Жалпы тіл білімі ғылымның теориялық саласы ретінде қашан қалыптаса бастады?

C) Есте қалу.

E) Ой қозғау.

Когнитивтік лингвистикада «градуалдыққа» ерекше назар аударған ғалым:

A) Дж. Кесс.

B) А.Залевская.

C) В.Шабес.

D) Э.Сэпир.

E) О.Ахманова.
$$$ 150

Градуалды эталон дегеніміз:

A) Психологияның зерттеу әдісі.

B) Фондық білімнің когнитивті-семантикалық координатасы.

C) Үздіксіз даму.

D) Өзгеру.

E) Оқиға элементі.
$$$ 151

«Оқиға» қандай жүйе болып табылады?

A) Үздіксіз дамып отыратын.

B) Дамымайтын.

C) Динамикалық үзіксіз-үзіліп отырып дамитын.

D) Бірқалыпты дамитын.

E) Оқиғаға жүйелік тән емес.
$$$ 152

Пострецетитив дегеніміз қандай оқиға?

A) Құрылымы жағынан эндооқиғаға ұқсас оқиға.

B) Белгілі бір уақытта болып жатқан оқиға.

C) Болмай қалған оқиға.

D) Белгілі бір әрекет.

E) Жеке адамның ойлау қабілеті.
$$$ 153

Өріс туралы алғашқы теориялық ойлар кімдердің еңбектерінде айтылды:

A) И.Трир, Г.Ипсен.

B) М.Қашқари, Әбу-Хайан.

C) Ф. де Соссюр, Бодуэн де Куртенэ.

D) Әл-Фараби, Әбу-Сина.

E) А.Йүгнеки, А.Байтұрсынұлы.
$$$ 154

Тіл білімінің «өріс» ұғымындағы «архилексема» деген не:

A) Перифериядағы тілдік бірлік.

B) Өрісті құраушы кез-келген бірлік.

C) Компоненттерге ұйтқы болатын ортақ мағыналы лексема, өзек мағыналы сөз.

D) Ең соңғы мағына.

E) Сөздердің байланысы.
$$$ 155

Өрістің шеті, шегі, белгілі бір өзіндік аясы бар ма:

A) Шартты түрде бар.

B) Бар.

D) Мәтінде.

E) Өз ішінде.
$$$ 156

Элементтеріне семантикалық жақындық пен ортақ аффикс немесе ортақ негіз тән өріс түрі:

A) Ассоциативті өріс.

B) Морфосемантикалық өріс.

C) Семаникалық өріс.

D) Функционалды-грамматикалық өріс.

E) Грамматикалық өріс.
$$$ 157

Өрістің бірнеше түрі бар. Соның бәріне тән негізгі белгі не?

A) Формалық байланыс.

B) Мағыналық, формалық байланыс.

C) Ұғымдық, мағыналық өзектестік.

D) Кемінде екі сөз тіркесінің болуы.

E) Құрмаласқа тән төрт белгінің өріс бойында болуы.
$$$ 158

Өріс – көрсетілген тілдік қабаттардың қайсысына қатысты:

A) Фонетика, лексикология, морфология.

B) Көнерген тіл.

C) Тілдің варианттары.

D) Тілдің элементтері.

E) Әдеби тіл.
$$$ 159

Тілдерге әсер етуде ең негізгі орын алады:

A) Тілдік қатынас.

B) Диалект.

C) Термин.

D) Аударма сөздік.

E) Баспаханалар.
$$$ 160

Локуция термині нені білдіреді?

A) Тіл теориясы.

B) Тіл тарихы.

C) Сөйлеу әрекеті.

D) Сөйлеу.

E) Үнсіздік.
$$$ 161

Психолингвистиканың нысаны:

A) Тілдік аспектілерді зерттейді.

B) Психологиялық ерекшеліктерді зерттейді.

C) Сөйлеу мен адам жанының байланысы.

D) Лингвистика салаларын зерттейді.

E) Танымды қарастырады.
$$$ 162

Психолингвистикаға ең бірінші анықтама берген, американдық ПЛ негізін қалаушы ғалым:

A) А.Потебня.

B) В.Гумбольдт.

C) Г.Пауль.

D) А.Шлейхер.

E) Ч.Осгуд.
$$$ 163

Төмендегілердің қайсысы психолингвистиканы зерттеудің әдіс-тәсілдері:

A) Бақылау.

B) Лингвистикалық эксперимент.

C) Сұрақ-жауап.

D) Анкета.

E) Тестілеу.
$$$ 164

А.В.Щербаның көрсетуі бойынша психолингвистиканың қандай аспектілері бар:

A) Сөйлеу іс-әрекеті, тілдік жүйе, тілдік материал.

B) Сөз, сөз тіркесі, сөйлем.

C) Фонетика, лексикология, грамматика.

D) Фонема, морфема.

E) Аспектілерін көрсетпеген.
$$$ 165

Психолингвистика ғылымының пәні:

A) Объектілердің деректі жүйесі.

B) Сөйлеу мен психиканың байланысы.

