ЖҰмыс бағдарламасы курс 5 Семестр IX, X тәжірибелік (семинарлық) сабақтар 15 сағат

1. Тамақтану - денсаулық факторы.

2. Элективтің мақсаты мен міндеттері.

3. Нутрициология міндеттері туралы түсінік.

4. Тиімді тамақтану туралы түсінік.

5. Тиімді тамақтану ұстанымдары.

6. Тамақтану туралы негізгі концепциялар.

7. Негізгі алмасуы.

8. Организмнің энергия шығыны.

9. Адамның тәуліктік энергия шығыны мен оның құрамдас бөлігі.

10. Тағамдық заттектермен энергияны тұтынудың физиологиялық нормалары

11. Асқазан – ішек жолдары ауруларының ҚР таралуының көрсеткіштері мен себептері

• 
  кіші топшалар
  
• 
  ситуациялық есептер
  
• 
  ауызша сұрау,
  
• 
  презентация
  
• 
  дискуссия,
  
• 
  конференция,
  
• 
  ролікті ойындар және т.б.
  

• 
  Педиатрияда тағаммен емдеу. Т.Ш. Шарманов басқаруында. 2010ж. 332бет
  
• 
  Питание - важнейший фактор здоровья человека. Торегельды Шарманов. Алматы: Асем-Систем, 2010. -158-212 стр.
  
• 
  Формула здоровья. Алмаз Шарман. Алматы. Атамура 2008г.с.37-39.
  
• 
  Руководство по лечебному питанию детей. / Под ред. К.С. Ладодо - М.: Медицина 2000г. -384с.
  
• 
  Лечебное питание в педиатрии. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы - 2006г. стр.78-105.
  
• 
  Казахстан в контексте глобальных проблем питания - Т.Ш. Шарманов. Алматы ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
  
• 
  Алматинский рубеж мирового здравоохранения Торегельды Шарманов. Алматы -Вашингтон – Женева 2008г. с.143-149.
  
• 
  Формула здоровья. Алмаз Шарман. Алматы. Атамура 2008г.с.37-39.
  
• 
  «О профилактике анемии, йододефицита и дефицита витаминов у школьников» Тажибаев Ш.С., Оспанова Ф.Е., И др. 2010г. 193 стр.
  
• 
  Казахстан в контексте глобальных проблем питания.- Т.Ш. Шарманов. Алматы. ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
  
• 
  Тағаммен емдеу. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы 2002ж. Оқу – әдістемелік құралы. 3-178бет.
  

• 
  Смолянский Б.Л., Лифляндский В.Г. Диетология. Новейший справочник для врачей. СПб.: Сова; М.: Изд-во Эксмо, 2003. С. 152-158, 235-247, 284-305, 327-352, 703-758.
  
• 
  Пилат Т.Л., Шарманов Т.Ш., Абдуллабекова Р.М., Костенко В.В. Основные принципы фармаконутрициологии (Биологически активные добавки к пище). Астана-Алматы-Шымкент, 2001. С.13-54, 62-63.
  
• 
  Шарманов Т.Ш. Казахстан в контексте глобальных проблем питания. Алматы, 2000. С.6-12, 143-151.
  
• 
  Королев А.А. Гигиена питания. М. Медицина, 2006. С. 12-21, 22-156, 216-219, 227-231, 236-240, 242-244.
  
• 
  Под ред. Мартинчик А.Н., Королев А.А., Трофименко Л.С. Физиология питания, санитария и гигиена. М.: Мастерство: высшая школа, 2000. С. 6-8, 78-79, 85-88, 124-129, 137-143.
  
• 
  Под ред. В.А. Конышев; Все о правильном питании.М.: Олма –Пресс, 2001.
  
• 
  Клипина Т.Ю., Шильников Л.В., Богдашич М.В. Новый справочник диетолога. Ростов н/Д: Феникс, 2006. С. 59-117, 254-264.
  

1. Қалдық заттардың организмнен шығарылуы және тоттығуы

2. Қажетті заттардың синтез және оның сіңірілуі

3. Энергияның бөлінуі және заттардың ыдырауы

+ 4. Ассимиляция және диссимиляция

5. Жаңа қәтерлі ісіктердің пайда болуы және оның биосинтезі

1. Қан айналу

2. Тыныс алу

3. Ас қорыту

4. Зәр шығару

+ 5.Орталық жүйке жүйесі

+ 1. Тамақтануда сандық арақатынастың жетіспеушілігі

2. Физикалық жүктемесі

3. Жасы

5. Дене салмағы

+ 1. Белоктың жетіспеушілігіне

2. Майдың жетіспеушілігіне

3. Көмірсулардың жетіспеушілігіне

4. Минералдардың жетіспеушілігіне

5. Витаминдердің жетіспеушілігіне

1. Семіздік

+ 2. Маразм

3. Атеросклероз

4. Гипертониялық ауру

5. Қант диабеті

1. Алиментарлық дистрофия

2. Маразм

3. Квашиоркор

4. Пеллагра

+ 5. Гипертониялық ауру

1. Организмде тағамдық заттардың алмасуына жұмсалатын

2. Еңбек ету процесіне жұмсалатын

+3.Өмірді қамтамасыз ететін барлық жүйелердің қызметін бірқалыпта сақтауға жұмсалатын

4. Заттек алмасуы процесін аяқтауға жұмсалатын

5. Физикалық жүктемеге жұмсалатын

1. Ішкі ағзалардың жұмысына шығындалған

2. Организмде тағамдық заттардың алмасуына шығындалған

3. Организмнен қалдық өнімдерді шығаруға және тоттығуға шығындалған

4. Организмге қажетті заттектердің синтезіне шығындалған

+ 5. Ақыл-ой және физикалық жұмысқа шығындалған энергияның орнын толтыру

1. Белоктарға бай тағам

+ 2. Көмірсуларға бай тағам

3. Майларға бай тағам

4. Витаминдерге бай тағам

5. Минералдық заттарға бай тағам

1. Тіккелей калориметрия

2. Тіккелей емес калориметрия

3. Алиментарлық энергометрия

4. Салмақ- сауал жауап

+ 5. Кестелі-хронометражды

1. Еңбек етуге шығындалатын

2. Спортпен айналысуға шығындалатын

3. Ойлануға шығындалатын

4. Белсенді демалысқа шығындалатын

+ 5. Негізгі заттек алмасуға шығындалатын

+ 1. Жынысы, жасы және еңбек ету түрін

2. Мамандық патологияны

3. Сыртқы орта факторларының әсерін

4. Заттек алмасудың белсенділігін

5.Тек ғана еңбекпен айналысатын түрін

1. Еңбек физикалық және жүйке-психикалық жүктеме ретінде сипатталуына

2. Физикалық дамуының ерекшелігіне

3. Ақыл-ойының ерекшелігіне

4. Жасының ерекшелігіне

+ 5. Заттек алмасу процестерінің белсенді жүруіне және дене салмағының аз болуына байланысты

1. Б:М:К - 1: 0,8: 4

+ 2. Б:М:К 1: 1,2: 4,6

3. Б:М:К 1:1:3

4. Б:М:К 1: 2: 5

5. Б:М:К 1:3:7

1. 5-8%

3.18-20%

5. 40-45%

1. 6-10%

+ 3. 30%

5. 55-60%

1. 12-14%

2. 30-33%

+ 3. 56-58%

4. 60-65%

5. 70-75%

1. 25%

3. 55%

5. 70%
19. Ересек еңбекке жарамды адамның жалпы белоктың қанша пайызын жануар белогы құрайды?

1. 25%

2. 45%

4. 65%

1. 
   Көрсетілген тағамдардың энергия құндылығын есептеңіз.
   
2. 
   Бір тәуліктегі тағам құндылығының неше пайызын белок пен май қамтиды?
   
3. 
   Көрсетілген тағам рационының кемшілігін анықтаңыз.
   

