«Журналистикаға кіріспе» пәні бойынша

Қосымша әдебиеттер

1. 
   Ученова В.В. Публицистика и политика. М. 1999ж.
   
2. 
   Журналистика и перестройка. М. 1989ж.
   
3. 
   Бурлацский Ф. Новое мышления. М. 1989ж.
   
4. 
   Әшімбаев С. Театр сыны. А. 1989ж.
   
5. 
   Крикунов Ю.А. Моральная тема в газете. А. 1984ж.
   
6. 
   Гороника Н.С. Стиль русской театральной критики. М. 1974ж.
   

Журналист ең алдымен өзіне қажетті материалдарды қоғамның өзінен алады. Қоғамнан тыс өмір сүру мүмкін емес деген қағида осы сөзіміздің дәлелі. Әрине, қоғамда болатын өзгерістерді осы орайда зерттеу, үйрену, талдау қажет емес деген ұғым туындамаса керек. Қоғамды, оның сан-салалы қырларын үйренуге деген құштарлық журналист үшін басты нәрсе.

Бүгінде журналист үшін жергілікті жағдайда барлық мүмкіндіктер жасалған. Қоғамда БАҚ жұмыстарын реттеуге арналған Заң қабылданған. Сөз бостандығы қамтамасыз етілген. «Цензура» жоқ. (тиым). БАҚ туралы заңның 2-бабында дәл осылай нақты көрсетілген. БАҚ-тың бәсекелестігі бар. Өмір сүре алу, өмір сүре алмау, БАҚ-тың өміршеңдігін сақтау, әрбір редакцияның, оның барлығы да журналистер ұжымының, редакция басшыларының өз қолында. Нарық, заманының қатал талабы осыны меңзейді.

Қай заман болмасын, журналист өз деңгейінде қоғамда болып жатқан оқиғаларға тиісті баға береді. Уақыт талабына сай өздерінің еңбегін ұсынады. Кеңестік дәуірде журналист қоғамдағы бір ғана биліктің, яғни комунистік партияның мүддесін ғана қорғады. Соған қызмет етті.

Тәуеліздік кезеңінде қазақ журналистикасы өз алдына шаңырақ құрды. Дербес мемлекет алдында тұрған міндеттерді уақыт және БАҚ туралы заң талаптарына сай жүзеге асыруға ұмтылуда. Жалпы қазақ журналистикасында ұлттық идеяны көтере білумен ерекшеленді, алайда бұндай үрдіс бүкіл қазақ журналистикасында бұл қасиет әлі де жоққа тән. Журналистика қоғамды зерттейтін мәселелерді талдап қана қоймай, құбылыстардың түбіне терең үңілуі – басты міндет болып табылады.

Бір мәселе бойынша түрлі ой-пікірлердің болуы, бүгінде, яғни плюрализмнің орын алуы бүгінгі таңда өте қажет боп есептеледі. Плюрализм – түрлі ой-пікірлер деген сөзді білдіреді.

Журналист қоғамның жахандану жағдайында өмір сүреді. Бір мемлекеттің деңгейінде шектеліп қалу мүмкін емес. Бұндайды авторитарлық жүйе қалыптасып, ой-пікірде плюрализм орнына бір жақты ойлау жүйесі орнығады. Сондықтан журналистика әлемдегі барша жағдайларға, өзгерістер мен құбылыстарға сергек қарағаны жөн.

Жахандану – болмай қоймайтын үрдіс. Шет елмен байланыс орнату, өзара тәжірибе алмасу бүгінде елімізде кең түрде жүзеге асуда.

Жоспары:

1. 
   Баспасөз – төртінші билік
   
2. 
   Журналистиканың ақпараттық қызметі
   
3. 
   Журналистиканың қоғамды басқарудағы ақпараттық маңызы
   
4. 
   Журналистиканың мемлекет басқаруға қатысуы
   

Негізгі:

1. 
   Амандосов Т.Совет журналистикасының теориясы мен практикасы. Алматы 1978ж.
   
2. 
   Амандосов Т. Публицистика – дәуірі үні Алматы. 1974ж.
   
3. 
   Амандосов Т, Елеукенов Ш, Қожакеев Т, Ыдырысов Т. Газет жанрлары Алматы. 1964ж.
   
4. 
   Әуезов М. Әр жылдар ойлары. Алматы. 1959. 243-бет.
   
5. 
   Кольцов М Писатель в газете. М. 1961ж.
   
6. 
   Қабдолов З. Жебе Алматы. 1977ж.
   
7. 
   Қаратаев М. Туған әдебиет туралы ойлар. Алматы. 1958ж.
   
8. 
   Қожакеев Т. Сатиралық жанрлар. Алматы. 1983ж.
   
9. 
   Мүсірепов Ғ. Заман және әдебиет Алматы. 1982ж.
   
10. 
    Омашев Н. Жол үстінде журналист Алматы. 1999ж.
    
11. 
    Омашев Н. Белестер Алматы. 1999ж.
    
12. 
    Проблематика газетных выступлений М. 1975.
    
13. 
    Прохоров Е.П. Эпистолярная публицистика М. 1966.
    
14. 
    Ысқақов Д. Әдеби – көркем сын. Алматы. 1987ж.
    
15. 
    Назарбаев Н. Журналистикаға кіріспе табалдырығында. Алматы. 1998ж.
    
16. 
    Назарбаев Н. Ғасырлар тоғысында. Алматы. 1996ж.
    

Қосымша әдебиеттер

1. 
   Ученова В.В. Публицистика и политика. М. 1999ж.
   
2. 
   Журналистика и перестройка. М. 1989ж.
   
3. 
   Бурлацский Ф. Новое мышления. М. 1989ж.
   
4. 
   Әшімбаев С. Театр сыны. А. 1989ж.
   
5. 
   Крикунов Ю.А. Моральная тема в газете. А. 1984ж.
   
6. 
   Гороника Н.С. Стиль русской театральной критики. М. 1974ж.
   

Елімзде баспасөзді төртінші билік деп, шынында да дұрыс айтады. Өйткені, газет-журналдар, телерадио жүйелері еліміздің әлеуметтік-экономикалық, мәдени-рухани мәселелерімен жүйелі түрде айналысады. Бұлар ақпараттық қызметті ойдағыдай атқаруда.

Радиохабарлардың көптеген түрлері бар. Мәселен, радиожанрлар және радио пішіндер бар екені белгілі. Мұның бәрін хабар дайындау барысында журналистердің өздері жіктеп отырады.Сонымен бірге хабарлардың сипатына қарай тіл қолданыстары да түрліше болыпкеледі.Мәселен радиохабарлар түрлері: қоғамдық саяси хабарлар,мәдени хабарлар,музыкалық хабарлар,әдеби – драмалық хабарлар,жаңалық хабарлар т.б. Ал радиопішіндер : радіожурнал,радиокөпір,радиоүндесу,радиоойын,радиодиспут т.б. Сон дай – ақ радиожанрлар: рдиоочерк,радиофельетон,радиосұхбат,радіорепортаж,радиокорреспонденция,радиозаметка т.б.

Бұлардың бәрінде өзіндік тіл қолданыстары бар.Мәселен ақпараттық хабарларда тіл бояулары қанық болмайды.Бұған керісінше көркем хабарларда тіл бояуы барынша пайдаланылады.Жанрларға да осындай қасиеттер тән. Радиозаметка телегравтық стильде келсе,радиоочерк күрделі сюжет тік стильде әрі әдеби тіл қолданылады.Радиозаметка фактлер мен оқиғаны қысқаша хабарлаумен қарапайым тіл де хабарланса,радиоочеркте көркем тіл кестесі қолданылады,суреттеледі. Әсіресе әдеби- драмалық хабарлар мен музыкалық хабарларда тіл б? кіл әрімен,нәрімен бейнеленіп бері леді.Сөздің эстетикалық мәніне Назар аударылады.Жоғары талам көрініс береді.Радиопъессалар,басқа да радиоқойылымдар да кейіпкерлер өмірі,тұлғасы образды түрде жеткізілеі.

Жанрдың ішінде радиоочерк пен радиофельетон көркем тілі қажет етеді.Талап пен талам қатар өріледі. Тілдік бейнелеу құралдары жанр табиғатына сай шығуы тиіс. Астарлы да, нәзік мағаналы сөздер қолданылуы мүмкін. Мұның өзі хабардың қызықты шығуына ықпал етюді. Сондықтан осы жайларды ескере отырып,хабар түрлері мен жанрдлардың жаратылысына орай тіл бояуларын орынды пайдалану міндеті туындайды.

5-лекция. Журналистиік қызметтің құқықтық негіздері

1. 
   ҚР БАҚ туралы заңдары
   
2. 
   Журналистика және журналистің құқықтық мәртебесі
   
3. 
   Журналистика және халықаралық құқық
   

Негізгі:

1. 
   Амандосов Т.Совет журналистикасының теориясы мен практикасы. Алматы 1978ж.
   
2. 
   Амандосов Т. Публицистика – дәуірі үні Алматы. 1974ж.
   
3. 
   Амандосов Т, Елеукенов Ш, Қожакеев Т, Ыдырысов Т. Газет жанрлары Алматы. 1964ж.
   
4. 
   Әуезов М. Әр жылдар ойлары. Алматы. 1959. 243-бет.
   
5. 
   Кольцов М Писатель в газете. М. 1961ж.
   
6. 
   Қабдолов З. Жебе Алматы. 1977ж.
   
7. 
   Қаратаев М. Туған әдебиет туралы ойлар. Алматы. 1958ж.
   
8. 
   Қожакеев Т. Сатиралық жанрлар. Алматы. 1983ж.
   
9. 
   Мүсірепов Ғ. Заман және әдебиет Алматы. 1982ж.
   
10. 
    Омашев Н. Жол үстінде журналист Алматы. 1999ж.
    
11. 
    Омашев Н. Белестер Алматы. 1999ж.
    
12. 
    Проблематика газетных выступлений М. 1975.
    
13. 
    Прохоров Е.П. Эпистолярная публицистика М. 1966.
    
14. 
    Ысқақов Д. Әдеби – көркем сын. Алматы. 1987ж.
    
15. 
    Назарбаев Н. Журналистикаға кіріспе табалдырығында. Алматы. 1998ж.
    
16. 
    Назарбаев Н. Ғасырлар тоғысында. Алматы. 1996ж.