К. У. Сулейманова Жануарлардың инвазиялық аурулары
Қоздырғышының даму биологиясы
жүктеу/скачать 5.37 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Эпизоотологиясы.
| Қоздырғышының даму биологиясы. Ит және т.б. ет қоректiлер нәжiсi
арқылы эхинококктың жұмыртқалары жайылымға, шалшық суларға тарайды. Мал олармен жем-шөп, су арқылы зақымданады. Эхинококкоз адамға иттен, құрт жұмыртқалары жабысқан киiм-кешек, ыдыс-аяқ, жемiс-жидек, көкөнiс және судан жұғады. Денеге түсiсiмен гельминт ұрығы (онкосферасы) жұмыртқаны жарып шығып, iшектiң iшкi қабатына енiп, одан әрi қан тамырлары арқылы денеге тарайды. Олар өкпе мен бауырға және басқа органдарға жетiп, онда бiрте-бiрте эхинококк көпiршiк-берiштерге айналады. Берiштер өте баяу, айлап жылдап өсiп, жетiледi. Кейбiр ларвоцисталардың есеюi көп жылдарға (адамда 10-30 жыл) созылады. Ал, бұралқы иттер т.б. жыртқыштар эхинококкоздан өлген малдың iшкi мүшелерiн жеп, құртты жұқтырады. Эхинококктың жыныстық ағзалары жетiлуiне 1-3 айға жуық мерзiм керек. Ит iшегiнде бұл цестодалар 5-6,5 айдай өмiр сүре алады. Эпизоотологиясы. Эхинококкоздың қоздырғышы космополит, Қазақстанның барлық аймақтарында кездеседi. Республиканың Оңтүстiк аудандарында 4 жастан асқан қойдың 30-100 %, ал Солтүстiкте 50 %-ы бершiмекпен ауыратыны хабарланады. Мал өлiмi қыста, ерте көктемде, яғни 76 17 сурет: 1 – Echinococcus granulosus: 1– сколекс; 2-мойын; 3- қызтеке бунақ; 4 - пiсiп жетiлген бунақ; 2 – эхинококк көпiршiгi: 1 – кутикула; 9,10,11 – iшкi ұрпақтық көпiршiк; 15 – клиникалыққы ұрпақтық көпiршiк. күтiмi нашарлаған жағдайда байқалады. Эхинококк құрттарының дамуына қатысты иелерi көп болғанымен, олардың iс жүзiнде маңызы бiрдей емес. Эхинококкоздың негiзгi таратушысы ретiнде құрттың аралық иелерi арасынан қойдың елеулi маңызы бар екеңi мәлiм. Қой шаруашылығы өркеңдеген жерде адам мен мал эхинококкозының көбiрек тарайтыны кездейсоқ жәй емес. Өйткеңi басқа түлiкке қарағанда қой малдәрiгерлiк тексеруден өткiзiлмей-ақ сойыла бередi. Өзге жануарлармен салыстырғанда қой денесiнде бершiмек - көпiршiктер көбiрек дамып, жұқпалы сатысына жетедi. Эхинококкоз эпизоотологиясында iрi қараның, сондай-ақ жылқының атқаратын “қызметi” шамалы, себебi оларда көбiнесе стерильдi гельминт берiштерi-ацефалоцисталар ұшырасады. Эхинококкоз қоздырғышының таралуына жабайы тұяқтылар мен ет қоректiлердiң ешқандай қатысы жоқ деп үзiлдi-кесiлдi айтуға болмайды. Зерттеу деректерiне қарағанда тағы аңдар эхинококк құрттарымен өте аз зақымданады. Құрттың ақтық иелерi ішінен гельминтозды таратушылардың негiзгiсi ит. Бұлар клиникалыққы ортаға күн сайын таспа құрттың мыңдаған жұмыртқаларын шашады. Эхинококк жұмыртқасын суда 16 күн ұстап, 11 күн ауада кептiрген кезде, олар тiршiлiгін сақтай алған, 1 градус суықтыққа да 4 айға дейiн төзімді екеңі анықталған. Яғни, олар клиникалыққы орта жағдайына өте төзiмдi. жүктеу/скачать 5.37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|