Жұмыстар мен жұмысшылар кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (42-шығарылым) 1-бөлім. Жалпы ережелер

қолмен және престерде алмалы-салмалы сақиналарды, химиялық аппаратураның астына қоятын тұғырықтарды және санитарлық бұйымдарға арналған құрылыс бөлшектерін қалыптау;

қалыптарды массамен толтыру, таптау, жазу, тегістеу және артық массаны алып тастау;

престерді жұмысқа дайындау;

қалыптарды тексеру және тазалау, құрастыру әрі оларды майлау;

қалыптарды бөлшектеу және бұйымдарды шығару (қағымдау);

бұйымдарды вагонеткаларға, табандықтарға, рамалар мен қалқандарға, қатарларға қалау;

бұйымдарды түзету және оны маркалау;

табандықтарды, рамаларды, қалқандарды тазалау.

408. Білуге тиіс:

бұйымдарды қалыптаудың технологиялық процесі;

үлгілерді орнату және тексеру ережесі;

бұйымдарды қатарлау тәсімі;

брак және оны жою тәсілдері.

Параграф 2. Құрылыс керамикасы бұйымдарын қалыптаушы, 3-разряд
409. Жұмыс сипаттамасы:

қолмен, қалыптау станоктарында, сондай-ақ төлкенің қыш шеңберлерін, қышқылға төзімді ванналарды, диаметрі 80 мм дейін крандарды, фасон тастары мен салмағы 10 кг дейін плиталарды, сапталған сақиналарды, диаметрі 190 мм-ден 260 мм дейін капсельдерді, капсельсіз күйдіруге арналған тұғырықтарды қалыптау;

массаны шамотты құрал-жабдықтарды қалыптау орнына апару;

жабдықтар мен қалыптарды жұмысқа дайындау;

қалыпталған массаның ылғалдылығын және сапасын бақылау;

бөрененің ылғалдылығын реттеу;

вакуум-камерада ыдырауды бақылау;

қалыпталған бұйымдарды түсіру;

бөлшектерді қалыптау;

тесіктер тесу;

жалғамалы бөліктерді жалғау;

капсельдерді қалыптардан шығару;

аспаптар мен өлшегіш құралдарды қолдана отырып, бұйымдарды түзеу, тегістеу, жазу, сүрту және тазалау;

бұйымдарды вагонеткаға, конвейерге табандықтарға, ағаш қалқандарға орнату және оларды қақтауға және кептіруге беру;

мундштук пен торкөздерді тазалау;

мундштуктарды ауыстыру бойынша жұмыстарға қатысу;

жабдықтың жұмысындағы келеңсіздіктерді жою.

410. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы мен қызмет ету принципі;

міндеті бойынша әр түрлі бұйымдарды қалыптаудың технологиялық процесі және параметрлері;

қолмен қалыптау амалдары;

қалыптау параметрлерін реттеу тәсілдері;

брак түрлері және оны жою тәсілдері.

Салмағы 80 мм артық фасон тастары мен плиталарды, диаметрі 260 мм артық капсель қораптарын, қышқылға төзімді плиткаларды, сыйымдылығы 50 л дейін ыдыстарды, қаптау блоктарын, отқа төзімді құрал-жабдықтарды, диаметрі 300 дейін канализациялық құбырларды, капсельсіз күйдіруге арналған қалқаларды қалыптау кезінде – 4-разряд.

Параграф 3. Құрылыс керамикасы бұйымдарын қалыптаушы, 5-разряд
411. Жұмыс сипаттамасы:

қолмен, ленталы престерде, сондай-ақ қыш шеңберлерін пайдалана отырып, қышқылға төзімді құбырларды, колонналарды, үтіктерді, шибер айқастырмаларын, бұруларды, өткелдерді, сыйымдылығы 50-ден 500 л дейін қышқылға төзімді ыдыстарды, мұнара звеноларын, нутч-сүзгі коллекторларын, абсорбциялы мұнараларды, царгтарды, вакуум-турилдерді, иіртүтіктерді, аккумуляторлар бактарын, салмағы 25-тен 45 кг дейін фасон плиталары мен тастарды, кеуекті керамиканы, диаметрі 300 мм артық канализациялық құбырларды, тіреулер мен этажеркалы плиткаларды капсельсіз күйдіру үшін қалыптау;

сүзгі-пресс желілерін жұмысқа дайындау;

массаның келіп түсуін және вакуумдалуын қадағалау;

шығатын бөрененің ылғалдығын, жұмыс қысымын реттеу;

қалыпталатын бұйымдардың сапасын бақылау;

штампты, мундтштукты, пластинаны тазалау.

412. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың құрылғысы мен қызмет ету принципі;

қалыптаудың технологиялық процесі;

технологиялық параметрлерді реттеу тәсілі;

брак түрлері және оны жою тәсілдері.

413. Сыйымдылығы 500 л артық қышқылға төзімді ыдыстарды, автоматты монжустардың басқарушы қалпақшаларын, эксгаустерлерді, сорғылар мен аппараттарды, салмағы 45 кг артық фасон плиталары мен тастарды қалыптау кезінде – 6-разряд.

74. Фотокерамик

Параграф 1. Фотокерамик, 4-разряд
414. Жұмыс сипаттамасы:

заттарды, суреттерді, репродукциялардан және баспа бейнелерді суретке түсіру;

материалдарды айқындап шығару және ақ-қара бейнелерді фарфор және фаянс бұйымдарына аудару;

бұйымдардың бетін тез балқитын материалдармен өңдеу.

415. Білуге тиіс:

суретті айқындап шығарудың технолгиялық процесі;

қолданылатын материалдар мен реактивтердің қасиеті;

өнім сапасына қойылатын талаптар.

Параграф 2. Фотокерамик, 5-разряд
416. Жұмыс сипаттамасы:

заттарды, суреттерді, репродукциялардан және баспа бейнелерді жауапты түрде суретке түсіру;

материалдарды айқындап шығару және түсті бейнелерді бұйымдарға аудару;

бұйымдардың бетін тез балқитын материалдармен өңдеу.

417. Білуге тиіс:

ерекше күрделі ақ-қара мен түсті бейнелерді жасаудың технолгиялық процесі;

материалдар мен бейнелердің сапасына қойылатын техникалық талаптар;

бұйымның бетін тез балқитын материалдармен өңдеу ережесі;

ақау түрлері және оларды жою тәсілдері.

75. Фриттеуші

ұзындығы 1,5 м дейін фритт пісіретін пеште белгіленген температуралық режим бойынша фритті пісіру процесін жүргізу;

фритт пісіру пештерінің, жабдықтар мен бақылау-өлшеу аспаптарының дұрыстығын тексеру;

берілген рецептураға сәйкес материалдарды мөлшерлеу.

материалдарды фритт пісіретін пешке тиеу;

фриттің даярлығын айқындау;

дайын фритті ваннаға салу немесе кюбельге төгу;

салқындауын және ұсақталуын қадағалау

фритті төгуге арналаған шұңқырлар мен бассейндерді тазалау.

419. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың конструкциясы мен принципі;

фритті қайнатудың технологиялық процесі;

тиелетін материалдардың рецептурасы мен қасиеті;

отынды шығындау нормалары;

қайнатудың технологиялық параметрлерін реттеу тәсілдері;

ұзындығы 1,5 метр артық фритті пеште қайнату кезінде – 5-разряд.

76. Шикі құрамдаушы
Параграф 1. Шикі құрамдаушы, 3-разряд
420. Жұмыс сипаттамасы:

берілген рецептураға сәйкес шикі құрамды жасау;

шикі құрамның компоненттерін қор бункеріне беру;

алдын ала өлшеу арқылы шикі құрамның компоненттерін мөлшерлеу және олардан бөгде қосындыларды алып тастау;

шикі құрам компоненттерінің араластырғыш жабдықтарға келіп түсуін қадағалау;

шикі құрамды араластыру;

сіңдіргіш, тасымалдағыш және қоспалауыш жабдықтарға қызмет көрсету;

араластырғыш агрегаттарды тазалау;

жабдық жұмысындағы келеңсіздіктерді жою;

жөндеуге қатысу.

421. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың құрылғысы және қызмет ету принципі;

шикі құрамның компоненттері мен дайын шикі құрамның сапасына қойылатын талаптар;

шикі құрамның рецептурасы;

сигнал беру және блоктау жүйесі;

жабдықтың жұмысындағы келеңсіздіктерді жою тәсілі.

77. Фарфор, фаянс және керамика бұйымдарын ажарлаушы
Параграф 1. Фарфор, фаянс және керамика бұйымдарын ажарлаушы, 2-разряд
422. Жұмыс сипаттамасы:

нысаны бойынша қарапайым бұйымдарды тік, көлденең ажарлайтын станоктарда және жартылай автоматтарда ажарлау және жылтырату;

құрылыс керамикасы бұйымдарын күйдіруден кейін ажарлау;

фарфор және фаянс бұйымдарының жиектерін және аяқтарының үстіңгі жағын қолмен ажарлау;

ажарлағыш абразивтерді іріктеу;

станоктың дұрыстығын тексеру;

ажарлағыш шеңберлерді орнату және түзету;

өңделетін бұйымдар мен абразивтерді бекіту;

бұйымның бетінен ақауларды жою;

өңделетін бұйымдарды дәл бақылау-өлшеу құралдарымен өлшеу;

өңделген бұйымдарды түржиыны мен тип өлшемдері бойынша қатарлау.

423. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы және жұмыс істеу принципі;

қолданылатын эмульсия мен абразивтік материалдарды түрлері;

абразивтік материалдар мен дайын бұйымдарға қойылатын талаптар;

ажарлағыш шеңберлерді орнату және түзеу амалдары;

өлшеу құралдарын қолдану амалдары;

ақау түрлері және оның алдын алу тәсілдері.

424. Жұмыс үлгілері:

1) фарфор және фаянс бұйымдары: тосапқа арналған табақшалар, қыша сауыттар, жұмыртқаға арналған рюмкалар, қуыршақ сервиздері, сауыттар, сия сауыттары – ажарлау;

2) құрылыс керамикасы бұйымдары: қабырғалардың ішкі қаптамасына арналған санитарлық, глазурьленген плитка, фасад плиткалары және кеуекті бұйымдары – үстіңгі бетін және шетжақтарды ажарлау.

Параграф 2. Фарфор, фаянс және керамика бұйымдарын

ажарлаушы, 3-разряд
425. Жұмыс сипаттамасы:

күрделілігі орташа фарфор және фаянс бұйымдарын тік, көлденең ажарлайтын станоктарда және жартылай автоматтарда ажарлау және жылтырату;

берілген шектер бойынша крандар мен желдеткіштерді ажарлау және сүрту;

ажарлағыш және жылтыратқыш ленталардың жай-күйін тексеру;

жартылай автоматтың, станоктың дұрыстығын және жұмысқа даярлығын, желдеткіштің дұрыстығын тексеру;

ажарланған бұйымдарды конвейерге немесе түржиындары мен типтік өлшемдері бойынша жәшіктерге салу;

жабдық жұмысындағы келеңсіздіктерді жою.

426. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы мен жұмыс істеу принципі;

бұйымдарды ажарлаудың технологиялық процесі;

бұйымдарды өңдеу режимдері; шектеу жүйесі;

сызбаларды оқу ережесі;

брак түрлері және оларды жою тәсілдері.

427. Жұмыс үлгілері:

Ажарлау:

1) барельефтер, шыны аяқ табақшалары, бокалдар, биіктігі 300 мм дейін бюсттер;

2) сорпаға гүлдерге, тосапқа арналған вазалар және декоративтік вазалар, биіктігі 300 мм дейін;

3) кофейниктер, кружкалар, құмыралар;

4) сүт құйғыштар;

5) күл салғыштар, кеселер, шайғыштар;

6) қант салғыштар, қаймақ салғыштар, ұсақ анималистикалық скульптура;

7) диаметрі 175 мм дейін тарелкалар;

8) шәйнектер, шыны аяқтар.

Параграф 3. Фарфор, фаянс және керамика бұйымдарын

ажарлаушы, 4-разряд
428. Жұмыс сипаттамасы:

конфигурациясы күрделі фарфор және фаянс бұйымдарын тік, көлденең ажарлайтын станоктарда және жартылай автоматтарда ажарлау және жылтырату;

химиялық аппаратура өндірісінде күйдіруден кейін берілген шектеулер бойынша орталықтан тепкіш және вакуумды сорғыларды ажарлау, жетілдіру және ысқылау;

ажарлау немесе жиынтықтарды өңдеу, жекелеген жерлерді ажарлау;

бұйымға белгілі бұрышта абразивтің кескіш жиектерін орнату;

станокты шпинделдің соқпауына, дәл орталықтауға және патрондардың мықты бекітілгеніне тексеру;

судың шеңберге берілуін реттеу;

абразивтерді алмас тастармен қайрау;

қызмет көрсететін станокты баптау.

429. Білуге тиіс:

әр түрлі ажарлағыш шеңберлердің конструкциясы, пайдалану және баптау ережесі;

ажарлағыш шеңберді беріктікке тексеру ережесі;

абразивтерді қайрау ережесі;

бұйым бетінен ақауларды жою амалдары;

430. Жұмыс үлгілері:

Ажарлау:

2) компотқа, жемістерге, сорпаға, гүлдерге арналған және декоративтік вазалар, биіктігі 300 мм жоғары;

3) май салғыштар, тұздық құйғыштар;

4) салат салғыштар, селедка салғыштар, ірі анималистикалық скульптура, кепкен нан салғыштар;

5) диаметрі 175 мм жоғары тарелкалар, ақжелек салғыштар.

78. Электр керамика бұйымдарын ажарлаушы

абразивтік және қол құралдарымен шайбаларда және шетжақты ажарлауға арналған арнайы станоктарда қарапайым бұйымдарды ажарлау, кесу және шетжақтау;

ажарлағыш абразивтерді таңдау;

өңделетін бұйымдар мен абразивтерді буып-түю, салыстырып тексеру және бекіту.

432. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтар мен қол құралдарының құрылғысы және пайдалану ережесі;

қолданылатын эмульсиялар мен абразивтік материалдар;

ажарланатын бұйымдардың түржиыны;

қарапайым сызбаларды оқу.

433. Жұмыс үлгілері:

1) қару-жарақтар – ажарлау;

2) түтіктер – кесу және шетжақтау.

Параграф 2. Электр керамика бұйымдарын ажарлаушы, 3-разряд
434. Жұмыс сипаттамасы:

берілген шектеулер мен режимдер бойынша радиалды-ажарлағыш, орталықсыз ажарлағыш және токарлық станоктарында күрделілігі орташа бұйымдарды, шетжақтарын абразивтік және алмас құралдармен ажарлау;

абразивтік және алмас бұйымдарды салыстырып тексеру және түзету;

ажарланатын бұйымдарды өлшеу;

салқындатқыш сұйықтықты іріктеу;

көтергіш көлік механизмдерін пайдалану.

435. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың және бақылау-өлшеу құралдың құрылғысы мен пайдалану ережесі;

алмас кескішті ажарлау режимдері;

абразивтік және алмас құралдарының маркалары;

сызбаларды оқу.

436. Жұмыс үлгілері:

1) биіктігі 500 мм дейін бұйымдар – арнайы құрылғыларды қолдана отырып планшайбаларда, токарлық және жазық ажарлағыш станоктарда ажарлау;

2) биіктігі 900 мм бұйымдар – радиалды-ажарлағыш станоктарда ажарлау.

Параграф 3. Электр керамика бұйымдарын ажарлаушы, 4-разряд
437. Жұмыс сипаттамасы:

ажарлаудың оңтайлы режимдерін іріктеп, әр түрлі станоктарда күрделі бұйымдарды ажарлау;

бұрыштардың шетжақтарын, фланецтерді ажарлау, жырашықтарды таңдау;

өңделетін бұйымдарды, әр түрлі конфигурациялы абразивтік және алмас құралдарын орнату, салыстырып тексеру және бекіту.

438. Білуге тиіс:

әр түрлі типті ажарлағыш станоктардың құрылғысы және басқару;

абразивтік және алмас құралдарының механикалық беріктігіне қойылатын талаптар;

ажарлау кезіндегі шектеулердің жүйесі.

439. Жұмыс үлгілері:

1) биіктігі 500 мм жоғары бұйымдар – орталықсыз ажарлау станоктарында конустың, цилиндрлік бетін ажарлау;

2) биіктігі 900 мм жоғары бұйымдар – радиалды-ажарлағыш станоктарда ажарлау;

3) жоғары саз-балшық материалдан жасалған бұйымдар – ажарлау.

Параграф 4. Электр керамика бұйымдарын ажарлаушы, 5-разряд
440. Жұмыс сипаттамасы:

әр түрлі станоктарда ерекше күрделі, жауапты және сирек кездесетін бұйымдарды ажарлау, жетілдіру және жалтырату;

бұйымдарды станоктарға индикатор бойынша орнату, бұйымдардың біліктестігін реттеу;

абразивтік және алмас тастарммен ажарлаудың оңтайлы режимін іріктеу.

441. Білуге тиіс:

әр түрлі ажарлағыш станоктардың құрылғысы, пайдалану ережесі, баптау және дәлдікке тексеру ережесі;

ажарлағыш шеңберлердің беріктігін тексеру ережесі;

фарфорды кесу теориясының негіздері.

442. Жұмыс үлгілері:

1) бұйымдар: үзілмелі беті бар, мачта тіреулеріне арналған стеатитті бұйымдар, герметикалық кірмелерге арналған ультрафарфор бұйымдары – ажарлау.

2) арнайы керамикалық бұйымдардан жасалған бұйымдар – жазық ажарлағыш станоктарда ажарлау.

Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің

бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығының

(42-шығарылым) қосымшасы