Жоспар. Кіріспе Негізгі бөлім

Қортыта айтқанда, қазақ халқының алдында егемендік алған елінде үлкен сын тосып тұр. Қазіргі күнде шетелдегі қазақтардың саны 5 млн. Соның ішінде ең көп диаспора өкілдері Өзбекстан және Қытай мемлекеттерінде. Ал біз қарастырып отырған Түркия республикасында соның 30-40 мыңдайы өмір сүріп жатыр. Түркияда тұратын қазақтар түрiктенiп кетпей ме? Сырттағы қазақ диаспорасы күштi болу үшiн Қазақстандағы мемлекет құраушы ұлт — қазақ мықты болуы керек. Қазақтың тiлi, дiнi, тұғыры мықты болуы керек. Елiмiзде қазақ тiлiне толыққанды көңiл бөлiнбесе, Қытай мен Ресейдегi, Түркия мен Моңғолиядағы миллиондаған қазақтар да iшкi ассимиляцияның оңай құрбанына айналады.

Қазір жаһандану дәуірінде Түркиядағы қандастарымыздың өзге елде жұтылып кетпеуі Түркиядағы қазақтардың, әсіресе жас ұрпақтың өз ана тілін, мәдениеті мен салт-дәстүрін, тарихын, ауыз әдебиеті мен музыкасын тағы сол сияқты қазына байлықтарын игеруіне жағдай жасау керек. Қазақстан Республикасы тарапынан мемлекеттік қаржыландырумен қазақ тілін үйрететін мұғалімдерді жіберу керек. Түркиядағы қазақ елшілігі мен, сонымен қатар «Қазақ» ұлттық қоғамы мен жиі қарым-қатынас жасау қажет. Мемлекетіміз тарапынан Түркиядағы қазақ жастарын атамекенмен таныстыру мақсатында елімізге алып келіп, мәдени тарихи жерлерді таныстыру қажет деп есептеймін.

Сондықтан Қазақстан да әлемдiк тәжiрибенi қолға алып, мұндағы диаспора өкiлдерiн ұлтқа бөлмей, қазаққа тартып, қазақыландыра бастауы тиiс. Онсыз дамыған 50 ел түгiлi, "мемлекет" атаулы санатқа кiруiмiз неғайбыл.

Сонымен, Астанада өтетiн Дүниежүзi қазақтарының III құрылтайында, шетел қазақтарының мәдени және әлеуметтiк жағдайларына қоса, экономикалық дең­гейле­рiн де көтеру турасында нақты шаралар бел­гiленетiн болса, нұр үстiне нұр бол­мақ.

Сілтемелер тізімі.

1. Х.Алтай, «Қазақтар туралы шежіре», Стамбұл .,1977,35-40-бб.

2. Х.Алтай, Естеліктерім, Стамбұл.,1980,45-48-бб.

3.Х.Алтай,Атажұрттан Анадолыға дейін,Анкара.,1981,56-58-бб.

4.Ә.Қара,«Көне дәуірден бүгінге дейінгі қазақтар және Қазақстан»,Алматы.,

2006,15-18-бб.

5.Л.Годфрей, «Қазақ қырғыны»,Лондон., 1977,95-103б.

6.Х.Оралтай, Бостандық жолында Шығыс Түркістан қазақтары, Стамбұл.,

1961,65-70-бб.

7.Х.Ғайретолла,Алтайдағы қанды күндер, Стамбұл.,1977,101-015-бб.

8. Ә.Қара, Түркиядағы қазақтар туралы жасалған зерттеулер,А.,1992,4-6-бб.

9. И.Сванберг,Түркиядағы қазақ босқындары,Уппсала.,1989,58-75бб.

10.М.Киршнер, Стамбұлдағы қазақ босқындарынан жазып алынған әңгімелер

туралы зерттеулер, Стамбұл.,1992,108-202-бб.

11. Ә.Қара, Түркиядағы қазақтар туралы жасалған зерттеулер,А.,1992,5-6-бб.

12. Бұл да сонда,8-б.

13. Түркиядан келген мейман,Исламбеков Қ , №85,9-б.

