Жүйке тінінің жасушаларының биохимиялық сипаттамасы
Депрессиялық синдромның нейрохимиялық механизмдері
жүктеу/скачать 119.09 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Паркинсон ауруы
| Депрессиялық синдромның нейрохимиялық механизмдері
Нейротрансмиттердің метаболизмінің бұзылуымен байланысты әртүрлі психикалық аурулардың пайда болуы. Мысалы, Альцгеймер ауруы бар екендігі туралы мәліметтер бар ацетилхолин синтезінің тежелуі және соның салдарынан төмендеуі оның синапстардағы мазмұны. Паркинсон ауруы кезінде тепе-теңдік бұзылады ацетилхолин мен дофаминнің белгілі бір субкортикалық ми түзілімдері (қара субстанция және жолақты дене), бұл олардың биоэлектрлік белсенділігінің артуына әкеледі және аурудың тән клиникасының пайда болуы. Шизофренияның даму процесінде мидағы деңгей жоғарылайды допамин. Сонымен қатар, оның субкортикалық құрылымдарында басқа нейротрансмиттердің (серотонин) құрамы өзгереді, глутамата және ГАМК). Жақында сырттан өзгерістердің рөлі белгіленді депрессиялық жағдайлардың дамуындағы мидың нейротрансмиттерлік жүйелері және невроздар. Депрессия мен бұзылыстың пайда болуы көрсетілген ұйқы мидағы серотонин деңгейінің төмендеуімен байланысты болуы мүмкін. Мұның себептерінің бірі-5 фермент синтезінің жетіспеушілігі- осы білім беруге қатысатын декарбоксилазаның окситриптофаны нейротрансмиттер. Қазіргі уақытта депрессиялық бұзылуларды емдеу үшін антидепрессанттар кеңінен қолданылады – дәрілік заттар, синаптикалық жарықта серотониннің қайта алынуын тежейтін (флуокситин) немесе тотығу процесінде олардың ыдырауын тежейді дезаминдеу. Депрессиялық күйлердің қалыптасуындағы серотониннен басқа мидағы норепинефрин деңгейінің төмендеуі маңызды рөл атқарады. Депрессияның мұндай түрлерін емдеу арнайы дәрілік заттар кіретін антидепрессанттар тобы осы медиаторлардың кері қармалуын тежейтін препараттар синаптикалық жарықшақтар (мапротилин), сондай-ақ ингибиторлар моноаминооксидазы – ферменттер, қабылдаушы қатысу ыдырауына адреналин және норепинефрин (ипрониазид, ниаламид). Соңғы жылдары сенімді деректер пайда болды мидағы нейротрансмиттердің тепе-теңдігінің бұзылуы бір алкоголизм мен нашақорлықтың себептерінен. Паркинсон ауруы Паркинсон ауруы – адамның қимылы бұзылатын ми ауруы. Ол ерекше зат – дофамин өндіретін жүйке жасушаларының санының азаюына байланысты дамиды. Паркинсон ауруының көріністері: жүрістің бұзылуы, қолдар мен аяқтардың треморы. Паркинсон ауруына көбінесе, 50 жастан асқан адамдар шалдығады. Әйелдерге қарағанда ерлерде жиі кездеседі. Кейде жас адамдар да шалдығады. Бұл ауруға бейімділік тұқым қуалауы мүмкін. Көбінесе, Паркинсон ауруы жас шақта пайда болса, тұқым қуалау арқылы берілген. Патогенезі: Негізгі патогенетикалық звено, экстрапиримидті жүйедегі дофамин алмасудың бұзылуы. Дофамин бұл қозғалыс актілеріне көмекші және медиаторлы функцияны атқарады, оның негізгі түзілетін орны қара субстанция (Substantia nigra). Қара субстанция қызметі бұзылған кезде, бас ми қыртысындағы экстрапирамидалық жүйенің және corpus striatum жіберген сигналдарды жұлынның алдыңғы мүйізіне жетпейді. Сонымен қатар, сол уақытта жұлын алдыңғы мүйізіне бозғылт дене (pallidum) және қара субстанцияның ингибирлеуші импульстері келіп тұрады. Нәтижесінде жұлындағы альфа және гамма мотонейрондар циркуляциясы