялар мәртебесі туралы заң.

--- Осы заңға 1 шілде 1998 жылғы енгізілген өзгерістер мен толықтырулар.

--- Қазақстан Республикасының 7 шілде 1992 жылы қабылданған. Сот приставтары туралы заңдар.

---20 желтоқсан 1995 жылы қабылданған Соттар және судьялардың мәртебесі туралы заңда

--- Соттар туралы; сот жүйесі туралы сот іс-әрекетінің негізгі принциптері туралы; әскери соттар туралы, жоғарғы сот туралы және судьялардың мәртебесі туралы айтылады. Осы заңның 1 бабында Қазақстан Республикасында сот әділеттігі тек сот арқылы шешіледі делінген. Сот адамдардың құқықтары мен еркіндіктерін қорғаиды, және мемлекеттік органдардың құқықтарын қорғайды, мекемелер мен ұйымдар Конститутция заңдарды бұлжытпай орындауды және тағы басқа заңдарды орындауы қамтамасыз етеді делінген. Соттар өз іс-әрекетін Қазақстан Республикасының атынан жұргізеді. Тек Конституцияға және тағы басқа заңдарға ғана бағынатындығы туралы айтылған. Осы заңның 2-бабында Қазақстан Республикасының сот жүйесі туралы айтылған. Мұнда Қазақстан Республикасының сот жүйесін жоғарғы сот; жергілікті соттар облыстық соттар және оған теңестірілген Алматы қалалық соты; әскери соттар құрайды делінген Басқа ешқандай орган немесе лауазымды адам өз міндетіне сот жұмысын алуы мүмкін емес.

Осы заңның 4 бабында Қазақстан Республикасының сот іс-әрекетінің негізгі қағидалары туралы айтылған. Қазақстан Республикасының сот жұмысы мынадай заңды принциптер негізінде жүргізіледі соттардың ешкімге бағынышты емес, екендігі тек заңға ғана бағыну қағидасы; сот және заң алдындағы барлығын бірдей екендігі, тараптардың тепе-теңдігі істердің анық сотта қаралуы қағидалары.

Осы заңның 5- бабында сотта қорғау құқығы болуы айтылады.

6-бабта Сот процесінің қай тілде жүргізілуі туралы айтылады. 7 -бабта сот процесінің ашық тәртіпте қаралуы. Бұл дегеніміз сот, процесі ашық сот тәртібімен қаралады делінген тек қана мемлекеттік құпия әскери құпия; комерциялық құпия болған жағдайларда ғана жабық түрде сот мәжіліс болуы мүмкін.Осы заңның 8 бабында сот іс-көрудегі сот құрамы туралы айтылса 1 инстанцияда сот қаралу жалғыз бір судья арқылы іске асырылады. Қылмыстық кодекстің баптарының санкциясында өлім жазасы көрсетілген қылмыстық істерді 3-судья болып көру міндеттелген. Осы заңның 9-бабында Сот мәжілісінде Прокурор және адвокаттар қатысады тараптардың сот алдында тепе-теңдігін қамтамасыз етілуі туралы айтылған.

Жалпы құқықты қорғау органдарының заңдарының үшінші тобына әділет органдары системасы құрылымы материалдық ұйымдастыру юстиция рөльі оны басқару туралы заңдар кіреді.

1. 
   Қ.Р. Нотариат туралы заңы 14 шілде 1997 жылы қабылданған.
   
2. 
   Әділет Министрлігі туралы тәртіп 10 желтоқсан 1997 жылы.
   

Төртінші топқа Қазақстан Республикасының Президенті жарлығымен қабылданған Прокуратура туралы заңын жатқызамыз, бұл заң 21 желтоқсан 1995 жылы қабылданған. Бұл заңда Прокурорлық бақылау Прокуратура құзыреті, құрылымы, Прокуратура қызметкерлері статусы туралы айтылады.Осы заңның 1-ші бабында Қазақстан Республикасы Прокуратурасы – Президентке ғана бағынады делінген бұл мемлекеттік орган болып заңдардың; Президенттің жарлығын бақылауды жүзеге асыратын бірден-бір орган делінген. Бұдан басқа Прокуратура оперативті іздестіру, тергеу органдарын да бақылап отырады. Конституцияға және басқа заңдарға қайшы келген кездерде өз наразылығы арқылы осы қайшы заңдарды бекер етеді. Соттарға қатысып мемлекет тарапынан заңдарға сай іс жүргізеді. Осы заңның 2 бабында Прокуратура өз іс-әрекетінде Конститутцияға осы жарлыққа; Жоғарғы прокуратура бүйрықтарына сүйенеді делінген.

Құқықты қорғау органдары заңдарының 5-бабында жататын актілерге.

--- Ұлттық қауіпсіздік туралы заңы 21.12.1995 жылы қабылданған.

--- Қ.Р. Президенті Ішкі Істер органдары туралы 21.12. 1995 жылғы жарлығы.

--- Кеден туралы 10.12. 1995

--- Міндетті салық төлемдері туралы 24.04.1995.

--- Қазақстан Республикасына оперативті іздестіру туралы заң

--- Қ.І.Ж.К.1998 жылғы актілер кіреді.

Алтыншы топтағы актілер қатарына К.Р. Адвокаттар туралы заң 5.12.1992. жылы қабылданған жатады