№ 1 есеп

1. 
   Осы қабылданған тағамның тәуліктік энергия құндылығын есептеп шығыңыз.
   
2. 
   Бір тәуліктегі тағам құндылығының неше пайызын белок пен май қамтиды?
   
3. 
   Қалыпты жағдайда белок, май, көмірсудың ара қатынасы қандай болуы тиіс?
   
4. 
   Осы тағамның дұрыс еместігін түсіндіріңіз.
   

№ 2 есеп

5. 
   Осы қабылданған тағамның тәуліктік энергия құндылығын есептеп шығыңыз.
   
6. 
   Бір тәуліктегі тағам құндылығының неше пайызын белок пен май қамтиды?
   
7. 
   Қалыпты жағдайда белок, май, көмірсудың ара қатынасы қандай болуы тиіс?
   
8. 
   Осы тағамның дұрыс еместігін түсіндіріңіз.
   

№ 4 есеп

1. 
   Осы тағамдардың қанша энергия құндылығы барлығын есептеңіз.
   
2. 
   Аталған көрсеткіштер бойынша тәуліктік энергияның неше пайызын белок, май, көмірсумен қамтылған?
   

№ 5 есеп

1. 
   Қалыпты жағдайда осы тағамның неше пайызын белок, май, көмірсу қамтиды?
   
2. 
   Табылған пайыз бойынша белок, май, көмірсулары неше грамм болуы тиіс?
   
3. 
   Рациондағы белок, май, көмірсудың ара қатынасын көрсетіңіз.
   

№ 7 есеп

- әртүрлі тіршілік әрекеттеріне жұмсалғаны – 1650 ккал.

1. 
   Организмдегі негізгі алмасу дегеніміз не?
   
2. 
   Организмнің тіршілік әрекетіне жұмсалатын энергия мөлшері
   

№ 6 есеп

- әртүрлі тіршілік әрекеттеріне жұмсалғаны – 1860 ккал.

1. 
   Тамақтың өзіне тән динамикалық әрекеті дегеніміз не? Қалай есептеледі?
   
2. 
   Тәуліктік энергия шығынын анықтау әдістерін атаңыз.
   

№ 8 есеп

4. 
   Қалыпты жағдайда осы тағамның неше пайызын белок, май, көмірсу қамтиды?
   
5. 
   Табылған пайыз бойынша белок, май, көмірсулары неше грамм болуы тиіс?
   
6. 
   Рациондағы белок, май, көмірсудың ара қатынасын көрсетіңіз.
   

№ 1 есеп

белок 250 х 4 =1000 ккал

май 350 х 9 = 3150 ккал

к-су 450 х 4 = 1800 ккал
1) 1000+3150+1800 = 5950 ккал

2) 5950 ккал – 100%

1000 ккал – х х = 100000/5950 =16,8% белок
5950 ккал – 100%

3150 ккал – х х = 315000/5950 =52,9 % май

3) Б:М:К 1:1:4
№ 2 есеп

белок 180 х 4 =720 ккал

май 250 х 9 = 2250 ккал

к-су 550 х 4 = 2200 ккал

2) 5170 ккал – 100%

720 ккал – х х = 72000/5170 =13,9% белок
5170 ккал – 100%

2250 ккал – х х = 225000/5170 = 43,5 % май

3) Б:М:К 1:1:4
№ 3 есеп

белок 180 х 4 =720 ккал

май 210 х 9 = 1890 ккал

к-су 250 х 4 = 1000 ккал

2) 3610 ккал – 100%

720 ккал – х х = 72000/3610 = 19,4 % белок
3610 ккал – 100%

1890 ккал – х х = 189000/3610 = 52,3 % май

3) Б:М:К 1:1,2:1,4

№ 4 есеп

белок 120 х 4 = 480 ккал

май 110 х 9 = 990 ккал

к-су 450 х 4 = 1800 ккал
1) 480+990+1800 = 3270 ккал

2) 3270 ккал – 100%

480 ккал – х х = 48000/3270 = 13,9% белок
3270 ккал – 100%

990 ккал – х х = 99000/3270 = 30,3 % май

1800 ккал – х х = 180000/3270 = 55 % көмірсу

№ 5 есеп

2500 ккал – 100%

х – 12 % белок х = 2500 х 12 / 100 = 300 ккал

300 / 4 = 75 гр белок

х – 30 % май х = 2500 х 30 / 100 = 750 ккал

750 / 9 = 83 гр май
2500 ккал – 100%

х – 58 % көмірсу х = 2500 х 58 / 100 = 1450 ккал

1450 / 4 = 363 гр көмірсу
2) Б:М:К 1:1,1:4,8

№ 6 есеп

W реттелмейтін = НАШ 10 % + Wреттелетін 10%=1860+105+186=2151 ккал

• 
  Тағамдық заттектер мен энергияға физиологиялық қажеттілік
  
• 
  АІЖ ауруларындағы белоктың организмдегі рөлі.
  
• 
  АІЖ ауруларындағы майдың организмдегі рөлі
  
• 
  АІЖ ауруларындағы көмірсулар мен витаминдердің организмдегі рөлі
  
• 
  АІЖ ауруларындағы минералдардың организмдегі рөлі
  
• 
  Ішектің созылмалы ауруларында, асқазан және өңеш ауруларында ұсынылатын тағамдық өнімдерге сипаттама
  
• 
  Ішектің созылмалы ауруларында, асқазан және өңеш ауруларында тағаммен түзету енгізу
  
• 
  Әрбір науқастың жеке тағамдық заттектерге қажеттілігін және аурудың ағымын ескеріп, негізгі қоректік заттектерге есептеп беру
  

• 
  кіші топшалар
  
• 
  ситуациялық есептер
  
• 
  ауызша сұрау,
  
• 
  презентация
  
• 
  дискуссия,
  
• 
  конференция,
  
• 
  ролікті ойындар және т.б.
  

• 
  Педиатрияда тағаммен емдеу. Т.Ш. Шарманов басқаруында. 2010ж. 332бет
  
• 
  Питание - важнейший фактор здоровья человека. Торегельды Шарманов. Алматы: Асем-Систем, 2010. -158-212 стр.
  
• 
  Формула здоровья. Алмаз Шарман. Алматы. Атамура 2008г.с.37-39.
  
• 
  Руководство по лечебному питанию детей. / Под ред. К.С. Ладодо - М.: Медицина 2000г. -384с.
  
• 
  Лечебное питание в педиатрии. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы - 2006г. стр.78-105.
  
• 
  Казахстан в контексте глобальных проблем питания - Т.Ш. Шарманов. Алматы ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
  
• 
  Алматинский рубеж мирового здравоохранения Торегельды Шарманов. Алматы -Вашингтон – Женева 2008г. с.143-149.
  
• 
  Формула здоровья. Алмаз Шарман. Алматы. Атамура 2008г.с.37-39.
  
• 
  «О профилактике анемии, йододефицита и дефицита витаминов у школьников» Тажибаев Ш.С., Оспанова Ф.Е., И др. 2010г. 193 стр.
  
• 
  Казахстан в контексте глобальных проблем питания.- Т.Ш. Шарманов. Алматы. ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
  
• 
  Тағаммен емдеу. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы 2002ж. Оқу – әдістемелік құралы. 3-178бет.
  

• 
  Смолянский Б.Л., Лифляндский В.Г. Диетология. Новейший справочник для врачей. СПб.: Сова; М.: Изд-во Эксмо, 2003. С. 152-158, 235-247, 284-305, 327-352, 703-758.
  
• 
  Пилат Т.Л., Шарманов Т.Ш., Абдуллабекова Р.М., Костенко В.В. Основные принципы фармаконутрициологии (Биологически активные добавки к пище). Астана-Алматы-Шымкент, 2001. С.13-54, 62-63.
  
• 
  Шарманов Т.Ш. Казахстан в контексте глобальных проблем питания. Алматы, 2000. С.6-12, 143-151.
  
