Казан —2009 Аллаһы Тәгалә бәндәнең Үзенә мохтаҗ икәнне таныганны, Аңа бу турыда хәбәр иткәнне ярата. Бәндә дога кылуда ныклык күрсәтүне, җавап алуга өметләнүне ташлаганчы, аның догасы кабул ителүгә якын булачак

(Аллаһы Тәгаләгә барлык мактаулар булсын! Аннан гына ярдәм һәм гөнаһларны гафу итүен сорыйбыз. Аңа иман китерәбез һәм барлык эшләребездә Аңа тапшырылабыз. Үзебезнең яманлыкларыбыздан һәм гамәлләребезнең начарлыгыннан Аллаһыга сыенабыз. Аллаһы Тәгалә туры юлга күндергән кешене беркем дә юлдан яздыра алмас, Аллаһ юлдан яздырган кешене исә беркем дә туры юлга күндерә алмас. Бердәнбер, тиңе булмаган Аллаһыдан башка илаһ юклыгына һәм Мөхәммәд галәйһиссәләм Аның колы һәм пәйгамбәре икәнлегенә гуаһлык бирәм. "Чынлыкта, Аллаһ һәм Аның фәрештәләре Пәйгамбәргә (галәйһиссәләм) салават әйтәләр, әй иман китерүчеләр, сез дә аңа салават әйтегез!"

Аллаһым, Мөхәммәд галәйһиссәләмгә һәм аның якыннарына, намаз укучы һәм ураза тотучылар саны кадәр рәхмәтең һәм сәләмең булсын! Аллаһым, Мөхәммәд галәйһиссәләмгә һәм аның якыннарына, утырып һәм басып торучылар саны кадәр рәхмәтең һәм сәламең булсын! Аңа һәм барлык пәйгамбәр, илчеләргә, сөекле фәрештәләргә, җирдә һәм күкләрдә булган барлык итагатьлеләргә Аллаһының рәхмәте һәм сәламнәре булсын! Алар белән безгә дә рәхмәтеңне бир, безне дә алар белән Үзеңнең рәхмәтеңдә җыйсаң иде, йә рәхимлеләрнең Рәхимлесе!

Аллаһым, тере һәм үлгән мөэмин һәм мөэминәләрнең, мөслим һәм мөслимәләрнең гөнаһларын гафу ит! Дөреслектә, Син – догаларга Җавап Бирүче, бәрәкәт Иңдерүче, дәрәҗәләрне Күтәрүче, барлык хаҗәтләрне Үтәүче, йә рәхимлеләрнең Рәхимлесе!

Аллаһым, тугрылыклы хәлифәләреңә, элек заманнарда хаклык һәм гаделлек белән идарә иткән әмирләреңә рәхимле бул! Аллаһым Ислам диненә ярдәм итүчеләрне ярдәмеңнән ташлама, Исламга ярдәм итмәүчеләрне ярдәмеңнән мәхрүм ит!

Әй Аллаһ коллары, "Дөреслектә, Аллаһ гадел һәм яхшы күңелле булырга, изгелекләр кылырга боера, бозыклыкны, гөнаһ саналган эшләрне һәм фәхешне тыя, бәлки исегездә тотарсыз дип сезне вәгазьли". Аллаһыны зикер итегез! Ул Бөек, Дәрәҗәле, һәрвакыт Тере, бөтен нәрсәгә Хуҗа булган хәлдә һәрвакыт бар. Аллаһыны искә алыгыз, һәм Ул да сезне искә алыр. Аңа шөкер итегез, һәм Ул сезгә нигъмәтләрен арттырыр. Гөнаһларыгызны ярлыкавын сорагыз, һәм Ул кичерер. Бөек Аллаһы Тәгаләне искә алыгыз, Ул иң Бөек, иң Изге, иң Хөрмәтле Хаким, иң Мәртәбәле, иң Олуг, иң Камил!)

(Аллаһ Бөек! Аллаһ Бөек! Аллаһыдан башка илаһ юк! Аллаһ Бөек! Аллаһ Бөек һәм барлык мактаулар Аңа! Дан Сиңа, белүчеләрнең күңелләрен мәгърифәт һәм иман нуры белән Нурландыручы, тугрыларның күкрәкләрен туры юл һәм белем өчен Ачучы, мөэминнәрне Рамазан уразасы белән Хөрмәтләүче!

Аллаһ Бөек! Аллаһ Бөек! Аллаһыдан башка илаһ юк! Аллаһ Бөек! Аллаһ Бөек һәм барлык мактаулар Аңа! Дан Сиңа, ураза тотучыларга рәхмәт һәм мәгъфирәт ишекләрен Ачучы, сөеклеләренең күңелләрен Коръән уку белән Бизәүче, Рамазанда ураза тотучыларга җәһәннәм ишекләрен Ябучы!

Аллаһ Бөек! Аллаһ Бөек! Аллаһыдан башка илаһ юк! Аллаһ Бөек! Аллаһ Бөек һәм барлык мактаулар Аңа! Дан Сиңа, Ураза тотучыларны җәннәтнең бер ишегеннән кертергә Вәгъдә итүче. Бу турыда пәйгамбәрлеге Ахырзаманга кадәр булган Пәйгамбәребез безгә хәбәр иткән: "Дөреслектә, җәннәтнең Раййән дип аталган ишеге бар. Бу ишектән бары тик Рамазан аенда ураза тотучылар гына керәчәк". Рамазан аенда кешеләргә туры юл күрсәтүче, тугрылыкка дәлил һәм яхшылыкны яманлыктан аеручы канун буларак Коръән Кәрим иңгән.