14.Х.Алтай, Естеліктерім, Стамбұл.,1980,102-б.

15.Атажұрттан Анадолыға дейін,Анкара.,1981,55-б.

16. Ә.Қара, Түркиядағы қазақтар туралы жасалған зерттеулер,А.,1992,2-б.

17. Л.Годфрей,Қазақ қырғыны,Лондон.,1977,95-103бб.

18. Х.Оралтай, Елім- айлап өткен өмір, А., Ғылым, 1997,203-б.

19.Х.Оралтай, Бостандық жолында Шығыс Түркістан қазақтары,

Стамбұл,1961,65-70бб.

20. Х.Ғайретолла,Алтайдағы қанды күндер, Стамбұл.,1977,15-б.

21. И.Сванберг ,Түркиядағы қазақ босқындары,Уппсала.,1989,58-75бб.

22. Г.Мендикулова, Исторические судьбы казахской диаспоры, Алматы., 1997,102-106бб.

23. Ә.Қара, Түркиядағы қазақтар туралы жасалған зерттеулер,А.,1992,12-б.

24. Х.Оралтай, Елім- айлап өткен өмір, А., Ғылым, 1997,5-б.

25. М.Тәтімов, Қазақ әлемі, Атамұра., 1993,15-б.

26. Я.Дінаш, Европадағы қазақтардың жұтылып кетпеуі үшін, Қазақстан

көмек беруі керек, // Қазақстан- Заман, 24 тамыз,2007, 7-б.

27. Е.Кәпқызы «Тұқымымыз тұздай құрымаса екен» дейді қандастарымыз,//

Қазақ елі-1999,№8,3-б.

28. Г.Мендикулова,Исторические судьбы казахской диаспоры,Алматы.,

1997,102-106бб.

29. Түркиядан келген мейман,Исламбеков Қ , №85,9-б.

30. Тілек Дәулетов, Дүниежүзі қазақтары қауымдастығының

шежіресі,(20.11.1992ж.-29.07.2002ж.)А.,2002.12бет

31. Г.Мендикулова,Исторические судьбы казахской диаспоры,Алматы.,

1997,102-106бб.

32. Х.Оралтай, Елім- айлап өткен өмір, А., Ғылым, 1997,500-б.

33. Е.Бекқұлов, «Түркияда тұрақтаған қазақтар»,//Шымкент келбеті-2006,15

қыркүйек,7-б.

34. Н.Мустафаев «Казахи зарубежья»//Мегаполис-2006г,17 апрель,с-11.

35. К. Тасболатова. http:// www .turkystan.kz

36. М.Тәтімов, Қазақ әлемі, Атамұра., 1993,3-б.

37.«3 қазақтың біреуі жат жұртта жүр»,//Егемен Қазақстан-

2000,26сәуір,8-б

38. Тілек Дәулетов, Дүниежүзі қазақтары қауымдастығының

шежіресі,(20.11.1992ж.-29.07.2002ж.)А.,2002,19-б.

39. Б.Сапаралы, Дүниежүзі қазақтарының құрылтайы, А., Атамұра-

Қазақстан,1993.,187-б

40. Дүниеүзі қазақтарының ІІ құрылтайы,А., 2003,12-б.

41.Бұл да сонда,13-б.

42Отан ортақ, ой ортақ,//Егемен Қазақстан-2007,29 мамыр,5-б.

43. Тілек Дәулетов, Дүниежүзі қазақтары қауымдастығының

шежіресі,(20.11.1992ж.-29.07.2002ж.)А.,2002.12-бет

44.Бұл да сонда,15-б.

45.Бұл да сонда,19-б.

46. Ә.Қара, Түркиядағы қазақтар туралы жасалған зерттеулер,А.,1992.25-б.

47 С.Балғабай, Елге асыққан қандас көп,//Егемен Қазақстан,1993,17

қыркүйек,3-б.

48.Н.Мустафаев,Казахи зарубежья,//Мегаполис-2006,17 апрель,с-11.

49.Қазақ диаспорасы және қауымдастық,//Алтын бесік,Алматы-2002,№2,5-б.