C) Объектілердің деректі-дерексіз жүйесі.

D) Танымдық жүйе.

E) Болмыс жайлы ұғыну.
$$$ 166

Төмендегі зерттеушілердің ішінен психолингвист ғалымдарды көрсетіңіз:

A) Әл-Фараби, Шоқан, Абай.

B) Р.Декарт, Ж.Ж.Руссо, Дж. Бруно.

C) А.А.Леонтьев, А.А.Залевская, В.П.Белянин.

D) А.С.Пушкин, Ю.М.Лермонтов, Бодуэн де Куртэне.

E) Р.М.Фрумкина, Дж. Локи, Аристотель.
$$$ 167

Сөйлеу мен түсінік психолингвистиканың қай аспектісіне жатады:

A) Сөйлеу іс-әрекеті.

B) Когнитивтік психология.

C) Тілдік жүйе.

D) Гносеология.

E) Ономасеология.
$$$ 168

“Тіл теориясына “психологиялық субъект”, “психологиялық предикат” деген ұғымдарды енгізген ғалым:

A) М.Н.Лазариди.

B) В.П.Белянин.

C) А.Потебня.

D) Ч.Осгуд.

E) Штейнталь.
$$$ 169

“Психолингвистикада “лакун” термині нені білдіреді:

A) Жалған этимология.

B) Психикалық ерекшеліктер.

C) Қостілділік.

D) Баламасыз лексика.

E) Тілдің әлемдік көрінісі.
$$$ 170

Ой тудырушы (ассоциативтік) тәжірибе дегеніміз:

A) Тілдегі психикалық ерекшеліктердің берілу жолдары.

B) Сезім саласындағы дара айырмашылықтар.

C) Семантиканың (мағына) психолингвистикалық талдауының жоғарғы сатысы.

D) Ойлаудың дамуы туралы жалпы ұғым.

E) Ділдік лексиконды қалыптастыру.
$$$ 171

Локуция термині нені білдіреді?

A) Тіл теориясы.

B) Сөйлеу әрекеті.

C) Тіл тарихы.

D) Сөйлеу.

E) Үнсіздік.
$$$ 172

Патопсихолингвистика нені зерттейді:

A) Тұлғаның сезімдерінің дамуы мен қалыптасуын зерттейді.

B) Ол – психолингвистиканың дамуы жайлы ғылым.

C) Психолингвистикадағы өзгерістерді зерттейді.

D) Тұлғаның күйреуі кезіндегі оның сөйлеу үдерісі барысында пайда болатын ауытқуларды зерттейді.

E) Тұлғаның жеке психикалық ерекшеліктері жайлы түсінік береді.
$$$ 173

Психикалық ерекшеліктерді берудегі ең негізгі өріс атаулары:

A) Макроөріс.

B) Микро өріс.

C) Периферия.

D) Ядро.

Бихевиоризм нені оқытады:

A) Сананы.

B) Мінез-құлық, жүріс-тұрысты.

C) Болмысты.

D) Тілдің әлемдік көрінісін.

E) Тілдегі ұлттық колоритті.
$$$ 175

Когнитивтік психология дегеніміз:

A) Бұл психологияның саласы, әлем туралы адамдар білім алып, сол білімдер біздің санамыз бен мінез-құлқымызға қалай әсер ететіні жайлы сөз ету.

B) Бұл психологияның саласы, адамның психикалық ерекшеліктерін зерттейді.

C) Бұл психологияның саласы, жеке адамның эмоция, ерік қуаттарын зерттейді.

D) Бұл психологияның саласы, танымдық жан қуаттарын зерттейді.

E) Бұл психологияның жалпы мәселелері.
$$$ 176

Гештальтпсихология нені оқытады:

A) Тілдегі берілген сөздердің мағынасын.

B) Сөз мағынасын белгілерге ажыратпау.

C) Бұл – психология мен лингвистиканың пәні.

D) Адамдардың сыртқы ортаны өзінше қабылдауы.

E) Психолингвистикада “гешталь” деген термин жоқ.
$$$ 177

Референция дегеніміз:

A) Хабарлама, мазмұны.

B) Баяндау.

C) Қабылдау.

D) Хабар алушы.

E) Хабар жіберуші.
$$$ 178

Хабарлама дегеніміз:

A) Код пайдалану.

B) Хабардың бағыты.

C) Сөйлеу нәтижесі.

D) Тілдің қызметі.

E) Сөздің мағынасы.
$$$ 179

Әдеби тілдің ерекшелігі:

A) Тұрақтылық.

B) Бір нормаға келтірілген.

C) Мәдениет тілі.

D) Өндіріс тілі.

E) Ұлттық тіл.
$$$ 180

«Койне» дегеніміз қандай тіл:

A) Диалекті.

B) Кәсіби сөз.

C) Жаргон.

D) Арго.

Лингвистикалық типология дегеніміз:

A) Тілдің құрылымдық және функционалдық сипаттарын олардың арасындағы генетикалық байланыстардан тыс зерттейтін ғылым.

B) Тілдердің сипаттарын генетикалық байланысқа қатысты зерттейтін ғылым.

