Жанат бектурова



жүктеу/скачать 2.16 Mb.
бет14/19
Дата11.06.2016
өлшемі2.16 Mb.
#127597
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   19

КЕМЕР з а т.

ºзеннz, к»лдz жиегz, айналасы, жаjасы, жаjалауы. Августы орта кезzнде де бzр тасып ‡оятын Сырдария, Сырбай жаjасына келгенде, кемердz толтыра екпzндей аjып жатыр екен (М‡анов).

4: 600



КЕНЕЗЕ з а т.

Жердz ›стzгz ‡абаты, ‡ыртысы. Топтанjан андыз-андыз ‡онjан ауыл, К›н ысты‡ пысынаjан адамjа ауыр. Ш»п ‡урап, жердz курап к е н е з е с z, Шадатып тмандатар, со‡са дауыл (Д. Еркzнбаев, Шыj.).

4: 608



КЕНЕРЕ з а т.

Жиек, жаjа, ернеу. Т»менде шыырау ‡з. К»л к е н е р е с z н е н ‡зjа ‡лаjан а‡бйра су орман аjашын бzр ‡ылjып асап dкеттz (i. Сыланов, Шал‡ар).

4: 609



КЕŒIС з а т.

1. Ашы‡ жер, бос орын; кеzстzк. Сопазды сазы - айналасы ат шаптырым келетzн екz тау арасына орналас‡ан ›лкен жазы‡, шалjынды к е  z с болатын (Д. Досжанов, Зауал).

4: 620



КЕŒIСТIК з а т.

1. Ашы‡ жер, ке жазы‡. Кенет оны к»з алдына ертегz ауамен тыныстап жат‡ан алыс к е  z с- т z к ашылды (Т. Ахтанов, Боран).

4: 621



КЕРIШ з а т.

Топыра‡, ‡мы ‡атып ‡алjан жер ‡ыртысы. ºзен т›бz таза ‡майт, ‡ат‡ыл к е р z ш болjанды‡тан, су айнадай м»лдzр боп сырjиды (М. cуезов, Абай жолы.).

4: 646



КЕУЕК ¹ и р. з а т.

Iшzнде ештее жо‡ бос жер, ‡уыс. Кdрz аjаш- тарды к е у е к т е р z тазартылып бzтеледz, сондай-а‡ дzнz ‡абыjы алып тасталады (А. Жанjалиев, Баjбан.).

5: 15



КЕУСЕР а р. з а т.

Шипалы, арасан су. Пайдалы dрбzр нdрсе м»лшерzмен, Егер де аса ‡алса »лшемzнен, Болуы у пайдалы jажап емес, Су т›гzл, ‡асиеттz к е у с е р z  н е н (С. М‡анов, Шынан шыjа).

5: 18



КИРЗА ² з а т.

Тоазыjан жердz ‡абаты. Геология jылымында тоазыjан жердz ‡абаты к и р з а деп аталады (Ауызекz тzл).

5: 39



КОНТУР з а т.

Бzрдеменz нобайы. Егzстzк, шабынды‡, бау-ба‡ша жdне бас‡а ауыл шаруашылыjы жерz участок- тарын к о н т у р деп атайды (А. cбzшев, Ауылда).

5: 75



КºГАЛ з а т.

Жай‡алjан к»к ш»п. Танабай к »- г а л д а шал‡асынан жатыр едz (c. Тарази, Асу).

5: 88



КºГЕРIС з а т.

К»к ш»п, бау-ба‡ша. Африка жерzнz к » г е р z с z мол бzр ке ал‡абын мекендеген сансыз хайуанат бzр кезде жер ауды (Х. Есенжанов, А‡ Жайы‡).

5: 92



КºКТЕСIН з а т.

К»гал шы‡‡ан, к»герген жер. К » к- т е с z н г е оаша тzгzлген киzз ›йдz т»zрегz шаjын-шаjын топ‡а б»лzнzп, шоjырлана жайылып жат‡ан мал (Самjау).

5: 131



КºЛ з а т.

1. Айналасы табиjи не жасанды т›рде тйы‡талjан, д»гелек не сопа‡ша бzткен айдын-шал‡ар су. Бала к»терген анамен Бурабай к »- л z н z  шыjыс жа‡ жаjасында екzншz рет шырасып трмыз (М. Иманжанов, Адам.).

5: 138



КºЛБЕУ ² з а т.

К»лбей жат‡ан жер, орын. Д» к »- л б е у z н т›тzн тартуjа пайдалану ›шzн мржасын биzк т»белердz басынан шыjарып, кен ‡орытатын ескz пештердz ‡лаjан жртын талай к»рген (Шарапат).

5: 141



КºЛБЕУIТз а т.

ºзеннz адам, мал кешzп »тетzн к»лбей т›скен жерz. К»к »зек ‡дды ‡рдымjа сzzп бара жат‡андай… cуелz dншейzн к » л- б е у z т басталjан ойпат к›рт тередей т›стz (c. Кекzлбаев, Бzруыс).

5: 141



КºЛДЕУ з а т.

ºзен мен к»лдz суы жайылjан жер, к»лдеуzк. Ол кез едz-ау жадыраjан жаз болып, К » л д е у- л е р д е н а‡‡у шып, ‡аз ‡онып, Аjатайды А‡‡ызыны тойы едz, Жиек елz д›бzрлеген мdз болып (†. Сыды‡ов, Теzз лебz).

5: 145



КºЛДЕУIК з а т.

Су жайылып кеткен жер. œлы Некрасов жырлаjан аjынды шал‡ар Едzлдz сонау Валдай жотасынан тамшылай аjып, к » л д е у z к - шалшы‡тарjа айналjан бастаулары да шабуылдар жолды кzлкzтzп жатыр (c. Сdрсенбаев, Батырлар.).

5: 145



КºЛТАБАН з а т.

Суы тартылjан к»лдz орны. Жол к » л т а б а н j а ‡арай ойысады (Ж. Молдаjалиев, Айналайын.).

5: 152



КºЛШIК з а т.

К»лдz кzшкене т›рz. Саяндарды бdрz к»з немесе к » л ш z к сия‡танып жап-жалтыр боп жатады (С. М‡анов, Туjан жер.).

5: 153



КºŒ-†ОРДА з а т.

К» т»гzлген ›йме жер. Екеуz таjы да »зzмен-»зz болып, ой ‡шаjына берzлдz. Сол к›йz «Красный Октябрьдz» егzстzгzне таяу ›йzлген к »  ‡ о р д а j а жеттz (Ж. Бектенов, †ызылшашы.).

5: 171



КºШКIН з а т.

1. Тау басынан сырjып т›сетzн ‡ар, мз, ‡м-тас ‡иыршы‡тары. Биылjы ‡ыста ‡ар к»п жауды да, тау биzгzнен ‡ар к » ш к z н z жиzлеп кеттz («Соц. †аз.»).

5: 248



КIРМЕ II з а т.

геог. Теzзге кzрzп тратын солт›стzктегz шыjанактар. Мезен кzрмесzнде теzзден шы‡‡ан тас‡ын тол‡ыны тар шыjана‡тарjа ‡ысылып ендz де, тас‡ынны биzктzгz 7 метрге дейzн барады (СССР геогр).

5: 262



†АБАТ III з а т.

†ыртыс. Жмыс ‡ыза т›скен сайын опырылjан жер ‡абаттары жиzлеп кеттz (Оразалин).

5: 268



†АБЫРША† з а т.

1. Бzрzнz шетzн бzрz басып балы‡ты денесzн жауып тратын, б»лек-б»лек ж‡а ‡атты ‡абы‡ша. К›мzс ‡ а б ы р ш а ‡ т а р ы жылт-жылт етzп, о‡тын-о‡тын шоршып тулайды (С. Хайдаров, Теzз.).

5: 467



†АЗАНШœŒ-†ЫР з а т.

1. Г е о г р. Жер бетzнz ойыс келген жерz, ойдым. Оны батысы мен солт›стzгzнде аласа таулар, ‡ыр‡алар, тауаралы‡ ‡ а з а н- ш   ‡ ы р л а р к»п (†СЭ).

5: 506



†АЙНАР з а т.

1. Суды шымырлап шыjып жататын жерz, бла‡ты басы, бастау. Аумаjы талай жерге созылып кете беретzн тау арасындаjы ойпатты астынан быжынаjан сансыз к»здz ‡ а й н а р л а р тесzп шыjып жатады (i. Сыланов, Асау арна).

5: 532



†АЙРАŒ з а т.

ºзеннz, к»лдz жdне теzздz жайдауыт таяз жерz. Сендей нар‡оспа‡ты баласы, Маjан оаша жерде жолы‡са, † а й- р а  н а н алjан шаба‡тай, †ия бzр соjып ас етсем, Тамаjыма ‡ыл‡аны кетер демес ем! (М. ºтемzсов, ºлед.).

5: 535-536



†АЙЫР ² з а т.

ºзен-к»лдердz, теzздердz таяз жерz, батпа‡ты, ‡мды жаjалауы. Егер оjан дария ортасынна ‡ а й- ы р кез болмаjанда ‡атерлz едz (†. Сапарбаев, Туjан жер.).

5: 552



†А†СЫМА† з а т.

†а‡ боп трjан су, болар-болмас к»лшzк. Айтты jой, Аманжолым, жер байлыjын, Бzр-екz ‡ а ‡ с ы- м а ‡ т ы  к»л байлыjын. Жалjыз трjан ш‡ынды сонша ма‡тап, Тау ма едz Балта‡ара елге dйгzлz (Айтыс).

5: 573



†АМЫС з а т.

ºзен, к»л жаjаларында, сондай-а‡ сазды, батпа‡ты, ылjалды жерлерде »сетzн ‡ия‡ жапыра‡ты к»пжылды‡ »сzмдzк. Алдаjы бzр сайда ‡ а м ы с басып кеткен шалды‡ к»л бар екен (c. Тарази, Асу.).

5: 621



†АНАУ 2а т а у.

†ана-у. Жмысшы табыны т›пкz ма‡саты – жер ж›зzндегz езzлген тапты ‡ а н а у д а н, езуден ‡т‡ару (С. Ерубаев, Шыj.).

6: 4



†АНДА† з а т.

к » н е. †азылjан ор, апан. Танктарды алjаш‡ы екеуz партизандар бекzнzсzне жете алмай, ‡ а н д а ‡- ‡ а т›сzп, шыырауjа ‡лаjан со, ‡алjаны ‡арjа адым жер zлгерz баспай шегzндz (Ж. Тzлеков, Жоjар.).

6: 5



†АТПАР з а т.

1. †абат, ‡ыртыс. К›н ашы‡ болса да, Алатауды кейбzр ‡атар, ‡ а т- п а р ы н ы  ›стzнде созыла ш»ккен бzр жаjы а‡шыл, бzр жерлерz ‡оыр‡ай блттар бар (М. cуезов, ºскен »ркен).

6: 148



†АШЫ з а т.

Ойпа жерлердz су басып кетуден са‡тау ›шzн, су ‡оймаларын жасау ›шzн топыра‡тан zстелген зын ›йzндz; дамба. † а ш ы жасамаса, ойпат жерлердz су басып кетедz (Ауызекz тzл).

6: 183



†ИЯ ¹ з а т.

1. Тауды, т»бенz т.б. тzк бетz. Темzрлzк ‡ и я л а р ы н ы  аппа‡ ‡ар басып тнжырап трjан шо‡ыларына мzнбелей, к›н де батыс‡а екейген (С. Бегалин, Жас бта‡).

6: 222



†ОЙНАУ з а т.

1. Жан-жаjы биzктеу жазы‡ жер; аjар, ал‡ап. Жазjы, к›згz жайлымымыз осынау †аратау ‡ о й н а- у ы, ‡ыста Мойын‡мjа к»шемzз (i. Сыланов, Замана.).

6: 268



†ОЙНАУ-†ОЙНАУ з а т.

Аjар, ал‡ап, сай-сала. Конго »зенzнz ‡ о й н а у - ‡ о й н а у ы н д а 80 мыjа жуы‡ ергежейлz бар (iалам jажап.).

6: 268



†ОЙНАУ-†ОЛАТ з а т.

Ойлы - ‡ырлы, сай – салалы жер. Тауды ‡ о й н а у - ‡ о л а т т а р ы н кезzп, г›л теремzз, суретке т›семzз (Б. Аманшин, Жар мы).

6: 268



†ОЛАТ з а т.

Таулы жерлердегz зынша келген, бzр жаjы еzс, жайпа‡ ‡ойнаулы ойпа. Тек ке сайjа б›йzрден ‡осылатын, ‡арсы беттегz шаjын ‡ о л а т т а н бzр кездегz адамзат мекенz ескz ж‡анасы - ‡исайса да ‡ламаjан жалjыз ‡абырjа ‡арауытады (М. Маjауин, А‡ша ‡ар).

6: 293-294



†ОЛТЫ†² з а т.

г е о г р. Мхит, теzз, к»лдz, ‡рлы‡‡а zшкерzлей жzzшкере кzрген б»лzгz; ‡ойнау. К»л ‡ о л т ы j ы н- д а ‡аз-‡атар тzзzлzп трjан ‡айы‡тар (С. Омаров, †иыр.).

6: 306



†ОПА з а т.

†раjан ш»птер шzрzндzсzне аралас ‡оjа, ‡амыс, ‡ра‡ »скен ‡орысты жер. †ыз бzлек ‡оjа, ‡улы к»л, †ас‡ыры ‡айсар, ‡абаны »р, †амысты ‡ о п а м ну, д›лей (y. Жанс›гzров, Шыj.).

6: 333



†УАŒ с ы н.

1. Ш»л-ш»лейттz, ылjалы тапшы (жер, дала). Олар ‡ у а  даланы кескzнzн »згертzп жzберzптz (С. Омаров, Дала.).

6:388



†УЫССЫМА† з а т.

†уыс тdрzздz, ‡уыс‡а ‡сас жер. Е ›скz, екz берененz арасындаjы ‡ у- ы с с ы м а ‡ ‡ а бzрzмzзге бzрzмzз жалjасып тzзбектеле жат‡анбыз (Б. Со‡- па‡баев, ºлгендер.).

6: 414



жүктеу/скачать 2.16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   19



©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет