78
Т. Картаева, Е. Даубаев, Э. Алтынбекова Turkic Studies Journal 2 (2023) 67-92
Ішкі Орда (Бөкей Ордасы) хандары мөрлерінің реконструкциясы. Біз
осы жылы
Қазақ хандығы тарихындағы соңғы хандық Ішкі Орда (Бөкей Ордасы) хандығында билік
құрған Бөкей сұлтанның 1812 жылға дейін қолданған мөрін, Бөкей ханның 1812-1815
жылдары қолданған мөрін, Шығай сұлтанның 1812-1824 жылдары қолданған мөрін,
Жәңгір ханның 1823-1845 жылдары қолданған мөрін қайта қалпына келтірдік.
Бұл реконструкциялық мөрлер қазіргі Батыс Қазақстан облыстық Хан Ордасы тарихи-
мәдени, архитектуралық-этнографиялық музей-қорығы қорына табысталды. Хан мөрлері
басқа билік атрибуттары Хан көтерген ақ киіз, Хан тағы, Ханның асатаяғы, Хан байрағы
сияқты түпнұсқасы сақталмаған мұралар қатарына жатады. Хандық мөрді қайта соғу –
аса
жауапкершілікті, алдын ала ғылыми-шығармашылық әзірлікті талап ететін іс.
Хан мөрлерін қайта қалпына келтіру үшін мөрлер
басылған архив құжаттары,
археологиялық қазбалардан табылған мөрлер мен
бұған дейінгі қайта соғылған, на
қойылған Абылай хан мөрі (ҚРМОМ Этнография залы экспозициясы), Әбілқайыр хан
мөрі (Ақтөбе тарихи-өлкетану музейі экспозициясы) қайта зерделенді.
Сурет 7. Бөкей сұлтан мөрі басылған құжат бөлігі. 1800 жыл 27 мамырда Кіші Жүз
хандық
кеңесінің Орынбор шекара комиссиясына жолдаған мәліметі. Құжатта
Бөкей сұлтан мөрімен
қатар
рубасылар Сұлтанбек, Шақшақ, Күшікбай, Бітік мырзалардың мөрлері басылған.
ҚРОММ. Қор 4, тізбе 1, іс 194, 47 парақтың арты.