белсеніп, альфа белсенділігі басым бола бастайды. Бұл экстрапирамидалық ригиттілікті тудырады. Симптомдары: Паркинсон ауруының алғашқы көріністері елеусіз: айқын себепсіз депрессия, сөйлеудің біркелкілігі, қозғалыстың баяулауы, кішігірім қадамдармен жүру, қолдың треморы, жүру кезінде жыпылықтау, қолды бұлғау сияқты қозғалыстардың санының азаюы. Уақыт өте келе аурудың белгілері айқынырақ болады: • Қол-аяқтың қозғалысының бәсеңдеуі; • Мимикалық белсенділіктің (бет бұлшық етінің белсенділігі) жойылуы немесе қиындауы; • Бұлшық ет ширақтығының артуы; • Телімді дірілдеу, қозғалғанда азаятын немесе толық жойылатын; • Орналасудың қиындауы немесе орналасуды бақылаудың жойылуы (жиі құлау, жүрістің өзгеруі, т.б.); • Бүкірею; • Созылмалы депрессия. • Сөйлеу бұзылыстарының дамуы - науқастар баяу, монотонды сөйлейді, жиі ойларын жоғалтады. • Зәр шығаруды ұстай алмау, іш қату, деменция, тамақты шайнау және жұтудың бұзылуы. Науқастар терең мүгедек болып қалады және тұрақты сырттан күтімді қажет етеді. Басқа симптомдары: • үрейлену, күйзеліс, ширығу • ойлардың шатасуы • Деменция (ақыл-естен адасу) • Естен тану • Галлюцинация (жоқ заттар мен дыбыстарды жалған қабылдау) Есте сақтауды жоғалту. Диагностика: Паркинсон ауруының диагнозы аурудың тән белгілерінің болуына негізделген. Паркинсон ауруын растайтын арнайы зерттеулер жоқ. Науқасты кешенді тексеру мидың магнитті-резонансты томографиясын (МРТ) қамтиды, бұл ісіктерді, мидағы қан айналымы бұзылыстарының ошақтарын жоққа шығаруға мүмкіндік береді. Паркинсон ауруында магнитті резонансты бейнелеуде мидағы өзгерістер әдетте болмайды. Қосымша зерттеулер Аурудың атипті көріністері бар науқастарға Паркинсон ауруымен ұқсас көріністері бар басқа аурулардың болуы үшін қосымша сынақтар тағайындалуы мүмкін. Цереброспинальды сұйықтықты талдау. Организмдегі мыс алмасуына қатысатын ақуыз – церулоплазмин деңгейін анықтау. Жалпы қан анализі (лейкоциттер мен ЭТЖ жоқ) - лейкоциттер санының жоғарылауы қабыну процесін көрсетеді Жалпы зәр анализі - зәрдегі лейкоциттердің жоғарылауы зәр шығару жүйесінің инфекциясын көрсетеді. Кеуде қуысының рентгенографиясы - өкпедегі қабыну, тоқырау процестерін анықтау үшін жүргізіледі. Жүргізілетін емтихан көлемі нақты клиникалық жағдайға байланысты және емдеуші дәрігермен анықталады. Емдеу: Паркинсон ауруын емдеу науқастың жағдайын жеңілдетуге бағытталған. Ауруды толығымен жеңетін әдістер жоқ. Мидағы дофаминнің жетіспеушілігін жою үшін есірткі қолданылады. Белгілі бір бұлшықеттерді күшейту үшін арнайы жаттығулар маңызды рөл атқарады. Бұл аурудың дамуын тоқтатпайды, бірақ науқастардың жағдайын жеңілдетуге, сөйлеуді, шайнауды, жұтуды, жүруді жақсартуға көмектеседі. Терапияның тиімсіздігі жағдайында хирургиялық емдеу қозғалысты басқаратын мидың терең бөліктеріне бағытталған. Профилактика: Паркинсон ауруының профилактикасы жоқ, дегенмен ғалымдар қазіргі уақытта оны емдеу және жоғалған қозғалтқыш функцияларын қалпына келтіру жолдарын іздестіруде. Алайда, Паркинсон ауруының пайда болу қаупін азайтуға белсенді және салауатты өмір салтын ұстану, организмге қолайсыз экологиялық факторлардың әсерін жою, инфекциялық ауруларды уақытылы емдеу, ұдайы ақыл-ой және дене еңбегін қолдау ықпал етеді. жүктеу/скачать 119.09 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|