Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы

Білуі тиіс: арқау өткізу машинасының құрылысын, жұмыс істеу қағидасын; жіпті салу сызбасын; негіздің сапасына қойылатын талаптарды; құрал- жабдыққа күтім жасау режимін.

3-ші дәреже

Жұмыс сипаттамасы. Шынылента үшін негіз немесе жез сымынан негіз дайындауларын арқау өткізу.

Білуі тиіс: арқау өткізу процесінің мәнісін; арқау өткізу машиналарының, шпулярниктың құрылысын, жұмыс істеу қағидасын; жіпті салу сызбасын; ақау түрлерін және оның алдын алу және жою түрлерін; негіздің сапасына қойылатын талаптарды; құрал- жабдыққа күтім жасау режимін.

4-ші дәреже

Жұмыс сипаттамасы. Арқау өткізу машиналарында полиэтилен ленталарын, тоқыма жібін және шыныжіпті арқау өткізу процесін жүргізу. Арқау өткізудің берілген ұзындығына есептегіш орнату. Жеке ленталармен катушкаға негізді және арқау өткізу барабанына негізді салу. Барабанға бауларды ширату, жіптерді тоқымаға. Қоюда жіптердің нөмірі мен түсі бойынша біркелкілігін бақылау. Баулар жіптерінің тығыздығын, дұрыс бағыттарын және негіз жіптерін керулерін, баулардың дұрыс салуларын және баға баулардың салу. Орама және өлшеу төлқұжаттарын толтыру. Шпулярникте куличтердің санын тексеру. Жіп үзілулерін болдырмау. Машинаға күтім жасау.

Білуі тиіс: арқау өткізудің белгіленуін және мәнісін; арқау өткізу машиналарының, шпулярниктың құрылысын, жұмыс істеу қағидасын; жіпті салу сызбасын; ақау түрлерін және оның алдын алу және жою түрлерін; негіздің сапасына қойылатын талаптарды; құрал-жабдыққа күтім жасау режимін.

1-ші дәреже

Жұмыс сипаттамасы. Металл дисктерді, плиталардағы бояуларды, ақау өнімді және қалдықтарын, қап ыдысты және басқаларды көзбен қарау және сұрыптау. Қабылдау, өлшеу, сорттау, жайып салу, ыдысқа орау және таңбалау немесе біліктілігі неғұрлым жоғары сұрыптаушыға қарауға беру. Қажет болса - сыртқы ақауларды жою, тазарту және ластанған қалдықтарды кептіру. Технологиялық ақау мен қалдықтарды есептеу. Майлау және оның ішкі бетіне қаптарды түсіру ерітіндісін дайындау және оларды талькпен немесе бормен ұнтақтақ жағу. Патрондарды мөлшерлермен, түрлері, түсі және сапасы бойынша қабылдау және сұрыптау.

Білуі тиіс: өнімге, ыдысқа қойылатын талаптарды; өнімнің қалдықтары мен ақауларын талдау тәртібін, олардың белгіленуін; ақау мен қалдықтардың есебін жүргізу ережесін; өндірісте қолданылатын шпуль, патрондардың түрлерін; оларға қойылатын талаптарды.

2-ші дәреже

Жұмыс сипаттамасы. Дайын өнімді, жартылай фабрикаттарды, шикізаттарды, материалдарды, резеңкені, қалдықтар мен қыл- қыбырларды сорты, топтары, түрлері, фасондары, мөлшері, маркалары, түсі, өңдері, салмағы және МЕМСТ сәйкес басқа техникалық жағдайлары бойынша пышақты және басқа жабдықтарды пайдаланумен қолмен немесе сұрыптау машиналарында (машина, конвейер, дірілелеуіш) сұрыптау. Дайын өнімді, жартылай фабрикаттарды, шикізаттарды, металл ыдысты қабылдау, жеткізу, түйіншекті шешу. Технологиялық ақауды жою, қалдықтарды ыдысқа жинау, өлшеу, тасу. Сұрыптайтын және таситын механизмдерін қосу, тоқтату. Анықталған технологиялық ақауды есепке алу.

Білуі тиіс: сұрыптайтын және таситын механизмдердің құрылысын, жұмыс істеу қағидасын; өнімше, шикізатқа, материалдарға МЕМСТ нормаларын және техникалық шарттарды; ақауды есепке алуды жүргізу ережесін; өндіріс шығаратын өнімнің түрлерін; ыдыс дайындауға жүретін металл түрлерін.

