Ашаршылық қасіретін біз ұлттық идеяның, ұлт саясатының, ұлттық тәрбиенің негізгі қағидасына айналдыруымыз керек сияқты. Сәби кезден бастап, балаларымызды сол нәубетті естен шығармауға үйрету қажет, мектеп бағдарламасына «Ашаршылық» сабағын енгізсе дұрыс болар ма еді. Репрессия құрбандарын еске алатын 31мамырдан басқа бір күнді немесе тіпті үш күнді ашаршылық құрбандары бойынша аза тұту деп белгілесек, бұл күні бүкіл қоғам болып қара жамылып, шейіт болғандарға бағыштап ас беріп, Құран оқытсақ, игі болмас па еді?! Ғұлама діндар Халифа Алтай бір кездесуде былай деп қысқа қайырып еді: «Біз әруаққа мұқтаж емеспіз - әруақ бізге мұқтаж. Әруаққа не керек? Құрбандық пен Құран бағыштау ғана». Осыны жасау керек!
Бізге тіпті Яд Вашем сынды мемориалды кешен ашу да артық болмас! Өткеннің би-батырларына ғана белгі қоймай, бірінші мезетте халық жадында сақталып қалу үшін, келешек ұрпақтарды осындай нәубеттен сақтандыру үшін ашаршылықта қырылғандарға әр ауылда ескерткіш орнатсақ абзал.
Ғалымдарымыз жаңа, тың зерттеулер жүргізіп, бүкіл қоғамға жария қылса екен өз жұмыстарын. Сонымен қатар бізге тек тарихшылардың зерттеулері ғана емес, сонымен бірге қарапайым халық куәсі де керек. Тарихты біз көбіне-көп қоғамның жалпылама дамуы мен оның саяси, әлеуметтік, экономикалық өзгерістері деп түсінеміз. Ал қарапайым адамдардың өмірі мен ахуалы, олардың ойлары мен мұң-мұқтаждары тіпті де көп жағдайда тарих назарынан тыс қалып отырады. Бірақта, менің ойымша, нағыз тарих дегеніміз осы.
Әр ауыл, әр аудан ашаршылық жайлы өз кітабын жазса, мұнда алапат куәларының бастан өткерген қасіреттері келтірсе.
Уақыт болса алақанға жинаған құм сияқты сусып барады, сусып барады: кешегі күннің куәгерлері - көнетоз қариялардың дені арамыздан бақиға жол салған. Олармен бірге тарих беттері де жабылып, көмескілене түскендей. Сондықтан да асығу керек. Бұл жұмысты зиялы қауым өз қолына алса жақсы болар еді. Мектеп оқушылары, колледж бен жоғары оқу орындары студенттері ұстаздардың жетекшілігімен жасы үлкендердің куәлік келтірген әңгімелерін жазып алып, «Менің жанұям ашаршылық жылдарында» және «Менің ауылымның ашаршылық жылдарындағы тарихы» атты кітаптарды әр оқу орнында шығарсақ. Іле-шала халық жазған және халық аузынан жазылған осындай тарихты том-том болып жарыққа шығарсақ. Бұл кітаптар бірінші мезетте куәгерлік көрсетулерден құралса: мұнда сол зұлматты басынан кешіп, тірі қалғандардың естеліктері немесе олардың әңгімелерін естігендердің куәліктері келтірілсе. Тек қана осындай деректер қажет бізге, ешқандай патетика мен риториканың, талдау мен пысықтаудың, пайымдау мен тұжырымдаудың керегі жоқ сияқты бұл кітаптарда: оларды өз кезегінде (осы кітаптар бүкіл еліміз бойынша басылып, жарық көрген соң) тарихшы, саясаттанушы, әлеуметтанушы, мәдениеттанушы ғалымдар мен философтар жасасын. Ал бұл кітаптарға тек деректер, деректер және тағы да деректер керек!
Ашаршылық туралы естеліктер фольклорға айналып кетпей тұрғанда, осы істі қолға мықтап алу керек.
Мен бүткіл иісі қазақ, ұлт тағдырына шынайы жаны ашитын оқушылар мен студенттерге, ұстаздарға үндеу тастап отырмын бұл жерде! Кез келген пән бойынша екі-үш кітаптан көшіріп, ешкімге де керегі жоқ, толып жатқан рефераттар, бақылау мен курстық жұмыстарды жазғанша, дәп осы секілді қоғамға, ұлтымызға септігін тигізетін, ар-намысымызды асқақтатаын, жігерімізді ұштай түсетін пайдалы еңбекпен айналысқан дұрыс болар!
Осылайша біз ашаршылықта қырылған ата-бабаларымыздың алдында аз да болса қарызымыз бен парызымыздан құтылатын шығармыз.
Алайда бұл парыздан түбегейлі құтылу мүмкін емес деп ойлаймын өз басым...
Достарыңызбен бөлісу: |
