Эн­цик­ло­пе­дия­бет­те­рі­нен

89
2­бөлім. аманауи жағдайлардағы кәсіпкерлік
Эко но ми ка лық категория ре тін де ба ға ның мә ні мен функ ция лары туралы оқыңыз­
дар («№14 қосымша материал»).
Өзіндік құн, кіріс, көтерме баға, бөлшек баға, қосылған құн салығы (ҚҚС) ак­
циздер секілді экономикалық тү сі нік тер мен танысыңыздар («№15 қосымша мате­
риал»).
Ба ға сая сат ының мән-ма ғы на сы. На рықтық қа ты нас та р кә сіп кер лер дің 
қыз ме ті не әсер ете тін не гіз гі фак тор лар дың бі рі – ком па ния ның ба ға сая са тын 
зерт теу іне ықпал етеді. Ба ға сая саты – ком па ния ның өз өні мі не қа тыс ты 
қо лай лы ба ға жүй есін құ ру жә не қол да ну жө нін де гі іс-ша ра лар ке ше нін біл-
ді ре ді. Бұл іс-әрекеттер ұйымның алға қойған мақсаттарына жетуіне бағытта-
лады. Со ны мен бір ге өт кен са бақ тар дан биз нес тің мақ са ты пай да та бу екендігін 
түсіндік.
Ба ға сая са ты – конт ра ге нт тер і бар (жет кі зу ші лер мен са тып алу шы лар) 
ұй ым да пай да бо ла тын қар жы лық қа ты нас тар дың ерек ше са ла сы. Сон дық тан 
ұй ым ның ба ға сая са ты шарт ты түр де екі бө лімнен тұруы мүм кін. Бі рін ші ден, 
бұл – дай ын өнім дер ді са ту ба ға сы бойынша са тып алу шы лар мен қар жы лық 
қа ты нас тар ды көр се тін баға саясатының бөлімі. Екін ші ден, бұл – са тып 
алынған жә не тұ ты ныл ған ре су рс тар дың ба ға ла ры ту ра лы жет кі зу ші лер мен 
қар жы лық қа ты нас тар ды көр се те тін бөлім. Ұй ым ның ба ға сая са ты ның осы екі 
бө лі мі бір-бі рі мен ты ғыз бай ла ныс ты.
Жаб дық тау шы лар мен қа рым-қа ты нас жасаудың ма ңыз ды лы ғы на қа ра-
мас тан, ком па ния ның ба ға сая са ты на әсер ете тін бас ты фак тор – клиент-
тер мен қар жы лық байланыс орнату. Шаруашылық жүргізудің на рық тық 
жағ дай ла ры, бә се ке лес тік ор та сы, тұ ты ну на ры ғы ның ерек ше лік те рі – кә сіп-
о рын ның өзі өн ді р ген жә не өткізетін өнімдерінің ба ға сая са тын не гіз деуіне 
мәж бүр етеді.
Бас қа ша айт қан да, на рық жағ дай ына жә не бә се ке лес өнім дер ге сәй кес 
ке ле тін өнім нің соң ғы ба ға сы өн ді ріс құ нын анық тай ды. 
Жо ға ры дағы көр сет кіш тер ге сәй кес ке ле тін (не ме се нә ти же сі бо йын ша 
жақ сы) ба ға ны анық та ған нан кей ін, жет кі зу ші лер мен қа рым-қа ты нас ты 
көр се те тін ба ға сая сат ының екін ші бөлімі нақтыланады. Со ны мен бір ге 
тұ ты ныл атын ре су рс тар дың ба ға жүй есін е арналған бел гі лі бір талаптар 
әзір лен ді. 
Бұл талаптар, ең ал ды мен, осы ре су рс тар дың дай ын өнім бір лі гі не жұм са-
ла тын шы ғын дар ын қыс қар ту ар қы лы кә сі по рынның шы ғын да рын ба рын ша 
азай ту ға ба ғыт тал ған. Ба ға сая саты ұй ым ның қар жы лық сая са ты ның 
да муын да ма ңыз ды рөл ат қа ра ды. Ба ға сая саты қар жы лық сая сат ты қа лып-
тас ты ру век тор ын бел гі лей ді . Қар жы лық сая сат үшін ба ға жүй есі (дең гей ле рі, 
құ ры лы мы, ди на ми ка сы) бас тап қы эле мен т болып табылады.
Ұй ым ның ба ға сая са тын қа лып тас ты ру ке зін де мем ле кет тік ба ға сая-
са тын ес ке ру қа жет. Мем ле кет тік баға сая са ты дегеніміз – тау ар лардың , 

жүктеу/скачать 6.1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: