Жеті жарғы (толық мəтіні)
ЖАРҒЫНЫҢ НЕГІЗГІ ӨЗЕГІ
1."Жарғы" қазақ арасында кең тараған, ғасырлар елегінен өткен "Жол", ("Жаза",
"Жарғы", ”Қасым ханның қасқа жолы”, ”Есім ханның ескі жолы”) негізін
қуаттайды жəне жетекшілікке алады.
2.”Жарғы” арғы түбін Алаштан алатын қазақ елінің, бірлігін, туыстығын сақтап
қалуды көздейді.Қандай да болмасын билік, бітім сөз қазақтың арасын ашпай
”жарасуға”, ”қарындасқа” бастауы тиіс.
3.”Жарғы” ел басшылығына ұсынылатын хан, ұлыс сұлтаны, билердің жеке
бастарының қасиеттері жоғары болуын талап етеді.Қазақ ішінде таза
мұрагерлік, таза сайланбалы тəртіп жоқ.
4.”Жарғы” қазақ арасындағы билік, бітім сөзінің халықтың қатысуымен, жария
етілуін талап етеді.Бидің айтқан шешімін кейінге қалдырмай, ел болып, бірден
іске асыруы тиіс.
5.”Жарғы” бойынша екі жақ алдына келіп бірдей жүгінгеннен кейін айтылған
бітім сөзі заң болып табылады. Би (кеңес, жүгініс) шешімін орындамаған адам ел
ортасынан аласталады, не барымтаға түседі.
6.”Жарғы” қазақ арасындағы қылмысқа қатысты шешімдердің алдымен ”қанға
қан”, ”көзге көз” ережесімен шешілуін талап етеді.Кешірім болған уақытта
ғана”құн” мен ”айыпты”қолданады.
7.”Жарғы” қазақ атанған елдің азаматтары, қару-жарағы мен жорық аты, сайлы
болса, дəрежесі тең екенін жəне қарым-қатынас тек туыстық жолмен
реттелетінін жариялайды.
8.”Жарғы”- қазақ ішінде неке мен отбасы құндылықтарын мүлтіксіз сақтауды
талап етеді. Зорлық, ойнас, біреудің некелі əйелін алып қашу т.б. қылмыстарға
өлім жазасын лайықты деп санайды.
Достарыңызбен бөлісу: |