3-ші дәреже

Жұмыс сипаттамасы. Түсінің тазалығы мен ашықтығына байланысты ультрамаринды түрлері бойынша сұрыптау, жасанды тері пластиналарын, термопластикалық материалдардан пластиналарды, линолеумның, поливинилхлоридті, кумарондық және полистирольды тақталардың барлық түрлерін, сәндік қағаз- қатпарды пластиканың табақтарын ауданы, калибрі, сорттары, өңі бойынша өлшеу құралдарының көмегімен сұрыптау. Оргшынының және одан бұйымдардың сериясын анықтау. Салмағы, номиналы, сорты бойынша органикалық шыныны таңдау. Синтетикалық қылшықты, әр түрлі орау түрлерінде қармақ бауды сорттау; каучукты, химматериалдарды, резеңке өндіріске арналған арқандарды, резеңке бұйымдарды, мұнай және кеме жасайтын өнеркәсіпке арналған гумусталған бұйымдарды, резеңке жіпті МЕМСТ және техникалық шарттарға сәйкес сұрыптау. Ақауды анықтау, диаметрі бойынша әркелкілікті және дұрыс орамауды, иірген жіптің созылушылығын, желімделген жіптерді анықтау, метражды есептеу, өнімді өлшеу, таңбалау, салу, орау және басқ. Табылған ақауларды және іріктеу деректерін журналға жазу. Сорттап шығарылған өнімге төлқұжаттарды жазу.

Білуі тиіс: МЕМСТ алаптары мен техникалық шарттарды; ақау түрлері мен себептерін; дайын өнімге қойылатын талаптарды; дайын өнімді қабылдау және ресімдеу ережесін.

4-ші дәреже

Жұмыс сипаттамасы. МЕМСТ және техникалық шарттарға сәйкес әр түрлі ораулардағы тоқыма жібін сұрыптау. Тоқым жібінің ақауларын, диаметрі бойынша әркелкілікті және дұрыс орамауды, иірген жіптің созылушылығын анықтау. Сортталған тоқыма жіпті сорты мен түріне байланысты жинастырып қою. Сұрыптаушының тегін және өнімнің сипаттамасын көрсетумен сұрыпталған тоқыма жібіне төлқұжатты жазып беру. Бір уақытта біліктілігі неғұрлым төмен сұрыптаушыны басқарумен резеңке- техникалық бұйымдады, резеңке киімді, шиналарды сұрыптау.

Білуі тиіс: тоқыма жібіне МЕМСТ нормаларын және техникалық шарттарды, ақау түрлері мен себептерін; сұрыпталған өнімге төлқұжат толтыру тәртібін.

5-ші дәреже

Жұмыс сипаттамасы. МЕМСТ және техникалық шарттарға сәйкес әр түрлі ораулардағы тоқыма жібін сұрыптау. Сұрыптаушы мен ораушылардың жұмысының сапасын бақылау. Сериметриялық талдаулар үшін тоқыма жібін таңдап алу. Тоқыма жіптің түрі бойынша іріутеуге түсуін есепке алу және оны қоймаға сорты мен ассортименті бойынша беру. Біліктілігі неғұрлым төмен сұрыптаушыларды және ораушыларды басқару.

Білуі тиіс: тоқыма жібінің бүкіл ассортименті үшін МЕМСТ нормаларын және техникалық шарттарды; оралған тоқыма жібінің партиясын нөмірлеу тәртібін.

2-ші дәреже

Жұмыс сипаттамасы. Таблеткалауға материал дайындау - машинаға жақындату, маркалары бойынша салу, ыдыс дайындау, бункерге материалдарды тиеу. Машина жұмысын бақылау. Машинаны қосу және тоқтату. Дайын таблеткалардың сапасын бақылау. Таблеткаларды ыдысқа салу және анықталған орынға жеткізу.

Білуі тиіс: таблеткаланатын материалдың негізгі қасиеттерін, белгіленуін және таблеткалауға қойылатын талаптарды; таблетка ақауының түрі мен себептерін және оны жою шараларын; машинаның құрылысын және қызмет көрсету ережесін; жұмыс тәсілдерін.

3-ші дәреже

Жұмыс сипаттамасы. Материалдарды таблеткалау процесін жүргізу. Таблеткалау машиналарын жұмысқа дайындау – сәйкес мөлшерлі таблетка түрлерін таблеткалау, машиналарды бос жүргенде байқау және ақаусыздығын тексеру. Мөлшерлеу механизмін күйге келтіру. Таблеткалау машиналарына тиеуде есептеу. Құрал - жабдықты жөндеуге дайындау, жөндеуден қабылдау. Біліктілігі неғұрлым төмен таблеткалаушы бригадаға басшылық ету.

Білуі тиіс: таблеткалау материалдарына және дайын өнімге техникалық шарттарды; машина жұмыстарының режимдерін реттеу және дайындау ережесін; машиналарды тиеуді есептеу әдістемесін.

3-ші дәреже

Жұмыс сипаттамасы. Таскендірлі жіптен немесе жылуды оқшаулайтын шыны маталардан бауды даярлау, сонымен қатар біліктілігі неғұрлым жоғары тоқымашының басқаруымен әртүрлі жүйелердің станоктарында және конструкцияларында жекелеген операцияларды орындау. Станоктардың ақаусыздығы тексеру. Механикалық тоқыма станоктарында жұмыс кезінде - қайықтарды зарядтау және ауыстыру; автоматтыларда - батареяларды және жіп орағыш автоматтарды зарядтау; арнайыларды - май құятын немесе алдын ала суланған үйрекке май құю, навой құру немесе шпулярникқа май құю, қайтадан зарядтау және қайықтарды алмастыру. Әрбір тип өлшеміне арналған негізде жіптердің санын анықтау. Негіз және үйрек үзілістерін жою. Негіз айқастырылатын жіптерін жою. Ақауларды жою. Істелген матаны алып қою. Қабылдау білікшелерін алмастыру. Қалдықтар мен шпульдарды жинау және беру. Станоктарды тазарту және майлау.

Білуі тиіс: тоқыма станоктарының құрылысын, жұмыс істеу қағидасын; негіздің, үйректің сапасына қойылатын талаптарды; негізгі және үйректік жіптердің ақауларын, олардың пайда болу себептерін; станоктарға май жағу және тазарту және құрал- жабдыққа күтім жасау ережесін.

4-ші дәреже

Жұмыс сипаттамасы. Жасанды және синтетикалық кордты матаны, техникалық матаны, шыны матаны, таскендірлі матаны, қапталған маталарды, таскендірлі жіптен тежеу, жылуды оқшаулағыш бауды, барлық маркалы шыныбауды, әртүрлі жүйелердің және конструкциялардың механикалық, автоматты, қайықсыз және арнайы тоқыма станоктарында жезді сымды дайындау процесін жүргізу. Үйрек негізінің созылуын, негізгі және үйректің жіптердің сапасын, негізі бойынша матаның қалыңдығын, орамға орау қалыңдығын бақылау және реттеу. Кортды матаны тоқу кезінде – істелген матаны игілендіру. Станоктардың жұмысын және метраждың есептегішін қадағалау.

Білуі тиіс: мата тоқу процесін; тоқыма станоктарының құрылысын, жұмыс істеу қағидасын және олардың механизмдерінің дұрыс өзара әрекеттесуіне қойылатын талаптары; матаның физикалық- механикалық қасиеттерін; негіздің, үйректің сапасына қойылатын талаптарды; негізгі және үйректік жіптердің ақауларын, олардың пайда болу себептерін; матаға ГОСТ-р мен техникалық шарттарды; негіз бен үйрек қалдықтарының түрлері мен нормаларын; қалдықтарды қысқарту тәсілдерін; станоктарға май жағу және тазарту және құрал- жабдыққа күтім жасау ережесін.

5-ші дәреже

Жұмыс сипаттамасы. Күрелі түптеулермен шыныматаларды өңдеу: сәндік және көпқабатты (12 режим және артық); қос енді шыныматалар; шынысымдық; берілген контур бойынша жасалғандар; 25 микронға дейін; МемСТ пен ТШ бойынша апранйы талаптармен; үйректі ораудың қосымша құрылғыларымен жабдықталған тоқымашы станоктарында шыныматаларды өңдеу.

Білуі тиіс: мата тоқу процесін; тоқыма станоктарының құрылысын, жұмыс істеу қағидасын және олардың механизмдерінің дұрыс өзара әрекеттесуіне қойылатын талаптары; матаның физикалық- механикалық қасиеттерін; негіздің, үйректің сапасына қойылатын талаптарды; негізгі және үйректік жіптердің ақауларын, олардың пайда болу себептерін; матаға ГОСТ-р мен техникалық шарттарды; негіз бен үйрек қалдықтарының түрлері мен нормаларын; қалдықтарды қысқарту тәсілдерін; станоктарға май жағу және тазарту және құрал- жабдыққа күтім жасау ережесін.

Жұмыс мысалы

Мықты, кремнетопырақ, қуыс, кварцты, металл, графиттелген талшықтардан, қайықсыз жоғары төзімді тоқыма станоктарында жасалатын шынысинтетикалық және химиялық маталардан, тікелей майлағыштарда шыныматалардан А-2, А-1, Т-10, Т-10/1, Т-10-80, Т-14 шыныматаларды және МЕМСТ және ТШ бойынша арнайы талаптармен басқа шыныматаларды жасап шығару.