• 
  Королев А.А. Гигиена питания. М. Медицина, 2006. С. 12-21, 22-156, 216-219, 227-231, 236-240, 242-244.
  
• 
  Под ред. Мартинчик А.Н., Королев А.А., Трофименко Л.С. Физиология питания, санитария и гигиена. М.: Мастерство: высшая школа, 2000. С. 6-8, 78-79, 85-88, 124-129, 137-143.
  
• 
  Под ред. В.А. Конышев; Все о правильном питании.М.: Олма –Пресс, 2001.
  
• 
  Клипина Т.Ю., Шильников Л.В., Богдашич М.В. Новый справочник диетолога. Ростов н/Д: Феникс, 2006. С. 59-117, 254-264.
  

A. азық түліктердің тағамдық және биологиялық құндылығын зерттеумен;

B. аурулардың патогенезін зерттеумен;

C. ауыр өнеркәсіп мекемелеріндегі жұмысшылардың жағдайын зерттеумен;

D. жануарлар мен өсімдіктердің организмге әсерімен;

E. дәрі-дәрмектердің әсерімен.

A. дастархан мәзірі бойынша;

B. экспериментальды зерттеулер негізінде;

C. белоктың биологиялық құндылығын анықтау арқылы;

D. алмастырылмайтын амин қышқылдарының болуымен;

E. салмақты өлшеу әдісімен;

A. белоктар, майлар, көмірсулар, тағамдық үстемелер, КҚМҚ;

B. белоктар, майлар, көмірсулар, витаминдер, минералдық элементтер;

C. белоктар, майлар, көмірсулар, ферменттер, органикалық қышқылдар;

D. амин қышқылдары, май қышқылдары, тағамдық үстемелер;

E. көпқанықпаған май қышқылдары, көмірсу, витаминдер

A. майлар

B. көмірсулар

C. витаминдер

D. белоктар

E. минералдық элементтер

A. негізгі алмасу жоғарылағанда;

B. ұзаққа созылған физикалық жүктемеде;

C. тәуліктік рацион қуаттылығы жұмсаған энергияны өтемегенде, яғни тұтынылатын азық-түліктің мөлшері шығатын энергиядан кем болғанда;

D. тәуліктік рацион қуаттылығы жұмсаған энергия шығынынан артық болып, адекватты тамақтанбауда;

E. дененің артық салмағында.

A. энергия шығынын толықтыратын тамақтану;

B. ағзаны пластикалық материалдармен қамтамасыз ететін тамақтану;

C. ағзаны витаминдермен қамтамасыз ететін тамақтану;

D. организмге қажетті қоректік заттектермен толық қамтамасыз ететін тамақтану;

E. ағзаны жоғарыда айтылған барлық нутриенттермен қамтамасыз ету;

A. теріс энергия балансына;

B. белокты-калориялық жетіспеушілік;

C. энергияның жетіспеіне;

D. оң энергия балансына;

E. алиментарлық дистрофияға;

A. алмасу процесі қарқынының төмендеуінен;

B. ас қорыту жұмысының баяулауынан;

C. көмісу алмасуының бұзылысынан;

D. жеңіл сіңетін көмірсуларды шектеуге болмайды;

E. зат алмасу процесі қарқынының жоғары болуымен;

A. лактоза

B. крахмал

C. глюкоза

D. пектин

E. клетчатка

A. фруктоза

B. сахароза

C. мальтоза

D. гликоген

E. галактоза

A. Е

C. В1

E. В2
$$$ 12. Лецитин биологиялық белсенді заттардың қай тобына жатады?

A. стеринге

B. қанықпаған май қышқылына

C. қаныққан май қышқылына

D. фосфолипидке

E. белокқа

$$$ 13. Негізінен пластикалық қызмет атқаратын тағамдық заттекті атаңыз

A. майлар

B. көмірсулар

C. витаминдер

D. белоктар

E. минералдық элементтер

A. биомикроэлементтер

B. көмірсулар

C. витаминдер

D. КҚМҚ

E. минералдық элементтер

A. 2 ккал

B. 4 ккал

C. 6 ккал

D. 8 ккал

E. 9 ккал

A. 2 ккал

B. 4 ккал

C. 6 ккал

D. 8 ккал

E. 9 ккал

A. 2 ккал

B. 4 ккал

C. 6 ккал

D. 8 ккал

E. 9 ккал

A. 8-12 %

B. 12-15 %

C. 15-20%

D. 20-25%

C. 25-30 %

A. 20-25 %

B. 30-35 %

C. 35-40%

D. 15-20%

E. 25-30 %

A. 30 %

C. 55-58%

D. 60%

E. 70 %
$$$ 22. Тағамдық заттектерге және энергияға қажеттілік қандай факторлардың есебінен қарастырылады?

B. мамандық патологиясы;

C. сыртқы орта факторларының әсері;

D. алмасу процестерінің қарқындылығы;

E. еңбек қызметінің сипаты;
$$$ 23. Алмастырылмайтын амин қышқылын атаңыз:

A. триптофан

B. серин

C. глютамин

D. пролин

E. цистеин

A. арахидон қышқылы

B. пальмитин

C. стеарин

D. миристин

E. холестерин

A. клетчатка

B. крахмал

C. гликоген

D. фруктоза

E. сахароза

A. пальмитин

B. лецитин

C. олеин

E. линолен

A. оң және теріс;

B. реттелінетін және реттелмейтін;

C. негізгі және қосымша;

D. алмасу процестеріне әсер етеін;

E. қолайлы және қолайсыз;

A. Ассимиляция процесінің диссимиляция процесінен басым болуы;

B. Организм үшін қажетті тағамдық заттектердің қолданылуын қамтамасыз ететін және пластикалық, энергетикалық қажеттілікті қанағаттандыратын биохимиялық процестер жиынтығы;

C. Энергия түзілу процестерінің қарқындылығын арттыру;

D. Организмнің өсіп дамуы мен тіршілігіне қолданылатын қажет заттектердің түзілуі мен сіңіріліп қорытуы;

E. Организмнен ыдырау өнімдерінің тотығып шығарылу процесі;

A. еңбекке жұмсалатын

B. спортпен айналысқанда жұмсалатын

C. ойлауға жұмсалатын

D. белсенді дем алу барысында жұмсалатын

E. негізгі алмасуға жұмсалатын

A. сүт

C. ет

E. жеміс-жидек

A. глицерид

B. холестерин

C. лецитин

D. ситостерин

E. холин
$$$ 32. Майдың атқаратын негізгі физиологиялық қызметі:

A. энергияның көзі;

B. су-тұз тепе-теңдігін ұстайды;

C. витаминдердің сіңірілуін тежейді;

D. қышқылдық ортаны ұстау;

E. фермент, гормон, иммундық клеткалардың құрамына кіруі;
$$$ 33. Тиімді тамақтану элементтерін атаңыз:

A. физикалық жүктеме

B. лабораториялық зерттеулер

C. тағамдық заттектердің сандық және сапалық тиімді ара қатынасы

D. незгі алмасу

E. тағамдық құндылығы

A. лецитин

B. қаныққан май қышқылдары

C. белоктар

D. май қышқылдары

E. көмірсулар

A. глюкоза

B. гликоген

C. пектин

D. крахмал

E. клетчатка

A. пектин

B. глюкоза

C. фруктоза

D. сахароза

E. галактоза

• 
  Асқазан мен 12-елі ішек ойықжара ауруында патогенетикалық терапия ұстанымдан
  
• 
  АІЖ ағзаларын аялау әдістері
  
• 
  Науқастың қосымша ауруларын ескере отырып, аурудың патогенезі мен жасына байланысты емдәмдер нұсқалары түрлері
  
• 
  Асқынған ойықжара аурулары кезіндегі тағаммен емдеу
  
• 
  Емдәм берілген кезде дифференциалдық диагноз
  
• 
  Ішектің моторлық – секреторлық қызметінің бұзылыстарында берілетін емдәмдерге сипаттама
  
• 
  Асқазан мен 12-елі ішек ойықжара ауруында асшеберлік өңдеудің ерекшелігі мен қолдану мерзімі.
  