C) Тілдердің жиынтығы.

D) Тілдердің өзіне тән ерекшелігі.

E) Тіл біліміне мүлдем қатысы жоқ.
$$$ 182

Зерттеу пәніне байланысты лингвистикалық типология нешеге бөлінеді:

A) Бір.

B) Екі.

D) Төрт.

Функционалдық типология:

A) Тілдер жиынтығы.

B) Тілдер арақатынасы.

C) Тілді әлеуметтік қызметі мен қолданылу аясы негізінде қарастырады.

D) Қатынасқа түсудің негізгі шарты.

E) Тілдердің тоғысуы.
$$$ 184

Тілдерге типологиялық классификация жасау қай кезден басталады:

A) ХҮ ғасырда.

B) ХҮІІІ ғасырда.

C) ХІХ ғасырда.

D) ХХ ғасырда.

E) Қазан революциясынан кейін.
$$$ 185

Функционалдық типологияның міндетін көрсетіңіз:

A) Тілдерді қарым-қатынасқа түсірмеу.

B) Қатынасқа түскен тілдерді өзара ажырату.

C) Ұқсас емес тілдердің арасында қарым-қатынас жүргізу.

D)Тілдің жүйе ретінде ішінара ұйымдастырылуы.

E) Ешқандай міндеті жоқ.
$$$ 186

Тілдерді жүйелеуде басшылыққа алынатын негізгі белгі:

A) Фонетика.

B) Лексика.

C) Синтаксис.

D) Тілдің қызметі.

E) Тілде грамматикалық тәсілдің қайсысы басымдық ететіні.
$$$ 187

Типологиялық индекс дегеніміз:

A) Зерттеуге алынған негізгі тілдер саны.

B) Тілдік ерекшеліктердің ескерілмеуі.

C) Кей тілдердегі лексикалық ұқсастық.

D) Туыс тілдердің ұқсас емес (лексикадағы) жақтары.

E) Тілдік ерекшеліктердің сандық көрсеткіштермен берілуі.
$$$ 188

Индекс әдісін алғаш қолданған ғалым:

A) Томанов.

B) Оразов.

C) Дж. Гринберг.

D) Виноградов.

E) Гаждиева.
$$$ 189

Тілдерді типологиялық жақтан топтастырғанда қатаң ескертілетін жағдай:

A) Құрылымдық ұқсастығы.

B) Ұқсас орта болуы.

C) Туыстығы.

D) Ұқсас жаргон болуы.

E) Территориясы.
$$$ 190

Біз қолданып жүрген жазу жазудың қай түріне жатады?

A) “Заттық”.

B) Идеографиялық.

C) Пиктографиялық.

D) Силлабикалық.

E) Фонологиялық.
$$$ 191

Аморфты, агглютинативті, флективті, инкорпоративті тілдер деп бөліну қай принципке сүйенген?

A) Генеалогиялық.

B) Функционалдық.

C) Географиялық.

D) Ареалдық.

E) Типологиялық.
$$$ 192

Глосса дегеніміз:

A) Сөз.

B) Түбір.

D) Мағына.

E) Түсініксіз сөздерге анықтама беру.
$$$ 193

Генеологиялық классификация бойынша қазақ тілі қандай тілдер тобына жатады:

A) Үндіеуропа:

B) Түркі.

C) Фин-угор.

D) Славян.

E) Роман.
$$$ 194

Типологиялық классификация бойынша қазақ тілі қандай тілдер тобына жатады:

A) Полисинтетикалық.

B) Флективті.

C) Агглютинативті.

D) Биологиялық.

E) Тарихи.
$$$ 195

Канондық тіл дегеніміз:

A) Әр ұлттың тілі.

B) Әр халықтың тілі.

C) Барлығына ортақ тіл.

D) Жазбалар тілі.

E) Баршаға міндетті тіл.
$$$ 196

Тілдерді генеалогиялық жақтан топтастырғанда қай жағдай қатаң ескеріледі:

A) Ұқсас жаргон болуы.

B) Ұқсас арго болуы.

C) Аралас болуы.

D) Туыстығы.

E) Алшақтығы.
$$$ 197

Үндіеуропа тілдеріне енетін топ:

A) Семит тобы.

B) Герман тобы.

C) Фин тобы.

D) Дағыстан тобы.

E) Монғол тілдері.
$$$ 198

Н.А.Баскаков түркі тілдерін қалай бөледі:

A) Түркі және славян тілдері.

B) Славян және монғол тілдері.

C) Батыс және шығыс хун.

D)Бөлген жоқ.

E) Батыс хун және монғол тілдері.
$$$ 199

Тілдерді типологиялық тұрғыдан неше типке ажыратуға болады:

A) Бір.

B) Төрт.

D) Екі.

$$$ 200

A) Жазба ескерткіштер тілі.

B) Тілді дұрыс қолдану ережесін белгілейтін сала.

C) Тіл ғылымының тарихын кезеңдерге бөлу.

D) Көне ғылымдардың бірі.

E) Дыбысқа еліктеу теориясы.

$$$ 201