3-ші дәреже

Жұмыс сипаттамасы. Технологиялық регламентке сәйкес шихта құрастыру процесін жүргізу; катализаторлық шихтаны дайындау. Қолмен жақындату, арбамен, вагонеткаларда жақындату, шикізаттық тасу механизмдерінің көмегімен (қатты реагенттердің) шихталау орнына беру. Шикізатты қосу, белгілі арақатынаста қоспаны құрастыру. Элеваторларға, бункерлерге, көлік құрылғыларына және механизмдеріне шихтаны тиеу. Араластырғыш шнектің жұмысын, шихта элеваторының және басқалардың жұмысын қадағалау. Талдау үшін сынамалар алу және бөлу. Құрал-жабдықты жөндеуге дайындау.

Білуі тиіс: технологиялық процестің мәнісін; шихтаны алу технологиясын, шикізаттың физика-химиялық және технологиялық қасиеттерін; шикізат пен дайын өнімге қойылатын талаптарды; технологиялық режимді және процесті реттеу ережесін; сынамалар алу ережесін.

4-ші дәреже

Жұмыс сипаттамасы. Технологиялық регламентке сәйкес сары фосфор, көмірсутегі шихтасы өндірісі үшін шихта құру процесін жүргізу; 40 000 кВ х А артық қуатымен электр пештері үшін немесе бір уақытта біліктілігі неғұрлым төмен шихталаушыларды басқарумен, 40 000 кВ х А дейін қуатымен электр пештері үшін кальций карбиді өндірісінде шихтаны құрау. Дайындалатын шихтаның компоненттерін қабылдау, тұндыру, мөлшерлеу, араластыру, шихтаны шихталау, дайындалған қоспаны түсіру. Технологиялық регламентке сәйкес компоненттердің арақатынасын реттеу. Құрал- жабдық пен коммуникациялардың жұмысындағы ақаулықтарды анықтау және жою. Жұмсалатын компоненттерді және дайындалған шихтаның мөлшерін есептеу. Құрал- жабдықты жөндеуден қабылдау.

Білуі тиіс: көмірсутегі шихтасын дайындаудың технологиялық сызбасын; негізгі және қосалқы құрал- жабдықтың бақылау- өлшеу құралдарының құрылысын, жұмыс істеу қағидасын; коммуникациялардың және арматураның сызбасын, шихта компоненттерінің физикалық- химиялық қасиеттерін; технологиялық процесті реттеу және сынамалар алу ережесін.

5-ші дәреже

Жұмыс сипаттамасы. Кальций карбиді, сондай-ақ немесе бір уақытта біліктілігі неғұрлым төмен шихталаушыларды басқарумен көмірсутегі шихтасы өндірісінде 40 000 кВ х А артық қуатымен электр пештері үшін шихта құру процесін жүргізу. Бақылау- өлшеу және автоматика құралдарының көмегімен тиелетін және жұмсалатын шикізат пен материалдардың мөлшері мен сапасын, дайын өнім шығуымын және процестің басқа көрсеткіштерін бақылау. Құрал- жабдықтың жұмысындағы ақауларды және сигнал құрылғылары бойынша технологиялық процестің бұзушылықтарын жою. Қажет болған жағдайда қашықтан басқару пультынан қолмен басқаруға көшу. Қабылдау бункерлеріне, аспалы арқан жолдарына уатқыштарға және әр түрлі конструкцияларға, тұндырғыштарға, мөлшерлеуші құрылғыларға, араластырғыштарға, тасу - көтергіш механизмдеріне бақылау - өлшеу, тіркеуші және реттеуші құралдарға және пультта орнатылған автоматты құрылғыларға қызмет көрсету.

Білуі тиіс: қызмет көрсетілетін учаскенің технологиялық сызбасын; негізгі және көмекші құрал- жабдықты, бақылау- өлшеу құралдарын және автоматика жүйелерін пайдалану ережесін және құрылымын; коммуникациялардың және арматураның сызбасын; шиха компоненттерінің физикалық- химиялық қасиеттерін; шикізат пен дайын өнімге техникалық шарттармен және мемлекеттік стандарттармен қойылатын талаптарды; технологиялық процесті реттеу ережесін; жарылыс қаупі бар өндірістерде жұмыс істеу ережесін.

1986 жылы басылған, БТБА алдында қолданылған бөлімдері бойынша атауларын көрсетумен, осы бөліммен қарастырылған жұмысшылардың мамандықтары атауларының тізімі