Аллаһ Бөек! Аллаһ Бөек! Аллаһыдан башка илаһ юк! Аллаһ Бөек! Аллаһ Бөек һәм барлык мактаулар Аңа! Бердәнбер, тиңе булмаган Аллаһыдан башка илаһ юклыгына гуаһлык бирәм. Ул Гафу Итүче һәм Кичерүче. Мөхәммәд Аның колы һәм илчесе икәнлегенә дәлилләп һәм раслап гуаһлык бирәм. Аңа, аның гаиләсенә һәм сәхабәләренә Аллаһының рәхмәте һәм җәннәткә ирешүче сәламе булсын! Аерып әйткәндә, Әбү Бәкер әс-Ситдыйкка, Гомәр Фарукка, Госман Зиннурайнгә, Гали Мортазага һәм имамнарга, Аллаһ аларның барчасыннан да риза булсын!

Шуннан соң, әй кешеләр, Аллаһ коллары, бе-ренче чиратта үземә һәм сезгә Аллаһыга тәкъва булырга васыять итәм! Җәннәттән таш атып куылган шайтаннан Аллаһыга сыенам, Мәрхәмәтле һәм Рәхимле Аллаһ исеме белән. Дөреслектә, Аллаһ тәкъва һәм яхшылык кылучы кешеләр белән.

Аллаһ безгә һәм сезгә Бөек Коръәннән бәрәкәт иңдерсен, аның аятьләреннән һәм хикмәтле зикерләрдән файда бирсен. Чынлыкта Ул Гөнаһларны Гафу Итүче, Рәхимле, Киңкүңелле, Хөрмәтле, догаларны Ишетүче).

Хәзер халык аңлый торган телдә вәгазь сөйләнер. Вәгазь бетүгә имам түбәндәге рәвештә матур итеп тәмамлый торган җөмләләр укыр һәм утырыр.

(Аллаһ безгә һәм сезгә Бөек Коръәннән бәрәкәт иңдерсен, аның аятьләреннән һәм хикмәтле зикерләрдән файда бирсен. Аллаһыдан гөнаһларны ярлыкавын сорыйм, Ул минем, сезнең һәм хәзерге вакытта булган барлык мөселманнарның гөнаһларын кичерсә иде. Дөреслектә, Аллаһ Гафу Итүче, Рәхимле, Киңкүңелле, Ишетүче, Күрүче!)

Утырыш: бу утыру вакытында хатыйб, теләсә, шул доганы укыр:
اَللَّهُمَّ اغْفِِِِرْ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ الْمُسْلِمِينَ وَ الْمُسْلِمَاتِ الْأَحْيَاءِ مِنْهُمْ

وَ الْأَمْوَاتِ إِنَّكَ أَنْتَ مُجِيبُ الدَّعَوَاتِ وَ مُنْزِلُ الْبَرَكَاتِ وَ رَافِعُ الدَّرَجَاتِ

وَ قَاضِي الْحَاجَاتِ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.

"Әллаһүммәгъфир лил-мүэминиинә вәл-мүэминәәти вәл-мүслимиинә вәл-мүслимәәтил-әхйәә-и минһүм вәл-әмвәәти. Иннәкә әнтә мүҗиибүд-дәгавәәти вә мүнзилүл-бәракәәти вә раафигуд-дәраҗәәти вә каадыйүл-хәәҗәәти бирахмә-тикә йәә әрхәмәр-раахимиин".

(Аллаһым, тере һәм үлгән мөэмин һәм мөэминәләрнең, мөслим һәм мөслимәләрнең гөнаһларын гафу ит! Дөреслектә, Син – догаларга Җавап Бирүче, бәрәкәт Иңдерүче, дәрәҗәләрне Күтәрүче, барлык хаҗәтләрне Үтәүче, йә рәхимлеләрнең Рәхимлесе!)

Хатыйб бу кыска утырыштан соң торып басар һәм икенче хөтбәне беренчесенә караганда бераз кыскарак укыр:
إِنَّ الْحَمْدَ لِلَّهِ نَحْمَدُهُ وَنَسْتَعِينُهُ وَ نَسْتَغْفِرُهُ وَنُؤْمِنُ بِهِ وَنَتَوَكَّلُ عَلَيْهِ وَنَعُوذُ بِاللهِ مِنْ شُرُورِ أَنْفُسِنَا وَمِنْ سَيِّئَاتِ أَعْمَالِنَا مَنْ يَهْدِيهِ اللهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ وَمَنْ يُضْلِلْهُ فَلاَ هَادِيَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ. إِنَّ اللهَ وَمَلاَئِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا. اَللَّهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ عَلَى جَمِيعِ الْأَنْبِيَاءِ وَالْمُرْسَلِينَ وَعَلَى مَلاَئِكَتِكَ الْمُقَرَّبِينَ وَعَلَى عِبَادِكَ الصَّالِحِينَ وَعَلَى أَهْلِ طَاعَتِكَ أَجْمَعِينَ مِنْ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِينَ. اَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِينَ وِالْمُؤْمِنَاتِ وَالْمُسْلِمِينَ وَالْمُسْلِمَاتِ الْأَحْيَاءِ مِنْهُمْ وَالْأَمْوَاتِ وَارْحَمْنَا مَعَهُمْ وَاحْشُرْنَا مَعَهُمْ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.
"Иннәл-хәмдә лилләәһи нәхмәдүһүү вә нәстәгыйинүһүү вә нәстәгъфируһүү вә нүэминү биһии вә нәтәвәккәлү галәйһи вә нәгуузү билләәһи миң шүруури әңфүсинәә вә миң сәййиәәти әгъмәәлинәә мәййәһдииһилләәһү фәләә мүдыйллә ләһүү вә мәййүдълилһү фәләә һәәдиә ләһ, вә әшһәдү әлләә иләәһә илләллааһү вәхдәһүү ләә шәриикә ләһ, вә әшһәдү әннә мүхәмммәдән габдүһүү вә расүүлүһ. Иннәллааһә вә мәләәикәтәһү йүсаллүүнә галән-нәбийй, йәә әййүһәлләзиинә әәмәнүү саллүү галәйһи вә сәллимүү тәслиимәә. Әллааһүммә салли вә сәллим галәә җәмигыйль-әнбийәәи вәл-мүрсәлиин, вә галәә мәләәикәтикәл-мүкаррабиин. вә галәә гыйбәәдикәс-саалихыйин, вә галәә әһли таагатикә әҗмәгыйин, мин әһлис-сәмәвәәти вәл-әрадыйиин. Әллааһүммәгъфир лил-мүэминиинә вәл-мүэминәәт, вәл-мүслимиинә вәл-мүслимәәт, әл-әхьйәәи минһүм вәл-әмвәәт, вәрхәмнәә мәгаһүм вәхшүрнәә мәгаһүм бирахмәтикә йәә әрхәмәр-раахимиин".

(Аллаһы Тәгаләгә барлык мактаулар булсын! Аннан гына ярдәм һәм гөнаһларны гафу итү сорыйбыз, Аңа иман китерәбез һәм барлык эшләребездә Аңа тапшырылабыз. Үзебезнең яманлыкларыбыздан һәм гамәлләребезнең начарлыгыннан Аллаһыга сыенабыз. Аллаһы Тәгалә туры юлга күндергән кешене беркем дә юлдан яздыра алмас, Аллаһ юлдан яздырган кешене исә беркем дә туры юлга күндерә алмас. Бердәнбер, тиңе булмаган Аллаһыдан башка илаһ юклыгына һәм Мөхәммәд галәйһиссәләм Аның колы һәм пәйгамбәре икәнлегенә гуаһлык бирәм. "Чынлыкта Аллаһ һәм Аның фәрештәләре Пәйгамбәргә (галәйһиссәләм) салават әйтә, әй иман китерүчеләр, сез дә аңа салават әйтегез".

Аллаһым, барлык пәйгамбәрләреңә, илчеләреңә, Үзеңә якын булган фәрештәләреңә, изге колларыңа, күкләрдә һәм җирләрдәге Сиңа итагать итүчеләргә Үзеңнең рәхмәтеңне ирештер!

Аллаһым, тере һәм инде үлгән мөэмин һәм мөэ-минәләрне, мөслим һәм мөслимәләрне гафу кыл!

Алар белән безгә дә рәхмәтеңне бир, безне дә алар белән Үзеңнең рәхмәтеңдә җыйсаң иде, йә рәхимлеләрнең Рәхимлесе!)
3. Никах хөтбәсе һәм догасы.
Ислам дине никахны җанны тынычландыру чарасы итеп күрә. Ул – ир белән хатынның бер-берсен яратып, ихласлык белән бердәм тормыш коруы. Максат – бәхетле һәм үзара мәхәббәт, мәрхәмәт белән тулган чын мөселман гаиләсен төзү, иманлы балалар тәрбияләп үстерү.

Никах кешенең хис-тойгыларын канәгатьләндереп, тынычлыкка ирешүнең иң яхшы һәм иң табигый чарасы. Никах кешегә гөнаһсыз тормыш алып барырга мөмкинлек бирә. Никах – нәсел калдыру, ыруны үстерү өчен иң яхшы чара. Никахта җаваплылык тойгысы һәм балаларны тәрбия итү кирәклеге кешене хезмәт итәргә һәм үз бурычын үтәргә этәрә. Никах гаилә тормышын җайга сала һәм бәхетле, бар яктан да камил булган җәмгыятьне тудыра.

Дини никах түбәндәгечә кылына: никахны укучы дин әһеле — имам. Ул кияү белән кәләшнең һәм аталарының, шаһитларның да исемнәрен яза. Араларында килешкән мәһәрне дә теркәп куя. Кызның исеме Гайшә, егетнең исеме Әхмәд, әтиләренең исемнәре Мостафа һәм Мәхмүд булсын. Кыз белән кияү имамның каршысында утырырлар. Имам аларга шаһитлары белән бергә тәүбә-истигъфар иттерә, өйләнү, ир-хатын мөнәсәбәтләренә бәйле булган бер-ике сүз сөйли һәм никах хөтбәсен укый:
اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الْعَلِيِّ الْقَدِيرِ . جَلَّ أَنْ يَبْلُغَهُ الْبَيَانُ وَالتَّفْسِيرُ

لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ فِي الْأَرْضِ وَلاَ فِي السَّمَاءِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ. نَحْمَدُهُ وَنَسْتَعِينُهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ وَ نُؤْمِنُ بِهِ وَنَتَوَكَّلُ عَلَيْهِ وَأَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ أَرْسَلَهُ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا بَيْنَ يَدَيِ السَّاعَةِ ، وَمَنْ يُطِعِ اللهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ رَشَدَ وَمَنْ يَعْصِهِمَا فَإِنَّهُ لاَ يَضُرُّ إِلاَّ نَفْسَهُ وَلاَ يَضُرُّ اللهَ شَيْئًا.

أعوذ بالله من الشيطان الرجيم . بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ . " يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالاً كَثِيرًا وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ إِنَّ اللهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا " . " يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَ لاَ تَمُوتُنَّ إِلاَّ وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ " . " يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَ قُولُوا قَوْلاً سَدِيدًا يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَ يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَ مَنْ يُطِعِ اللهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا "

أَمَّا بَعْدُ: فَإِنَّ اللهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى حَرَّمَ السَّفَاحَ وَأَحَلَّ النِّكَاحَ بكَلِمَةِ " وَأُحِلَّ لَكُمْ مَا وَرَاءَ ذَلِكُمْ أَنْ تَبْتَغُوا بِأَمْوَالِكُمْ " ، " فَانْكِحُوا مَا طَابَ لَكُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَى وَثُلاَثَ وَرُبَاعَ " وَبِمَا اسْتَفَاضَ مِنْ سُنَنِ نَبِيِّهِ وَشَاعَ مِنِ اتِّفَاقِ أُمَّتِهِ وَانْعَقَدَ عَلَيْهِ الْإِجْمَاعُ فَوَصَلَ الْحَقُّ مَحَقَّهُ وَاسْتَقَرَّ مَقَرَّهُ وَأَقْبَلَ عَلَيْهِ كُلُّ مَنْ سَمِعَ وَأَطَاعَ ثُمَّ أَنَّ (فلان بن فلان) قَدْ خَطَبَ (فلانة بنت فلان) وَبَذَلَ مِنَ الصَّدَاق مَا نَاسَبَهُ أَثْبَتَ اللهُ دُرَّةَ الْمَوَدَّةِ فِي صُدُورِهِمَا وَأَنْبَتَ حَبَّةَ الْمَحَبَّةِ فِي قُلُوبِهِمَا وَجَعَلَ التَّوْفِيقَ رَفِيقَهُمَا وَالصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ طَرِيقَهُمَا وَلْيَكُنْ لَهَا مَدَارًا يَدُومُ بِهَا قَرَارًا كَمَا بَدَأَ عَرْضًا وَ يُصْبِحُ وَهُوَ لَهَا كَالْبُنْيَانِ يَشُدُّ بَعْضُهُ بَعْضًا . اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَدًا وَلَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَلَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيٌّ مِنَ الذُّلِّ وَكَبِّرْهُ تَكْبِيرًا.

(Барча мактаулар Аллаһыга булсын! Ул Бөек, Кодрәтле, Мәртәбәле, аңлату һәм аңлатмалар Аңа ирешә, җирдә һәм күктә Аның кебек бер зат та юк, Ул Ишетүче, Күрүче! Аннан гына ярдәм һәм гөнаһларны гафу итүне сорыйбыз. Аңа иман китерәбез һәм барлык эшләребездә Аңа тапшырылабыз. Гуаһлык бирәм: Аллаһыдан башка илаһ юк, Ул Бердәнбер, Аның тиңдәше юк. Мөхәммәд Аның колы һәм илчесе. Аллаһ аны хаклык белән, куанычлы һәм куркыныч хәбәр итүче, Кыямәт көне алдыннан соңгы пәйгамбәр итеп җибәргән. Аллаһыга һәм Аның Рәсүленә итагать итүче туры юлда бу-лыр. Аллаһыга һәм Аның Рәсүленә каршы чыгучы бары тик үзенә генә зыян китерә, Аллаһыга бернинди дә зарар китерә алмый.

Җәннәттән таш белән куылган шайтаннан Аллаһыга сыенам. Рәхмәтле һәм Рәхимле Аллаһ исеме белән. "Әй кешеләр, Раббыгызның газабыннан куркыгыз, тәкъва булыгыз! Ул сезне бер җаннан барлыкка китерде һәм аның хатынын барлыкка китерде, алардан күп ирләр һәм хатыннарны җир йөзенә таратты. Аллаһының газабыннан куркыгыз, тәкъва булыгыз! Аллаһыдан гына мәрхәмәт һәм рәхмәт сорыйсыз. Дөреслектә, Аллаһ сезнең һәр гамәлегезне һәм уегызны Күзәтеп торучы". "Әй иман китерүчеләр, Аллаһының газабыннан куркыгыз, бөтен күңелегез белән тәкъва булыгыз һәм мөселман булмаган хәлдә үлеп китүдән сакланыгыз!" "Әй иман китерүчеләр, Аллаһының газабыннан куркыгыз, тәкъва булыгыз һәм төпле, акыллы сүзләр генә сөйләгез! Шул вакытта гына Ул сезнең гамәлләрегезне хәерле кылыр һәм гөнаһларыгызны кичерер. Аллаһыга һәм Аның Рәсүленә итагать итсәгез, олы уңышка ирешерсез".

Шуннан соң, дөреслектә, Бөек Аллаһы Тәгалә сезнең арада зинаны хәрам кылды, ә никахны хәләл кылды. "Башка хатыннар сезгә хәләл булды, мәһер биреп өйләнегез", "Күңелегезгә хуш килгән хатыннарны никах кылып алыгыз: икене, өчне, дүртне...", Бу нәрсә Пәйгамбәребез галәйһиссәләмнең сөннәтеннән билгеле булганча, аның өммәтендә киңәшеп халык арасында таралган, иҗмагъ тарафыннан килешенгән, хаклык белән җиткерелгән, расланган, һәрбер ишеткән һәм итагать иткән кеше дөрес дип кабул иткән эштер).

Аннан сон, башта кыздан:

— Аллаһының әмере, Пәйгамбәребезнең сөннәте буенча, Гайшә туташ сез, Мәхмүд улы Әхмәдне килешенгән ( ) сум мәһер белән хәләл тормыш иптәше итеп кабул иттегезме? — дип сорар. Кыз: "Әйе", — дигәннән соң кияүдән:

— Сез, Әхмәд әфәнде, Мостафа кызы Гайшәне, Аллаһының әмере, Пәйгамбәребезнең сөннәте буенча, килешенгән ( ) сум мәһер белән алдыгызмы? — дип сорар. "Әйе" җавабын алганнан соң, шаһитларга:

— Сез дә бу җавапларга шаһит булдыгызмы? — дип сорар. Аларның да уңай җавабын алганнан соң, түбәндәге доганы укыр:

(Рәхимле, Рәхмәтле Аллаһ исеме белән башлыйм. Аллаһым, Адәм белән Һава, Йосыф белән Зөләйха, Гали Мортаза белән Фатыйма әз-Зәһра, Мөхәммәд Мостафа белән Хәдичә анабыз арасында бердәмлек урнаштырган кебек, алар арасына да бердәмлек урнаштыр.

Аллаһым, безнең барыбызга карата да рәхимле бул, безнең барыбызны да җәһәннәмнән сакла, иң сөекле мәхлугың Мөхәммәд пәйгамбәргә һәм аның барча якыннарына рәхмәтең һәм сәламең булса иде.

Әй Раббым, Безгә дөньда матур тормыш бир һәм ахирәттә дә матур тормыш бир һәм безне җәһәннәм утыннан сакла! Бөтен галәм синең рәхмәтеңә мохтаҗ, әй Рәхимле һәм Рәхмәтле!)

(Кыенлыкта калган кеше догада булганда, аның догасын Аллаһыдан башка кем кабул итә алыр?)

Шуңа күрә, корылык вакытларда яңгыр дога­сына чыгу сөннәт дип исәпләнә. Яңгыр догасына чыкканчы, элек кайбер хәзерлекләрне эшләргә кирәк. Мәсәлән, фәкыйрьләргә сәдакалар бирергә, өч көн ураза тотарга, сөйләшмәгәннәр килешергә, тәүбә-истигъфар итәргә кирәк. Кеше хакларын үтәргә, бәхилләшергә кирәк. Яңгыр догасына, баш­ларны иеп, муеннарны бөгеп, кайгылы кыяфәттә баралар. Балалар, хатыннар, картлар, авыру һәм зәгыйфьләр дә баралар, хәтта хайваннар да китерелә. Аллаһыга яраткан мәхлукатенең авыр хәле күрсәтелә.

Беренче көн яңгыр яумаса, икенче һәм өченче көннәрне дә шулай ук догага чыгылыр. Чөнки Аллаһ догада даими булганнарны яратыр.

Яңгыр догасы вакытында намаз кылынмас, хөтбә дә укылмас, бары тик дога һәм истигъфар ителер. Кешеләргә аерым-аерым намаз укырга мөмкин. Җәмәгать белән дә кычкырып ике рәкәгать намаз кылу яхшы эш. Яңгыр намазында камәт китерелмәс, бәйрәм намазындагы кебек тәкбирләр генә әйтелер. Имам беренче рәкәгатьтә Каф, икенчесендә исә Нух яки Камәр сүрәләрен укыр. Яисә беренче рәкәгатьтә Әгълә, икенче рәкәгатьтә Гашийә сүрәләрен укыр. Имам намаздан сон, ике хөтбә укыр, мөнбәргә чыкмас. Хөтбәдә нәсихәт ителмәс, дога һәм истигъ­фар гына кылыныр. Соңыннан имам, аркасын җәмәгатькә борып, йөзен кыйблага юнәлдереп, кулларын күтәреп дога кылыр.

Әнәс бине Мәлик (р.г.) шулай аңлата: "Бер адәм җомга көнне Пәйгамбәребез (с.г.в.) хөтбә укыганда мәчеткә кергән һәм туп-туры мөнбәргә таба барып:

— Йә, Рәсүлүллаһ! Сарыклар, сыерлар һәлак булды, юллар киселде. Аллаһыга дога ит, безгә яңгыр яудырсын, — диде. Аллаһының Илчесе кулларын күтәреп:

— Аллаһым! Безгә яңгыр бир, Аллаһым, безгә яңгыр бир, — дип дога кылган.

Хөтбәдә яки дога вакытында шул дога укылыр:
اللَّهُمَّ أَسْقِنَا غَيْثًا مُغِيثًا هَنِيئًا مَرِيئًا غَدَقًا مُجَلَّلًا سَيْحًا عَامًا طَبَقًا . اللَّهُمَّ أَسْقِنَا الْغَيْثَ وَلَا تَجْعَلْنَا مِنَ الْقَانِطِينَ . اللَّهُمَّ إِنَّ بِالْبِلَادِ وَالْعِبَادِ وَالْخَلْقِ مِنَ الَّلاْوآءِ وَالضَّنْكِ مَا لَا نَشْكُو إِلَّا إِلَيْكَ* اللَّهُمَّ أَنْبِتْ لَنَا الزَّرْعَ وَأَدِّرْ لَنَا الضَّرْعَ وَأَسْقِنَا مِنَ الْبَرَكَاةِ السَّمَآءِ وَأَثْبِتْ لَنَا مِنْ بَرَكَاةِ الْأَرْضِ . اللَّهُمَّ إِنَّا نَسْتَغْفِرُكَ إِنَّكَ كُنْتَ غَفَّارًا . فَاَرْسِلِ السَّمَآءَ عَلَيْنَا مِدْرَارًا
"Әллааһүммә әскыйнәә гайсән мүгыйисән һәниән мәриән гадәкан мүҗәлләлән сәйхән гамән табәка. Әллааһүммә әскыйнәл-гайсә вә ләә тәҗгальнәә минәл-каанитыйин. Әллааһүммә иннәә бил-биләәди вәл-гыйбәәди вәл-халькый минәллаэвәи вәдданки мә ләә нәшкү илләә иләйкә. Әллааһүммә әнбит ләнәз-зәрга вә әдирр ләнәд-дарга вә әскыйна минәл-бәракәәтис-сәмәә-и вә әсбит ләнәә мин бәракәәтил-әръд. Әллааһүммә иннәә нәстәгъфирукә иннәкә күнтә гаффәәран фә әръсилис-сәмәә-ә галәйнәә мидраараа."

(Аллаһым! Безгә җан биргән, рухыбызга шатлык биргән бәрәкәтле, мул һәм хәерле ризыклар белән тукландырган һәм төрле якларга агып киткән, һәр тарафны дымландырган, һәр тарафка җәелгән яңгыр бүләк ит. Аллаһым! Безгә яңгыр бүләк ит һәм безне өметеңне өзгән кешеләрдән сакла. Аллаһым! Колларда һәм илләрдә, башка яратылганнарда шундый авырлык һәм кыенлык бар ки, Синнән башкага аңлата алмыйбыз. Аллаһым! Игеннәребезне үстер, хайваннарыбызның җиленнәренә сөт тутыр, безне күкнең бәрәкәте белән сугар. Безгә җир йөзенең бәрәкәтләрен бүләк ит. Әй, юмартлык һәм кәрам иясе Раббыбыз! Без Синнән генә мәгъфирәт телибез, һичшиксез, Син һәрвакыт гафу итүче. Безгә күктән мул яңгырлар яудыр, әй гафу итүчебез, әй, мәрхәмәтле Раббыбыз!)

Татар телендә бу доганы түбәндәгечә кылырга мөмкин:

"Аллаһым! Китабың Коръәндә: "Миңа дога кылыгыз, догагызны кабул итәм", — дип боерасың. Инде Сиңа дога кылу өчен җыелдык, кулларыбызны Синең чиксез кодрәтеңә, куәтеңә ачтык. Дога­бызны кабул әйлә, йә Рабби!

Йә Рабби! Без гөнаһлы коллар. Син исә рәхмәте, бәрәкәте күп булучысың. Укыган Коръән һәм салаватларны кабул әйлә. Коръән мөэминнәр өчен шифа дип әйтәсең, безнең рухларыбыз, тәннәребез авыру, Син Коръәнне безнең өчен шифа кыл. Без, һәрвакыт Аның юлыннан китмәсәк тә, Сине оныткан вакытларыбыз булса да, Син безне онытма, Аллаһым!

Йә Рабби! Без Синең көчсез колларың, нәфесләребезгә золым итәбез. Тәүбә итеп яңадан кире гөнаһ дәрьясына атылабыз. Безгә шундый илаһи сөю бир ки, без Синнән башкасын күрмик. Безгә шундый гыйбадәт тәмен бир ки, Сиңа гыйбадәт итүдән туймыйк. Безгә шундый кеше мәхәббәте, Коръән сөюе бир ки, малыбыз-мөлкәтебезне Әбү Бәкер, Госман, Гомәр кебек Ислам юлында сарыф итик. Гали кебек Синең динең өчен җаныбызны фида итик.

Йә Рабби! Галәмнәрнең Раббы — Синсең, мөлек — Синеке, мактау — Сиңа. Теләгәнеңне хөрмәтләрсең, теләгәнеңне хур итәрсең. Теләгәнеңә мөлкәт биреп, теләгәнеңнән аны алырсың. Төннән көнне, көннән төнне чыгарыр­сың. Синең һәрнәрсәгә көчең җитәр. Безне газиз әйлә, хур итмә. Янгыннардан, зилзиләләрдән, су басулардан һәм без белмәгән бәла-казалардан Син сакла, Аллаһым! Авыруларга шифа бир, бурычлы булганнарга бурычларын түләүдә җиңеллек бир.

Аллаһым! Синең исемеңне яңгыраткан азан­нар тынмасын. Коръәннәр гөрләп укылып торсын. Гашыйклар Синең сөюеңә тоташсыннар, йорты­бызны, ватаныбызны һәм бөтен Ислам илләрен дошман һөҗүмнәреннән, кяферлар кулында уен­чык булудан, аларга кул ачып ялварудан коткар. Дәүләтебезне, милләтебезне мөселман буларак мәңгелек ит.

Йә Рабби! Укыган хәтем савабын Пәйгамбәребез Мөхәммәд Мостафа салләллаһү галәйһи вә ссәләмнең рухына багышладык, савабын Пәйгамбәребезгә ирештер: йә Рабби! Бөтен пәйгамбәрләрнең, изгеләрнең, әүлияләрнең, галимнәрнең рухларына ирештер, йә Рабби! Коръәннең хөрмәтенә, пәйгамбәрләрнең мәхәббәтенә, сөйгән колларың хөрмәтенә догала­рыбызны кабул ит. Раббәнәә әәтинәә фид-дүньйәә хәсәнәтәүв-вә фил-әәхыйрати хәсәнәтәүв-вә кыйнәә газәәбән-нәәр. Раббәнәгъфир лии вә ли вәәлидиййә вә лил-мүэминиинә йәүмә йәкуумүл-хисәәб. Амин".

Дога кылган кеше ана телендәге өлешенә теләгән үзгәрешләрне өсти алыр, күңеленнән килгән рәвештә Аллаһыга дога кылыр, сорар, ялварыр.

ҖИДЕНЧЕ БҮЛЕК
ТӘҮБӘ-ИСТИГЪФАР
Кайвакыт иманлы бәндә дә үзенең битарафлыгы аркасында бер гөнаһ эш эшләп ташлый, яки тиешле гамәлләрен үтәмичә калдыра. Ләкин ул тиз арада үзенең ялгышларын танып, үзен гафу итүен сорап, Аллаһыга ялвара.

Кеше үзенең кылган һәрбер гөнаһ эшеннән тәүбә итәргә тиеш. Аның кылган гөнаһы Аллаһ белән ике арада булса, тәүбәсе өч шартка нигезләнә:

Беренчесе: тәүбә иткән гөнаһ эштән ваз кичү, үзен тыю.

Икенчесе: кылган гөнаһына, хатасына үкенү.

Өченчесе: тәүбә иткән гөнаһ эшне башка кабатламау.

Шул өч шартның берсе генә булмаса да, тәүбә хакыйкый булмый. Кешеләр белән ике арада булган гөнаһ эшләргә тәүбә дүрт шартка нигезләнә: өчесе югарыда әйтеп үтелгән шартлар, дүртенчесе: әгәр берәүнең малын тартып алган булса, ул малны хуҗасына кайтарып бирү, хуҗасы исән булмаса, гаиләсенә, туганнарына бирү. Әгәр малның иясен белмәсә, шул малны хуҗасы исеменнән атап фәкыйрь, мескен, мохтаҗларга өләшү, тарату тиешле. Әгәр берәүгә ифтира, боһтан, яла яккан яки берәүнең гайбәтен сөйләгән булса, шул кешедән үзен гафу итүен үтенү.

Башка гамәлләр белән беррәттән тәүбә дә фәкать Аллаһ ризалыгы өчен генә кылына. Башка максатларда гөнаһ эштән ваз кичелсә, бу хакыйкый тәүбә булмый. Чөнки фәкать Аллаһ ризалыгын таләп итеп эшләнгән эш кенә дәвамлылыкны тәэмин итә. Сәламәтлеген саклау максатында гына аракы эчүен ташлаган кешене берәү дә кайчан булса да тагын эчмәс дип әйтә алмый.

Тәүбә коры тел белән "әстәгъфируллаһ" дип тәүбә догаларын кабатлап торудан гына гыйбарәт түгел, бәлки тәүбә түбәндәге нәрсәләр белән була:

1) Гөнаһның зарарлы эш һәм Аллаһы Тәгаләгә каршылык икәнлеген белү һәм кылган гөнаһ өчен үкенү. Бу үкенү берәр әгъзаның авыртуы, мал югалганлыгы (хисси һәм мәгънәви сурәттә үзенә берәр төрле зарар һәм мәшәкать булуы) өчен генә түгел, бәлки гөнаһлыгы өчен булырга тиешле.

2) Шул гөнаһтан шушы сәгатьтә тукталу һәм сөтнең кире имчәккә кайтмавы кебек шуңа кире кайтмау. Әгәр дә шушы сәгатьтән булмый, бәлки киләчәктә тукталырга карар бирсә, бу эш тә тәүбә булмас.

3) Шул гөнаһка киләчәк заманда кайтмаска ният итү. Әгәр кылган гөнаһына үкенеп, хәзер тукталса, әмма киләчәк заманда тукталуга ният итмәсә, бу да тәүбә түгел.

Моның өстенә кайбер галимнәр кеше хакларына бәйле булган гөнаһларда шул кешеләрнең ризалыгын алу шарт диләр.

Кирәк зур гөнаһ һәм кирәк кечкенә гөнаһ булсын, гөнаһлардан тәүбә итү мөселманнар өчен фарыз гаен. Ләкин кайбер гөнаһтан гына тәүбә итеп торуның да файдасы бар, шәригать каршында бу да игътибарга алына. Тәүбәне кичектерү дөрес түгел, бәлки беренче форсат белән тиеш була.

Кеше савап та, гөнаһ та эшләргә сәләтле булган бер заттыр. Аның Аллаһ каршындагы дәрәҗәсе савап эшләү белән арта. Шулай ук, Аллаһ гөнаһ эшләгән колын гөнаһ дәрьясында бер ялгызын гына калдырмый. Ул гөнаһ эшли дип аңа рәхмәт ишекләрен ябып куймый, бәлки һәрвакыт ачык тота. Түбәндә язып үтелгән аятьләр моңа ачык бер дәлил булып торалар.

"Алар берәр начарлык эшләп яки берәр хаксыз­лык итеп, үзләренә золым иткәндә, Аллаһыны искә алып, шунда ук үкенүнең кирәклеген тоеп, гөнаһларыннан тәүбә итүчеләрдер. Дәвамлы начар­лык эшләмәгән кешеләрнең гөнаһларын Аллаһыдан башка кем гафу итә алыр?! Алар, тәүбәләрен бозып, начарлыкны дәвам итмәсәләр, җитәр". ("Әли Гыймран" сүрәсе, аять 135.)

Тәүбәгә мөнәсәбәте булган бу аятьләр белән бергә Пәйгамбәребездән дә бик күп хәдис шәрифләр килгән. Алар арасында Мөслим риваять иткән түбәндәге хәдис игътибарга лаек:

Бу хәдискә гаҗәпләнүчеләр дә булыр. Ләкин, игътибар белән уйлап караганда, биредә Аллаһы Тәгаләнең кешене яратуындагы хикмәте күренә. Тагын да ачыграк итеп әйтсәк, фәрештәләр, гөнаһ эшләмәгән барлыклар буларак, бертуктаусыз Ал­лаһыны тәсбих итәләр. Аларның Аллаһы Тәгалә гафу итәрлек бер гөнаһлары да юк. Хәлбуки, Аллаһ кешене "Залим вә җаһил", гөнаһ эшләргә сәләтле итеп яраткан. Аңа акыл, ихтияр көче һәм нәфес биргән, үзенең ихтыярын яхшы нияттә кулланган очракта аны бүләкләячәген белдерткән. Җәннәт һәм җәһәннәм шуның өчен бар ителгән. Адәм баласы, яратылыш үзенчәлегеннән чыгып, гөнаһ эшләячәк. Гөнаһ эшләмәгән, хата ясамаган кешене күз алдына да китереп булмый. Әгәр Аллаһы Тәгалә кешеләрнең һич тә гөнаһ ясамауларын теләсә, аларны да фәрештәләр кебек яратыр иде. Кешенең, гөнаһ эшләве никадәр табигый булса, хатасын һәм гөнаһын аңлап тәүбә һәм истигъфар итүе, гафу сорап ялваруы да табигый вазифасыдыр. Әгәр адәм баласы да фәрештәләр кебек булса иде, бер дә гөнаһ эшләмәс иде. Аллаһы Тәгаләнең "Рахим" һәм "Гаффәр" кебек исемнәре ничек кабул ителер һәм Ул бөек Яратучы кемне гафу итәр иде?

Пәйгамбәребез (с.г.в.) бер хәдисендә: "Әй, кешеләр, Аллаһыга тәүбә итегез, мин һәркөнне йөз мәртәбә тәүбә итәм", дигән.

Пәйгамбәребез (с.г.в.), пәйгамбәр булуына да карамастан, ягъни Аллаһы Тәгалә аның кылган һәм кылачак бөтен гөнаһларын гафу итсә дә, барыбер тәүбә итүдән туктамаган. Аннан ни өчен бу кадәр тәүбә вә истигъфар итүе турында сораганнарга: "Мин Аллаһыга шөкрана кыла торган бер колы түгел­мени?" — дип җавап, биргән.

Асылда тәүбә вә истигъфар да бер догадыр. Доганың тәүбәдән аермасы фәкать шунда гына: догада кеше, Аллаһы Тәгаләдән гөнаһларын ки­черүне сораган кебек, дөнья белән бәйле булган кайбер теләкләрен дә тели ала. Тәүбә вә истигъфар бары тик гөнаһларны гафу итүе турында гына була. Дога исә, моннан аермалы буларак, дөнья эшләренә караган үтенеч һәм теләкләрне дә эченә ала.

اَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي جِدِّي وَهَزَلِي وَخَطَئِي وَعَمْدِي وَكُلَّ ذَلِكَ عِنْدِي
"Әллааһүммәгъфир лии җиддии вә һәзлии вә хатаии вә гәмдии вә күллә зәәликә гыйндии!"

(Йә Аллаһым, белеп һәм белмичә, ният белән һәм ялгыш кылган гөнаһларымны – барчасын да кичер!)

(Йә Аллаһым! Элек һәм соңрак, яшертен һәм ачык кыл-ган гөнаһларымны, тыелганны үтәмәгәннәремне һәм дә Үзе-ңә генә мәгълүм булган гөнаһларымны кичер! Син бирүче һәм Син кичектерүче! Синең бөтен нәрсәгә көчең җитә!)

(Йә Аллаһым! Җанымны пычрактан арындыр, аңа иман иңдер! Син генә аны арулаучы, син генә аның хуҗасы һәм хөкемдары!)

(Йә Аллаһым! Бозык белемнәрдән, сабырсызлыктан, бозык нәфесләрдән, җавапсыз ялварудан Үзең сакла!)

(Йә Аллаһым! Миңа камил акыл бир һәм нәфесемнең бозыклыгыннан сакла!)

Риваятьләрдә әйтелгәнчә, тәүбә-истигъфарның иң өстене шушы Сәййидүл-истигъфардыр:
اللَّهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ وَبَارِكْ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ نِ الْفَاتِحِ لِمَا أُغْلِقَ وَالْخَاتِمِ لِمَا

سَبَقَ نَاصِرَ الْحَقِّ بِالْحَقِّ وَالْهَادِى إِلَى صِرَاطِكَ الْمُسْتَقِيمِ وَعَلَى آلِهِ حَقَّ قَدْرِهِ

وَمِقْدَارِهِ الْعَظِيمِ . عَلَىَّ وَأَبُوءُ عَلَى نَفْسِى بِذَنْبِى فَقَدْ ظَلَمْتُ نَفْسِى وَاعْتَرَفْتُ بِذَنْبِى

فَاغْفِرْ لِى ذُنُوبِى مَا قَدَّمْتُ مِنْهَا وَمَا أَخَّرْتُ. فَإِنَّهُ لَا يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ.
"Әллааһүммә әнтә раббии вә әнәә габдүкә, халәкътәнии вә әнәә галәә гаһдикә вә вәгъдикә мәстәтагътү әгуузү бикә мин шәрри мәә санәгътү әбүү-ү ләкә би нигъмәтикә галәййә вә әбүү-ү галәә нәфсии би зәнбии фәкад заләмтү нәфсии вәгътәрафтү би зәнбии фәгъфир лии зүнүүбии мәә каддәмтү минһәә вә мәә әххартү фә иннәһүү ләә йәгъфируз-зүнүүбә илләә әнтә."

(Аллаһым! Син минем Раббым, мин Синең колың. Мине Син яраттың. Мин көчем җиткәнче Сиңа биргән сүземне тотам. Эшләгән начарлыклар­дан Сиңа сыенам. Беләмен, биргән нигъмәтләреңә каршы кимчелекләрем булды, үземә-үзем золым иттем. Гөнаһларымны үкенеп искә алам, узган һәм киләчәк гөнаһларымны гафу итүеңне Синнән үтенәм. Мине кичер, Аллаһым! Чөнки, гөнаһларны Синнән башка беркем дә гафу итә алмас.)

Бу сүрәдә кыямәт хәлләре һәм аның дәһшәте, яңадан тергезү өчен сурга өрелү, шул көндә яман кешеләр яхшылардан аерылу һ.б. турында да хәбәрләр бирелә.

Рәсүлебез с.г.в. үзенең бер хәдис-шәрифендә әйткән:
إِنَّ لِكُلِّ شَيْءٍ قَلْباً وَقَلْبُ الْقُرْآنِ يس ،

وَدَدَتُّ أَنَّهَا فِى قَلْبِ كُلِّ إِنْسَانِ مِنْ أُمَّتيِ
"Һәрбер нәрсәнең кальбе, үзәге була. Коръәннең кальбе исә "Ясин"дер. Шул сүрәнең өммәтемдәге һәрбер кешенең кальбендә булуын теләр идем".

Рәсүл әкрам салләллааһү галәйһи вә сәлләм әйткән: ""Ясин" сүрәсе мүгаммә, мүдәфәга, кадыйә дип тә атала."

Мүгаммә димәк аны укучыга изгелекне җиткерүче димәктер. Аны укучы өчен юл күрсәтүче булыр, ахирәт изгелекләре хасил булыр, дөнья һәм ахирәтнең мәшәкать һәм хәвефләреннән сакланыр. Мудәфәгә – укучыдан һәрбер явызлыкны күтәрүче димәктер. Кадыя – укучының һәрбер хаҗәтен үтәүче димәктер.

Әгәр бер кеше Ясин сүрәсен кичен укыса, таң атканчы шатлык һәм иминлектә булыр. Әгәр иртән укыса, шулай ук кичкәчә шатлык һәм иминлектә булыр. Әгәр берәү Ясин сүрәсен вафаты якын булган кешегә укыса, җан бирүе җиңел булыр. Әгәр бер кеше бу сүрәне берәр хаҗәте өчен укыса, ул хаҗәте үтәлер. Әгәр бер куркучы укыса, имин булыр. Ач һәм сусаган кеше укыса, карыны туеп, сусавы басылыр.