• 
  Ішектің перистальтикасын ынталандыратын және тежейтін тағамдық өнімдер
  

• 
  кіші топшалар
  
• 
  ситуациялық есептер
  
• 
  ауызша сұрау,
  
• 
  презентация
  
• 
  дискуссия,
  
• 
  конференция,
  
• 
  ролікті ойындар және т.б.
  

• 
  Педиатрияда тағаммен емдеу. Т.Ш. Шарманов басқаруында. 2010ж. 332бет
  
• 
  Питание - важнейший фактор здоровья человека. Торегельды Шарманов. Алматы: Асем-Систем, 2010. -158-212 стр.
  
• 
  Формула здоровья. Алмаз Шарман. Алматы. Атамура 2008г.с.37-39.
  
• 
  Руководство по лечебному питанию детей. / Под ред. К.С. Ладодо - М.: Медицина 2000г. -384с.
  
• 
  Лечебное питание в педиатрии. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы - 2006г. стр.78-105.
  
• 
  Казахстан в контексте глобальных проблем питания - Т.Ш. Шарманов. Алматы ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
  
• 
  Алматинский рубеж мирового здравоохранения Торегельды Шарманов. Алматы -Вашингтон – Женева 2008г. с.143-149.
  
• 
  Формула здоровья. Алмаз Шарман. Алматы. Атамура 2008г.с.37-39.
  
• 
  «О профилактике анемии, йододефицита и дефицита витаминов у школьников» Тажибаев Ш.С., Оспанова Ф.Е., И др. 2010г. 193 стр.
  
• 
  Казахстан в контексте глобальных проблем питания.- Т.Ш. Шарманов. Алматы. ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
  
• 
  Тағаммен емдеу. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы 2002ж. Оқу – әдістемелік құралы. 3-178бет.
  

• 
  Смолянский Б.Л., Лифляндский В.Г. Диетология. Новейший справочник для врачей. СПб.: Сова; М.: Изд-во Эксмо, 2003. С. 152-158, 235-247, 284-305, 327-352, 703-758.
  
• 
  Пилат Т.Л., Шарманов Т.Ш., Абдуллабекова Р.М., Костенко В.В. Основные принципы фармаконутрициологии (Биологически активные добавки к пище). Астана-Алматы-Шымкент, 2001. С.13-54, 62-63.
  
• 
  Шарманов Т.Ш. Казахстан в контексте глобальных проблем питания. Алматы, 2000. С.6-12, 143-151.
  
• 
  Королев А.А. Гигиена питания. М. Медицина, 2006. С. 12-21, 22-156, 216-219, 227-231, 236-240, 242-244.
  
• 
  Под ред. Мартинчик А.Н., Королев А.А., Трофименко Л.С. Физиология питания, санитария и гигиена. М.: Мастерство: высшая школа, 2000. С. 6-8, 78-79, 85-88, 124-129, 137-143.
  
• 
  Под ред. В.А. Конышев; Все о правильном питании.М.: Олма –Пресс, 2001.
  
• 
  Клипина Т.Ю., Шильников Л.В., Богдашич М.В. Новый справочник диетолога. Ростов н/Д: Феникс, 2006. С. 59-117, 254-264.
  

1. 
   Ішектің созылмалы ауруларында тағайындалатын емдәмді көрсетіңіз:
   

1. 
   майлы тағамдар
   
2. 
   +уылжытып пісірілген жұмыртқа, буға пісірілген котлет
   
3. 
   ысталған тағамдар
   
4. 
   сүт өнімдері
   
5. 
   консервіленген тағамдар
   

2. 
   Қайсы тағамдарды ішектің созылмалы ауруларында тағайындауға болады:
   

б) қуырылған жұмыртқа

в) ысталған тағамдар

г) +сүт өнімдері

д) консервіленген тағамдар

3. 
   Ішектің жіті ауруларында қандай тағамдарды шектейді?
   
   1. 
      қайнатып пісірілген тіл
      
   2. 
      +майлы сорпалар
      
   3. 
      әр түрлі ботқалар
      
   4. 
      буға пісірілген пудинг
      
   5. 
      тандырға пісірілген пудинг
      

4. 
   Ішектің жіті ауруларында беруге болмайтын тағамдарды атаңыз?
   
   1. 
      қайнатып пісірілген тіл
      
   2. 
      майсыз сорпалар
      
   3. 
      әр түрлі ботқалар
      
   4. 
      +саңырауқұлақтар мен бұршақтардан тағайындалған сорпалар
      
   5. 
      буға және тандырға пісірілген пудинг
      

5. 
   Асқазан мен ішектің шырышты қабатына қатты тітіркендіргіш әсер көрсететін тағамды көрсетіңіз:
   

1. 
   +ас қатығы және татымдықтар
   
2. 
   пісірілген балық
   
3. 
   етті суфле
   
4. 
   сүт өнімдері
   
5. 
   қайнатылған тағамдар
   

6. 
   Асқазанның шырышты қабатына қатты тітіркендіргіш әсер көрсететін тағамдарды атаңыз:
   

б) пісірілген балық

в) етті суфле

г) сүт өнімдері

+д) ысталған, ащы тағамдар

7. 
   Іш қатудың алдын алуға арналған тағамдар:
   

1. 
   +өрік қағы, інжір
   
2. 
   күріш
   
3. 
   жаңғақтар
   
4. 
   алма
   
5. 
   анар
   

8. 
   Іш қатуда берілетін өнімдерді атаңыз:
   

б) анар

+г) қызылша, қырық қабат

д) жаңғақтар

9. 
   Асқазан сөлінің бөлінуін күшейтетін тағамдар:
   

1. 
   уылжытып пісірілген жұмыртқа
   
2. 
   +кофе, қуырылған тағамдар
   
3. 
   ақ нан
   
4. 
   пісірілген тағамдар
   
5. 
   сілтілі минералдық су
   

10. 
    Гипоацидті гастритте асқазан сөлін күшейтуге берілетін тағамдар:
    

б) +қара нан

в) кептірілген нан

г) пісірілген тағамдар

д) сілтілі минералдық су
11. Қымызбен емдеуге қарсы көрсеткіштер:

1. 
   Өңештің қабынуы
   
2. 
   туберкулез ауыруы
   
3. 
   +қышқылдығы жоғары асқазанның қабынуы
   
4. 
   асқазанның жіті қабынуы
   
5. 
   семіздік
   

12. Қымыз беруге тиым салынатын ауруды атаңыз:

1. 
   +асқазан ойық жарасы
   
2. 
   Өкпе туберкулезі
   
3. 
   қышқылдығы төмен асқазанның қабынуы
   
4. 
   асқазанның жіті қабынуы
   
5. 
   семіздік
   

13. Асқазан сөлінің бөлінуін әлсіз тітіркендіретін тағамдарға:

1. 
   +сүт және сүт өнімдері
   
2. 
   қуырылған жұмыртқа
   
3. 
   кофе
   
4. 
   қара нан
   
5. 
   қуырылған тағам
   

14. Қайсы тағамдар асқазан сөлінің бөлінуіне әлсіз әсер ететінін көрсетінің:

1. 
   ашыған сүт өнімдері
   
2. 
   +қайнатылған жұмыртқа
   
3. 
   кофе
   
4. 
   қара нан
   
5. 
   қуырылған тағам
   

15. Қандай азық-түлік асқазан сөлінің бөлінуін күшейтеді?

1. 
   +ас қатығы, дәмдеуіштер
   
2. 
   өсімдік майы
   
3. 
   балық майы
   
4. 
   көкөніс сорпасы
   
5. 
   сүт өнімдері
   

16 . Асқазан сөлінің бөлінуін күшейтететін қайсы тағамдар?

1. 
   зәйтүн майы
   
2. 
   өсімдік майы
   
3. 
   балық майы
   
4. 
   +ет сорпасы
   
5. 
   сүт өнімдері
   

17. Тағамдық талшықтардың негізгі қасиетін көрсетіңіз:

1. 
   жеңіл қорытылады
   
2. 
   тез ериді
   

д) тез ыдырау арқылы еритін қосыпалар пайда болады.

3. 
   ағзада маңызды рол атқармайды
   

18. Ағзада артық холестериннің жиналуына қай заттек кедергі жасайды?

1. 
   Лецитин+
   
2. 
   қаныққан май қышқылы
   
3. 
   эссенциалды белок
   
4. 
   көмірсулар
   
5. 
   пролин
   

19. Емдәмде механикалық аялау қандай мақсатты көздейді?

1. 
   асқазан ішек жолдарының тітіркенуін болдырмау+
   
2. 
   ұйқы безінің ферменттік белсенділігін төмендету
   
3. 
   өт бөлінуін төмендету
   
4. 
   А.І.Ж.-ң қызметін жақсарту
   
5. 
   ішек перистальтикасын күшейту
   

20. Емдәмде химиялық аялау қандай мақсатты көздейді?

1. 
   асқазанның сөл бөлу белсенділігін төмендету+
   
2. 
   ұйқы безінің ферменттік белсенділігін күшейту
   
3. 
   өт бөлінуін күшейту
   
4. 
   А.І.Ж-ң қызметін күшейту
   
5. 
   Ішек перистальтикасын күшейту
   

21. Емдәмде термиялық аялау қандай мақсатты көздейді?

1. 
   асқазанның моторикасын күшейту
   
2. 
   асқазанның сөл бөлу белсенділігін жоғарлату
   
3. 
   асқазанның шырышты қабатына термиялық әсерін төмендету+
   
4. 
   ішек перистальтикасын жоғарлату
   
5. 
   асқазанда тамақтың қорытылуын күшейту
   

• 
  Аялау ұстанымдары, түрлері, сипаттама
  
• 
  Ұсынылатын тағамдар мен тағамдық өнімдер
  
• 
  Созылмалы гастриттің секреторлық қызметі сақталған және секреторлық қызметі жеткіліксіз кезінде емдәммен емдеудің ерекшелігі
  
• 
  Асқазанның секреторлық қызметін белсендіретін тағам өнімдері мен азық -түліктер.
  
• 
  Асқазан мен 12-елі ішек ойықжарасы ауруларында, гастродуоденитте емдәммен емдеу
  
• 
  Ойықжара ауруларында асқынбаған формаларында емдәммен емдеу
  
• 
  Жіті және созылмалы пакреатитте емдәммен емдеу
  

• 
  кіші топшалар
  
• 
  ситуациялық есептер
  
• 
  ауызша сұрау,
  
• 
  презентация
  
• 
  дискуссия,
  
• 
  конференция,
  
• 
  ролікті ойындар және т.б.
  

• 
  Педиатрияда тағаммен емдеу. Т.Ш. Шарманов басқаруында. 2010ж. 332бет
  
• 
  Питание - важнейший фактор здоровья человека. Торегельды Шарманов. Алматы: Асем-Систем, 2010. -158-212 стр.
  
• 
  Формула здоровья. Алмаз Шарман. Алматы. Атамура 2008г.с.37-39.
  
• 
  Руководство по лечебному питанию детей. / Под ред. К.С. Ладодо - М.: Медицина 2000г. -384с.
  
• 
  Лечебное питание в педиатрии. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы - 2006г. стр.78-105.
  
• 
  Казахстан в контексте глобальных проблем питания - Т.Ш. Шарманов. Алматы ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
  
• 
  Алматинский рубеж мирового здравоохранения Торегельды Шарманов. Алматы -Вашингтон – Женева 2008г. с.143-149.
  
• 
  Формула здоровья. Алмаз Шарман. Алматы. Атамура 2008г.с.37-39.
  
• 
  «О профилактике анемии, йододефицита и дефицита витаминов у школьников» Тажибаев Ш.С., Оспанова Ф.Е., И др. 2010г. 193 стр.
  
• 
  Казахстан в контексте глобальных проблем питания.- Т.Ш. Шарманов. Алматы. ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
  
• 
  Тағаммен емдеу. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы 2002ж. Оқу – әдістемелік құралы. 3-178бет.
  

• 
  Смолянский Б.Л., Лифляндский В.Г. Диетология. Новейший справочник для врачей. СПб.: Сова; М.: Изд-во Эксмо, 2003. С. 152-158, 235-247, 284-305, 327-352, 703-758.
  
• 
  Пилат Т.Л., Шарманов Т.Ш., Абдуллабекова Р.М., Костенко В.В. Основные принципы фармаконутрициологии (Биологически активные добавки к пище). Астана-Алматы-Шымкент, 2001. С.13-54, 62-63.
  
• 
  Шарманов Т.Ш. Казахстан в контексте глобальных проблем питания. Алматы, 2000. С.6-12, 143-151.
  
• 
  Королев А.А. Гигиена питания. М. Медицина, 2006. С. 12-21, 22-156, 216-219, 227-231, 236-240, 242-244.
  
• 
  Под ред. Мартинчик А.Н., Королев А.А., Трофименко Л.С. Физиология питания, санитария и гигиена. М.: Мастерство: высшая школа, 2000. С. 6-8, 78-79, 85-88, 124-129, 137-143.
  
• 
  Под ред. В.А. Конышев; Все о правильном питании.М.: Олма –Пресс, 2001.
  
• 
  Клипина Т.Ю., Шильников Л.В., Богдашич М.В. Новый справочник диетолога. Ростов н/Д: Феникс, 2006. С. 59-117, 254-264.
  

• 
  Ішектің перистальтикасын физиологиялық белсендірушілер
  
• 
  Ішектің қимылдық белсенділігін тежейтін тағамдар
  
• 
  Тағам өнімдері мен азық-түліктер үйлесімділігі
  
• 
  Балаларда іш қатуда ұсынылатын тағамдар (фукциональдық, органикалық, қабынудан)
  
• 
  1 жасқа дейінгі асқорыту ағзаларының аурулары бар балаларға мәзір ерекшелігі
  
• 
  1-3 жас аралығында асқорыту ағзаларының аурулары бар балаларға мәзір ерекшелігі
  
• 
  Мектепке дейінгі жастағы балаларға мәзір мен емдәммен емдеу ерекшелігі
  
• 
  АІЖ аурулары бар мектеп жасындағы балаларға мәзір мен емдәммен емдеу ерекшелігі
  
• 
  АІЖ аурулары бар жасөспірімдерге мәзір құрастыру
  

• 
  кіші топшалар
  
• 
  ситуациялық есептер
  
• 
  ауызша сұрау,
  
• 
  презентация
  
• 
  дискуссия,
  
• 
  конференция,
  
• 
  ролікті ойындар және т.б.
  

• 
  Педиатрияда тағаммен емдеу. Т.Ш. Шарманов басқаруында. 2010ж. 332бет
  
• 
  Питание - важнейший фактор здоровья человека. Торегельды Шарманов. Алматы: Асем-Систем, 2010. -158-212 стр.
  
• 
  Формула здоровья. Алмаз Шарман. Алматы. Атамура 2008г.с.37-39.
  
• 
  Руководство по лечебному питанию детей. / Под ред. К.С. Ладодо - М.: Медицина 2000г. -384с.
  
• 
  Лечебное питание в педиатрии. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы - 2006г. стр.78-105.
  
• 
  Казахстан в контексте глобальных проблем питания - Т.Ш. Шарманов. Алматы ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
  
• 
  Алматинский рубеж мирового здравоохранения Торегельды Шарманов. Алматы -Вашингтон – Женева 2008г. с.143-149.
  
• 
  Формула здоровья. Алмаз Шарман. Алматы. Атамура 2008г.с.37-39.
  
• 
  «О профилактике анемии, йододефицита и дефицита витаминов у школьников» Тажибаев Ш.С., Оспанова Ф.Е., И др. 2010г. 193 стр.
  
• 
  Казахстан в контексте глобальных проблем питания.- Т.Ш. Шарманов. Алматы. ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
  
• 
  Тағаммен емдеу. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы 2002ж. Оқу – әдістемелік құралы. 3-178бет.
  

• 
  Смолянский Б.Л., Лифляндский В.Г. Диетология. Новейший справочник для врачей. СПб.: Сова; М.: Изд-во Эксмо, 2003. С. 152-158, 235-247, 284-305, 327-352, 703-758.
  
• 
  Пилат Т.Л., Шарманов Т.Ш., Абдуллабекова Р.М., Костенко В.В. Основные принципы фармаконутрициологии (Биологически активные добавки к пище). Астана-Алматы-Шымкент, 2001. С.13-54, 62-63.
  
• 
  Шарманов Т.Ш. Казахстан в контексте глобальных проблем питания. Алматы, 2000. С.6-12, 143-151.
  
• 
  Королев А.А. Гигиена питания. М. Медицина, 2006. С. 12-21, 22-156, 216-219, 227-231, 236-240, 242-244.
  
• 
  Под ред. Мартинчик А.Н., Королев А.А., Трофименко Л.С. Физиология питания, санитария и гигиена. М.: Мастерство: высшая школа, 2000. С. 6-8, 78-79, 85-88, 124-129, 137-143.
  
• 
  Под ред. В.А. Конышев; Все о правильном питании.М.: Олма –Пресс, 2001.
  
• 
  Клипина Т.Ю., Шильников Л.В., Богдашич М.В. Новый справочник диетолога. Ростов н/Д: Феникс, 2006. С. 59-117, 254-264.
  

• 
  оқытушы ақпаратын студенттердің белсенді қабылдауын жүзеге асыру;
  
• 
  оқу-әдістемелік құралды, әдебиет көздерін өзбетінше оқу;
  
• 
  ұсыныстар негізінде тәжірибелік тапсырмаларды, бақылау жұмыстарын орындау;
  
• 
  қиындық туғызған сұрақтарды өзбетінше талдау, оқу материалын игерудегі қиын туғызған себептерді анықтау.
  

• 
  Лечебное питание. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы 1999г. Учебно-методическое пособие 4-20с.
  
• 
  Питание - важнейший фактор здоровья человека. Торегельды Шарманов. Алматы: Асем-Систем, 2010. -158-212 стр.
  
• 
  Формула здоровья. Алмаз Шарман. Алматы. Атамура 2008г.с.37-39.
  
• 
  Руководство по лечебному питанию детей. / Под ред. К.С. Ладодо - М.: Медицина 2000г. -384с.
  
• 
  Лечебное питание в педиатрии. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы - 2006г. стр.78-105.
  
• 
  Казахстан в контексте глобальных проблем питания - Т.Ш. Шарманов. Алматы ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
  
• 
  Алматинский рубеж мирового здравоохранения Торегельды Шарманов. Алматы -Вашингтон – Женева 2008г. с.143-149.
  
• 
  Формула здоровья. Алмаз Шарман. Алматы. Атамура 2008г.с.37-39.
  
• 
  «О профилактике анемии, йододефицита и дефицита витаминов у школьников» Тажибаев Ш.С., Оспанова Ф.Е., И др. 2010г. 193 стр.
  
• 
  Казахстан в контексте глобальных проблем питания.- Т.Ш. Шарманов. Алматы. ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
  

• 
  Смолянский Б.Л., Лифляндский В.Г. Диетология. Новейший справочник для врачей. СПб.: Сова; М.: Изд-во Эксмо, 2003. С. 152-158, 235-247, 284-305, 327-352, 703-758.
  
• 
  Пилат Т.Л., Шарманов Т.Ш., Абдуллабекова Р.М., Костенко В.В. Основные принципы фармаконутрициологии (Биологически активные добавки к пище). Астана-Алматы-Шымкент, 2001. С.13-54, 62-63.
  
• 
  Шарманов Т.Ш. Казахстан в контексте глобальных проблем питания. Алматы, 2000. С.6-12, 143-151.
  
• 
  Королев А.А. Гигиена питания. М. Медицина, 2006. С. 12-21, 22-156, 216-219, 227-231, 236-240, 242-244.
  
• 
  Под ред. Мартинчик А.Н., Королев А.А., Трофименко Л.С. Физиология питания, санитария и гигиена. М.: Мастерство: высшая школа, 2000. С. 6-8, 78-79, 85-88, 124-129, 137-143.
  
• 
  Под ред. В.А. Конышев; Все о правильном питании.М.: Олма –Пресс, 2001.
  
• 
  Клипина Т.Ю., Шильников Л.В., Богдашич М.В. Новый справочник диетолога. Ростов н/Д: Феникс, 2006. С. 59-117, 254-264.
  

1. Халықтың нақты тамақтану жағдайын тағам статусының түріне байланысты көрсетіңіз?

2. Дұрыс тамақтану режимі дегеніміз не?

3. «Тамақтанудың сапасы» түсінігіне сипаттама беріңіз?

• 
  оқытушы ақпаратын студенттердің белсенді қабылдауын жүзеге асыру;
  
• 
  оқу-әдістемелік құралды, әдебиет көздерін өзбетінше оқу;
  
• 
  ұсыныстар негізінде тәжірибелік тапсырмаларды, бақылау жұмыстарын орындау;
  
• 
  қиындық туғызған сұрақтарды өзбетінше талдау, оқу материалын игерудегі қиын туғызған себептерді анықтау.
  

• 
  Лечебное питание. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы 1999г. Учебно-методическое пособие 4-20с.
  
• 
  Питание - важнейший фактор здоровья человека. Торегельды Шарманов. Алматы: Асем-Систем, 2010. -158-212 стр.
  
• 
  Формула здоровья. Алмаз Шарман. Алматы. Атамура 2008г.с.37-39.
  
• 
  Руководство по лечебному питанию детей. / Под ред. К.С. Ладодо - М.: Медицина 2000г. -384с.
  
• 
  Лечебное питание в педиатрии. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы - 2006г. стр.78-105.
  
• 
  Казахстан в контексте глобальных проблем питания - Т.Ш. Шарманов. Алматы ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
  
• 
  Алматинский рубеж мирового здравоохранения Торегельды Шарманов. Алматы -Вашингтон – Женева 2008г. с.143-149.
  
• 
  Формула здоровья. Алмаз Шарман. Алматы. Атамура 2008г.с.37-39.
  
• 
  «О профилактике анемии, йододефицита и дефицита витаминов у школьников» Тажибаев Ш.С., Оспанова Ф.Е., И др. 2010г. 193 стр.
  
• 
  Казахстан в контексте глобальных проблем питания.- Т.Ш. Шарманов. Алматы. ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
  

• 
  Смолянский Б.Л., Лифляндский В.Г. Диетология. Новейший справочник для врачей. СПб.: Сова; М.: Изд-во Эксмо, 2003. С. 152-158, 235-247, 284-305, 327-352, 703-758.
  
• 
  Пилат Т.Л., Шарманов Т.Ш., Абдуллабекова Р.М., Костенко В.В. Основные принципы фармаконутрициологии (Биологически активные добавки к пище). Астана-Алматы-Шымкент, 2001. С.13-54, 62-63.
  
• 
  Шарманов Т.Ш. Казахстан в контексте глобальных проблем питания. Алматы, 2000. С.6-12, 143-151.
  
• 
  Королев А.А. Гигиена питания. М. Медицина, 2006. С. 12-21, 22-156, 216-219, 227-231, 236-240, 242-244.
  