50. К. Тасболатова. http:// www .turkystan.kz

51. Ә.Қара, Түркиядағы қазақтар туралы жасалған зерттеулер,А.,1992,6-б.

52.Бұл да сонда,7-8-бб.

53.Қ.Найманбаев,Қазақ диаспорасы және қауымдастық,//Егемен Қазақстан-

2004,22маусым,3-б.

54. Қазақ диаспорасы: бүгіні мен ертеңі, Астана., Елорда -2005,3-б.

55. Б.Сапаралы, Дүниежүзі қазақтарының құрылтайы, А., Атамұра-

Қазақстан,1993.187-.б

56.М.Қойгелді, Сыны мен сыры үйлесімді Түркия,// Егемен Қазақстан,2006 4

Қараша, 6-б.

57.Еуразиялық интеграция және қазақ диаспорасы, А., Жеті жарғы,2007,8-б.

58.Қазақ диаспорасы: бүгіні мен ертеңі, Астана., Елорда -2005,78-б.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

1.Ә.Қара, Түркиядағы қазақтар туралы жасалған зерттеулер,А.,1992.

2.Г.М. Мендикулова, Исторические судьбы казахской диаспоры

(происхождение и развитие) , А., 1997.

3.Казахская диаспора.Проблемы этнического выживания, А.,Атамұра- 1997.

4. Х.Алтай, Естеліктерім, Стамбұл.,1980.

5. Х.Алтай, Атажұрттан Анадолыға дейін,Анкара.,1981.

6. Х.Алтай,Қазақтар туралы шежіре, Стамбұл.,1977.

7. Л.Годфрей, Қазақ қырғыны,Лондон.,1977.

8.Х.Оралтай, Бостандық жолында Шығыс Түркістан

қазақтары,Стамбұл.,1961.

9. Х.Оралтай, Елім- айлап өткен өмір, А., Ғылым, 1997.

10.Х.Ғайретолла,Алтайдағы қанды күндер, Стамбұл.,1977.

11.И.Сванберг, Түркиядағы қазақ босқындары,Уппсала., 1989.

12. Қ.Найманбаев, Қазақ диаспорасы және қауымдастық//Егемен

Қазақстан- 2004.

13. Алтын бесік, (Ел аралық қоғамдық – саяси, әдеби-көркем журнал) №5,

А., 2005.

14. К. Тасболатова. http:// www .turkystan.kz

15.Ә.Қара,Көне дәуірден бүгінге дейінгі қазақтар және

Қазақстан,Алматы.,2006.

16. Отан ортақ, ой ортақ//Егемен Қазақстан-2007.

17.Түркия қазақтарының тілегі бір.,WWW.Khabar.kz

18.Е.Бекқұлов,Түркияда тұрақтаған қазақтар,//Шымкент келбеті-2006.

19.С.Балғабай,Елге асыққан қандас көп//Егемен Қазақстан- 1993.

20.Н.Мустафаев, Казахи зарубежья,//Мегаполис-2006.

21.Е.Кәпқызы ,Тұқымымыз тұздай құрымаса екен дейді қандастарымыз,//

Қазақ елі-1999.

22.3 қазақтың біреуі жат жұртта жүр,//Егемен Қазақстан- 2000.

23.Тілек Дәулетов, Дүниежүзі Қазақтары Қауымдастығының

шежіресі,(20.11.1992ж.-29.07.2002ж.)А.,2002.

24.Б.Сапаралы, Дүниежүзі қазақтарының құрылтайы, А., Атамұра-

Қазақстан,1993.

25.М.Қойгелді, Сыны мен сыры үйлесімді Түркия,// Егемен Қазақстан,2006. 4- қараша.

26.Я.Дінаш, Европадағы қазақтардың жұтылып кетпеуі үшін, Қазақстан көмек

беруі керек, // Қазақстан- Заман 24 тамыз,2007.

27.Еуразиялық интеграция және қазақ диаспорасы, А., Жеті жарғы,2007.

28.Қазақ диаспорасы: бүгіні мен ертеңі, Астана Елорда., 2005.

29.М.Тәтімов, Қазақ әлемі, Атамұра 1993.

30.Дүниежүзі қазақтарының ІІ құрылтайы,А., 2003.