«Журналистикаға кіріспе» пәні бойынша

Қосымша әдебиеттер

1. 
   Ученова В.В. Публицистика и политика. М. 1999ж.
   
2. 
   Журналистика и перестройка. М. 1989ж.
   
3. 
   Бурлацский Ф. Новое мышления. М. 1989ж.
   
4. 
   Әшімбаев С. Театр сыны. А. 1989ж.
   
5. 
   Крикунов Ю.А. Моральная тема в газете. А. 1984ж.
   
6. 
   Гороника Н.С. Стиль русской театральной критики. М. 1974ж.
   

Журналистика қазіргі қоғамда 4-ші билік болып есептеледі. Демократиялық қоғамда билік жүйесі 3 тармаққа бөлінеді:

1. 
   Президенттік билік.
   
2. 
   Өкіметтік билік.
   
3. 
   Сот билігі.
   

Журналистика қоғамдық пікірді қалыптастырады. Қоғам экономикасында, рухани салада болып жатқан жаңалақтарды өз аудиториясындағы оқырманға ұсынады.

БАҚ – бүгінгі таңда өз аудиториясы үшін күреседі. Себебі, бұның өзі нарық заңы, ал нарық талаптары қатал. Мысалы, «Егемен Қазақстан» газеті – Президент бағытындағы газет, яғни оның бетіндегі материалдар ресми сипат алады.

Президент, Парламент қабылдаған жарғы, заңдар міндетті түрде осы газетте ғана жарияланады. Ал өзге басылымдар, мәселен, құрылтайшылары ЖШС, фирма немесе коммерциялық түзілімдер болған жағдайда бұндай БАҚ-тар тәуелсіз БАҚ болып есептеледі.

Журналист бүгінгі таңда республикамызда өзіндік мектебі, дәстүрі бар салаға айналды. Әлеуметтік-экономикалық, халықаралық, рухани және т.б. салалар бойынша шебер журналистер мектебі қалыптасты.

Қазіргі таңда журналистикасыз өмірді елестету мүмкін емес. Кешегі күндері бұқаралық ақпарат құралдарына газет және журналдар енсе, бүгінгі таңда теледидар, радио, коммуникация жүйелері қосылды. Ал интернет осылардың барлығын бір өзіне жинаған.

ҚР журналистикасының әлемде өзіндік орны бар. Біздің елімізде соңғы жылдары қатарынан 6 рет әлемдік медиафорум өтті. Бұған әлемнің түкпір-түкпірінен айтулы басылымдардың өкілдері қатысты. Телерадио құрал жабдықтары заман талабына жауап береді. Сондықтан техникалық жақтан әлемдік стандарттарға толық сай келеді.
2-лекция. Журналистика - әлеуметтік басқару құралы
(1 сағат)

Жоспары:

1. 
   Журналистика туралы түсінік
   
2. 
   Публицистика туралы
   
3. 
   БАҚ мазмұны
   

Негізгі:

1. 
   Амандосов Т.Совет журналистикасының теориясы мен практикасы. Алматы 1978ж.
   
2. 
   Амандосов Т. Публицистика – дәуірі үні Алматы. 1974ж.
   
3. 
   Амандосов Т, Елеукенов Ш, Қожакеев Т, Ыдырысов Т. Газет жанрлары Алматы. 1964ж.
   
4. 
   Әуезов М. Әр жылдар ойлары. Алматы. 1959. 243-бет.
   
5. 
   Кольцов М Писатель в газете. М. 1961ж.
   
6. 
   Қабдолов З. Жебе Алматы. 1977ж.
   
7. 
   Қаратаев М. Туған әдебиет туралы ойлар. Алматы. 1958ж.
   
8. 
   Қожакеев Т. Сатиралық жанрлар. Алматы. 1983ж.
   
9. 
   Мүсірепов Ғ. Заман және әдебиет Алматы. 1982ж.
   
10. 
    Омашев Н. Жол үстінде журналист Алматы. 1999ж.
    
11. 
    Омашев Н. Белестер Алматы. 1999ж.
    
12. 
    Проблематика газетных выступлений М. 1975.
    
13. 
    Прохоров Е.П. Эпистолярная публицистика М. 1966.
    
14. 
    Ысқақов Д. Әдеби – көркем сын. Алматы. 1987ж.
    
15. 
    Назарбаев Н. Журналистикаға кіріспе табалдырығында. Алматы. 1998ж.
    
16. 
    Назарбаев Н. Ғасырлар тоғысында. Алматы. 1996ж.
    

Қосымша әдебиеттер

1. 
   Ученова В.В. Публицистика и политика. М. 1999ж.
   