• 
  Под ред. Мартинчик А.Н., Королев А.А., Трофименко Л.С. Физиология питания, санитария и гигиена. М.: Мастерство: высшая школа, 2000. С. 6-8, 78-79, 85-88, 124-129, 137-143.
  
• 
  Под ред. В.А. Конышев; Все о правильном питании.М.: Олма –Пресс, 2001.
  
• 
  Клипина Т.Ю., Шильников Л.В., Богдашич М.В. Новый справочник диетолога. Ростов н/Д: Феникс, 2006. С. 59-117, 254-264.
  

8. 
   Бақылау сұрақтары:
   

2. Аталған патологиясында тамақтану режимі қандай болуы керек?

• 
  оқытушы ақпаратын студенттердің белсенді қабылдауын жүзеге асыру;
  
• 
  оқу-әдістемелік құралды, әдебиет көздерін өзбетінше оқу;
  
• 
  ұсыныстар негізінде тәжірибелік тапсырмаларды, бақылау жұмыстарын орындау;
  
• 
  қиындық туғызған сұрақтарды өзбетінше талдау, оқу материалын игерудегі қиын туғызған себептерді анықтау.
  

• 
  Лечебное питание. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы 1999г. Учебно-методическое пособие 4-20с.
  
• 
  Питание - важнейший фактор здоровья человека. Торегельды Шарманов. Алматы: Асем-Систем, 2010. -158-212 стр.
  
• 
  Формула здоровья. Алмаз Шарман. Алматы. Атамура 2008г.с.37-39.
  
• 
  Руководство по лечебному питанию детей. / Под ред. К.С. Ладодо - М.: Медицина 2000г. -384с.
  
• 
  Лечебное питание в педиатрии. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы - 2006г. стр.78-105.
  
• 
  Казахстан в контексте глобальных проблем питания - Т.Ш. Шарманов. Алматы ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
  
• 
  Алматинский рубеж мирового здравоохранения Торегельды Шарманов. Алматы -Вашингтон – Женева 2008г. с.143-149.
  
• 
  Формула здоровья. Алмаз Шарман. Алматы. Атамура 2008г.с.37-39.
  
• 
  «О профилактике анемии, йододефицита и дефицита витаминов у школьников» Тажибаев Ш.С., Оспанова Ф.Е., И др. 2010г. 193 стр.
  
• 
  Казахстан в контексте глобальных проблем питания.- Т.Ш. Шарманов. Алматы. ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
  

• 
  Смолянский Б.Л., Лифляндский В.Г. Диетология. Новейший справочник для врачей. СПб.: Сова; М.: Изд-во Эксмо, 2003. С. 152-158, 235-247, 284-305, 327-352, 703-758.
  
• 
  Пилат Т.Л., Шарманов Т.Ш., Абдуллабекова Р.М., Костенко В.В. Основные принципы фармаконутрициологии (Биологически активные добавки к пище). Астана-Алматы-Шымкент, 2001. С.13-54, 62-63.
  
• 
  Шарманов Т.Ш. Казахстан в контексте глобальных проблем питания. Алматы, 2000. С.6-12, 143-151.
  
• 
  Королев А.А. Гигиена питания. М. Медицина, 2006. С. 12-21, 22-156, 216-219, 227-231, 236-240, 242-244.
  
• 
  Под ред. Мартинчик А.Н., Королев А.А., Трофименко Л.С. Физиология питания, санитария и гигиена. М.: Мастерство: высшая школа, 2000. С. 6-8, 78-79, 85-88, 124-129, 137-143.
  
• 
  Под ред. В.А. Конышев; Все о правильном питании.М.: Олма –Пресс, 2001.
  
• 
  Клипина Т.Ю., Шильников Л.В., Богдашич М.В. Новый справочник диетолога. Ростов н/Д: Феникс, 2006. С. 59-117, 254-264.
  

8. 
   Бақылау сұрақтары:
   

1. Науқас балаларға тағам рационын құрастыру ұстындары

• 
  Лечебное питание. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы 1999г. Учебно-методическое пособие 4-20с.
  
• 
  Питание - важнейший фактор здоровья человека. Торегельды Шарманов. Алматы: Асем-Систем, 2010. -158-212 стр.
  
• 
  Формула здоровья. Алмаз Шарман. Алматы. Атамура 2008г.с.37-39.
  
• 
  Руководство по лечебному питанию детей. / Под ред. К.С. Ладодо - М.: Медицина 2000г. -384с.
  
• 
  Лечебное питание в педиатрии. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы - 2006г. стр.78-105.
  
• 
  Казахстан в контексте глобальных проблем питания - Т.Ш. Шарманов. Алматы ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
  
• 
  Алматинский рубеж мирового здравоохранения Торегельды Шарманов. Алматы -Вашингтон – Женева 2008г. с.143-149.
  
• 
  Формула здоровья. Алмаз Шарман. Алматы. Атамура 2008г.с.37-39.
  
• 
  «О профилактике анемии, йододефицита и дефицита витаминов у школьников» Тажибаев Ш.С., Оспанова Ф.Е., И др. 2010г. 193 стр.
  
• 
  Казахстан в контексте глобальных проблем питания.- Т.Ш. Шарманов. Алматы. ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
  

• 
  Смолянский Б.Л., Лифляндский В.Г. Диетология. Новейший справочник для врачей. СПб.: Сова; М.: Изд-во Эксмо, 2003. С. 152-158, 235-247, 284-305, 327-352, 703-758.
  
• 
  Пилат Т.Л., Шарманов Т.Ш., Абдуллабекова Р.М., Костенко В.В. Основные принципы фармаконутрициологии (Биологически активные добавки к пище). Астана-Алматы-Шымкент, 2001. С.13-54, 62-63.
  
• 
  Шарманов Т.Ш. Казахстан в контексте глобальных проблем питания. Алматы, 2000. С.6-12, 143-151.
  
• 
  Королев А.А. Гигиена питания. М. Медицина, 2006. С. 12-21, 22-156, 216-219, 227-231, 236-240, 242-244.
  
• 
  Под ред. Мартинчик А.Н., Королев А.А., Трофименко Л.С. Физиология питания, санитария и гигиена. М.: Мастерство: высшая школа, 2000. С. 6-8, 78-79, 85-88, 124-129, 137-143.
  
• 
  Под ред. В.А. Конышев; Все о правильном питании.М.: Олма –Пресс, 2001.
  
• 
  Клипина Т.Ю., Шильников Л.В., Богдашич М.В. Новый справочник диетолога. Ростов н/Д: Феникс, 2006. С. 59-117, 254-264.
  

8. 
   Бақылау сұрақтары:
   

1. Ішек аурулары бар балаларға тағам рационын құрастыру ұстындары

• 
  Лечебное питание. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы 1999г. Учебно-методическое пособие 4-20с.
  
• 
  Питание - важнейший фактор здоровья человека. Торегельды Шарманов. Алматы: Асем-Систем, 2010. -158-212 стр.
  
• 
  Формула здоровья. Алмаз Шарман. Алматы. Атамура 2008г.с.37-39.
  
• 
  Руководство по лечебному питанию детей. / Под ред. К.С. Ладодо - М.: Медицина 2000г. -384с.
  
• 
  Лечебное питание в педиатрии. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы - 2006г. стр.78-105.
  
• 
  Казахстан в контексте глобальных проблем питания - Т.Ш. Шарманов. Алматы ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
  
• 
  Алматинский рубеж мирового здравоохранения Торегельды Шарманов. Алматы -Вашингтон – Женева 2008г. с.143-149.
  
• 
  Формула здоровья. Алмаз Шарман. Алматы. Атамура 2008г.с.37-39.
  
• 
  «О профилактике анемии, йододефицита и дефицита витаминов у школьников» Тажибаев Ш.С., Оспанова Ф.Е., И др. 2010г. 193 стр.
  
• 
  Казахстан в контексте глобальных проблем питания.- Т.Ш. Шарманов. Алматы. ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
  

• 
  Смолянский Б.Л., Лифляндский В.Г. Диетология. Новейший справочник для врачей. СПб.: Сова; М.: Изд-во Эксмо, 2003. С. 152-158, 235-247, 284-305, 327-352, 703-758.
  
• 
  Пилат Т.Л., Шарманов Т.Ш., Абдуллабекова Р.М., Костенко В.В. Основные принципы фармаконутрициологии (Биологически активные добавки к пище). Астана-Алматы-Шымкент, 2001. С.13-54, 62-63.
  
• 
  Шарманов Т.Ш. Казахстан в контексте глобальных проблем питания. Алматы, 2000. С.6-12, 143-151.
  
• 
  Королев А.А. Гигиена питания. М. Медицина, 2006. С. 12-21, 22-156, 216-219, 227-231, 236-240, 242-244.
  
• 
  Под ред. Мартинчик А.Н., Королев А.А., Трофименко Л.С. Физиология питания, санитария и гигиена. М.: Мастерство: высшая школа, 2000. С. 6-8, 78-79, 85-88, 124-129, 137-143.
  
• 
  Под ред. В.А. Конышев; Все о правильном питании.М.: Олма –Пресс, 2001.
  
• 
  Клипина Т.Ю., Шильников Л.В., Богдашич М.В. Новый справочник диетолога. Ростов н/Д: Феникс, 2006. С. 59-117, 254-264.
  

8. 
   Бақылау сұрақтары:
   

1. 
   Ситуациялық есептер негізінде науқасқа дұрыс диагноз қою және тамақтануына түзету енгізу
   
2. 
   Ішек ауруларында сальмонеллезда, дисбактериозда және стафиллококктық энтероколитте тағаммен емдеуді негіздеу
   

1. 
   Тақырып бойынша сұрақтарды үйрену және қосымша мәліметтерді жинау
   
2. 
   Рефератты көрсету.
   
3. 
   Тақырып бойынша баяндама жасау.
   
4. 
   Тақырып бойынша презентацияны көрсету
   

1. 
   Реферат көлемі 8-12 слайдтан тұрады. Презентация құрылымы мыналардан тұрады:
   
   1. 
      Титулдық слайд.
      
   2. 
      Мазмұны (презентация бөлімдерін бірізділікпен сипаттау).
      
   3. 
      Кіріспе (зерттеп отырған мәселенің мәнін түсіндіру, таңдалған тақырыпты негіздеу, маңызы мен өзектілігін анықтау, презентацияның мақсаты мен міндеттерін анықтау).
      
2. 
   Негізгі бөлім (презентацияның әрбір бөлімі жеке мәселелерді жеке қарастырып, дәлелді түрде көрсетіп, алдыңғыларын толықтырып, бірізділікпен жалғасы болып отырады, осы бөлімде кесте, схема, сызбалар, суреттер беріледі т.б).
   
3. 
   Қорытынды (презентация тақырыбы бойынша жинақталған ой тұжырымдалып, ұсыныс беріледі).
   
4. 
   Презентация тақырыбына сұрақтар (3-5 сұрақтар).
   
5. 
   Әдебиеттер тізімі.
   
6. 
   Презентация жасағанда 8-10 түрлі әдеби көздер қолдану ұсынылады; презентация мазмұндалу тәртібі қадағаланып, сауатты орындалуы тиіс; мәтін мазмұнына қарай қолданылған әдебиеттерге сілтемесі көрсетілуі тиіс; библиографиясы дұрыс толтырылуы қажет.
   

1. 
   Реферат көлемі 5-8 басылған беттерден тұрады. Реферат құрылымы мыналардан тұрады:
   
   1. 
      Титулдық бет.
      
   2. 
      Мазмұны (реферат бөлімдерін бірізділікпен, беттерімен көрсету).
      
   3. 
      Кіріспе (зерттеп отырған мәселенің мәнін түсіндіру, таңдалған тақырыпты негіздеу, маңызы мен өзектілігін анықтау, рефераттың мақсаты мен міндеттерін анықтау).
      
2. 
   Негізгі бөлім (рефераттың әрбір бөлімі жеке мәселелерді жеке қарастырып, дәлелді түрде көрсетіп, алдыңғыларын толықтырып, бірізділікпен жалғасы болып отырады, осы бөлімде кесте, схема, сызбалар, суреттер беріледі т.б).
   
3. 
   Қорытынды (реферат тақырыбы бойынша жинақталған ой тұжырымдалып, ұсыныс беріледі).
   
4. 
   Әдебиеттер тізімі.
   
5. 
   Реферат жасағанда 8-10 түрлі әдеби көздер қолдану ұсынылады; реферат мазмұндалу тәртібі қадағаланып, сауатты орындалуы тиіс; мәтін мазмұнына қарай қолданылған әдебиеттерге сілтемесі көрсетілуі тиіс; библиографиясы дұрыс толтырылуы қажет.
   

1. 
   Смолянский Б.Л., Лифляндский В.Г. Диетология. Новейший справочник для врачей. СПб.: Сова; М.: Изд-во Эксмо, 2003. С. 152-158, 235-247, 284-305, 327-352, 703-758.
   
2. 
   Пилат Т.Л., Шарманов Т.Ш., Абдуллабекова Р.М., Костенко В.В. Основные принципы фармаконутрициологии (Биологически активные добавки к пище). Астана-Алматы-Шымкент, 2001. С.13-54, 62-63.
   
3. 
   «О профилактике анемии, йододефицита и дефицита витаминов у школьников» Тажибаев Ш.С., Оспанова Ф.Е., И др. 2010г. 193 стр.
   
4. 
   Лечебное питание. Учебно-методическое пособие. Под редакцией Шарманов Т.Ш., Ахметов М.А., Алматы,1999г
   
5. 
   Шарманов Т.Ш. Казахстан в контексте глобальных проблем питания. Алматы, 2000. С.6-12, 143-151.
   
6. 
   Королев А.А. Гигиена питания. М. Медицина, 2006. С. 12-21, 22-156, 216-219, 227-231, 236-240, 242-244.
   
7. 
   Физиология питания, санитария и гигиена. Под ред. Мартинчик А.Н., Королев А.А., Трофименко Л.С.. М.: Мастерство: высшая школа, 2000. С. 6-8, 78-79, 85-88, 124-129, 137-143.
   
8. 
   Все о правильном питании.Под ред. В.А. Конышев; М.: Олма – Пресс, 2001.
   
9. 
   Новый справочник диетолога. Клипина Т.Ю., Шильников Л.В., Богдашич М.В.. Ростов н/Д: Феникс, 2006. С. 59-117, 254-264.
   
10. 
    Лечебное питание. Терехин С.П., Ахметова С.В.. Учебно-методическое пособие. Караганда. 2005. С. 18-71, 85-111, 340-359, 394-409.
    
11. 
    Формула здоровья. Шарман А. Алматы, 2009 г., С. 40-45, 65-67.
    
12. 
    Педиатрияда тағаммен емдеу. Т.Ш.Шарманов басқарған.2010ж. 9-141 беттер
    
13. 
    Питание - важнейший фактор здоровья человека. Торегельды Шарманов. Алматы: Асем-Систем, 2010. -158-212 стр.
    
14. 
    Руководство по лечебному питанию детей. / Под ред. К.С. Ладодо - М.: Медицина 2000г. -384с.
    
15. 
    Лечебное питание в педиатрии. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы -2006г. стр.78-105.
    
16. 
    Казахстан в контексте глобальных проблем питания - Т.Ш. Шарманов. Алматы ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
    
17. 
    Алматинский рубеж мирового здравоохранения Торегельды Шарманов. Алматы -Вашингтон – Женева 2008г. с.143-149.
    

• 
  Тамақтану концепциясы туралы түсінік
  
• 
  ҚР тамақтану туралы ғылым
  
• 
  Концепция түрлері
  
• 
  Тамақтану туралы теориялар