2. 
   Журналистика и перестройка. М. 1989ж.
   
3. 
   Бурлацский Ф. Новое мышления. М. 1989ж.
   
4. 
   Әшімбаев С. Театр сыны. А. 1989ж.
   
5. 
   Крикунов Ю.А. Моральная тема в газете. А. 1984ж.
   
6. 
   Гороника Н.С. Стиль русской театральной критики. М. 1974ж.
   

Журналистика ең алдымен ақпарат туралы мәліметтер берумен ерекшеленеді. Журналистикадағы оның ең шағын түрі - мақала. Мақала қысқа жазылатын деректер негізінде дайындалады. Берілген мақаланың өн бойындағы көтерген мәселенің тақырыбы - басты кейіпкерлері, кәсіптері, мекен-жайы нақты беріледі. Бұндай өлшем мақалаға тән әрі маңызды талаптардың бірі. Тілі қысқа әрі нұсқа болады. Бас мақала өлшеміндегі сөздердің орнына берілген бүгінгі журналистикалық мақала сонымен бірге жан-жақты баяндалумен ерекшеленеді. Сондықтан мақаланың шағын түрін кейде хабар деп те атайды.

Мақаланың ең қысқа түрі «жүгіртпе» жол. Ол теледидарда көбірек пайдаланылады. Аталып кеткен жүгіртпе жол көп жағдайда бір ғана сөйлемнен құралады. Жан-жақты жазылған мақала өзінің кең ауқымдылығымен ерекшеленеді. Мақалалар кейде мұндай жағдайда мерзімді баспасөзде тұтас бір бетті алуы мүмкін.

2. Очерк. Очерк журналистикаға және әдебиетке де тән жанр. Очерк көркемділігімен ерекшеленеді. Очеркте белгілі бір сюжет, оқиға, әдебиетке тән диалогтар сияқты элементтер кездеседі. Сондай-ақ, очерктің басты ерекшелігінің бірі - оқиға нақты деректерге құрылады. Мысалы, Ыбырай Жақаев жөнінде жазылған «Өмір сыры» қазақ әдебиетіндегі роман жанрында жазылған очерк типтес көркем туынды болып есептеледі.

3. Публицистика (көсем сөз) жоғары леппен, өршіл рухпен жазылады. Публицистика тілі нақты әрі қысқа, әрі нұсқа болуымен ерекшеленеді. Мақаланың өн бойында айтылар ой мен пікір, қайрат пен жігерге толы болады. Публицистиканы кешегі кеңестік дәуірдегі коммунистік идеология үлкен шеберлікпен пайдаланды. Мысалы, Н. Островскийдің «Құрыш қалай шынықты?».
3-лекция. Журналистика – қоғамдық-саяси және ақпараттық қызметтің саласы
Жоспары:

1. 
   Ақпарат туралы жалпы түсінік
   
2. 
   Ақпараттың түрлері
   
3. 
   Бұқаралық ақпараттың мәні мен ерекшеліктері
   

Негізгі:

1. 
   Амандосов Т.Совет журналистикасының теориясы мен практикасы. Алматы 1978ж.
   
2. 
   Амандосов Т. Публицистика – дәуірі үні Алматы. 1974ж.
   
3. 
   Амандосов Т, Елеукенов Ш, Қожакеев Т, Ыдырысов Т. Газет жанрлары Алматы. 1964ж.
   
4. 
   Әуезов М. Әр жылдар ойлары. Алматы. 1959. 243-бет.
   
5. 
   Кольцов М Писатель в газете. М. 1961ж.
   
6. 
   Қабдолов З. Жебе Алматы. 1977ж.
   
7. 
   Қаратаев М. Туған әдебиет туралы ойлар. Алматы. 1958ж.
   
8. 
   Қожакеев Т. Сатиралық жанрлар. Алматы. 1983ж.
   
9. 
   Мүсірепов Ғ. Заман және әдебиет Алматы. 1982ж.
   
10. 
    Омашев Н. Жол үстінде журналист Алматы. 1999ж.
    
11. 
    Омашев Н. Белестер Алматы. 1999ж.
    
12. 
    Проблематика газетных выступлений М. 1975.
    
13. 
    Прохоров Е.П. Эпистолярная публицистика М. 1966.
    
14. 
    Ысқақов Д. Әдеби – көркем сын. Алматы. 1987ж.
    
15. 
    Назарбаев Н. Журналистикаға кіріспе табалдырығында. Алматы. 1998ж.
    
16. 
    Назарбаев Н. Ғасырлар тоғысында. Алматы. 1996ж.