Клетка биологиясы docx
жүктеу/скачать 329.02 Kb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Клетканы тіршілік жағдайында зерттеу
- Клеткаларды өсіру тасілі
| Радиоавтография əдісі
Радиоавтография əдісі - клеткалардағы қаркынды процестердің синтетикалық динамикасын анықтайтын негізгі əдістердің бірі. Радиоавтография əдісінің молекулалық гибридизация тəсілі нуклеин қышқылдарының түрлері, нуклеотидтердің кезектесуін анықтауда пайдаланылады. Ол үшін препаратқа нуклеин қышқылымен білгіленген еріткішті жағады, хромосома мен ядро кұрамындағы ДНК денатурацияланады. ДНК-и ренатурацияланған процесінде еріткіштегі белгіленген нуклеин қышқылымен препараттары ДНК учаскесінде молекулалы гибрид түзіледі. Нуклеин қышқылдарының молекулалы гибридизация əдісі геннің орналасуын дəл анықтайды. Сонымен қатар флоурохроммен боялуға қолданылады. Мысалы: егер ерекшеленген ядролық ДНК-ны флоурохроммен байланыстырса, ДНК ренатурациясынан кейін, флуоресценсиясы интерфазалық жасушаның ядрошықтарда көрінеді. Сонымен клеткада ДНК тізбектерінің көруге болады. Бұл тасіл Fish əдісі (флуоресценттік in situ гибридизация) деп аталады. Клетканы тіршілік жағдайында зерттеу Жарық микроскоптың көмегімен əртурлі тірі клеткаларды көруге болады. Ол үшін клетканы сулы ортада ұстап затты шыныға салып карайды. Егер клеткаларды ұзақ уакыт тексеретін болсак, онда арнаулы камералар қолданылады. Ол үшін əртурлі объектілерді (каратайым бір клеткалы организмдерді, жануарлар клеткаларын) қолдануға болады. Бұндай жағдайда клеткалар өздері қалыптасқан табиғи орта кажет. Кейбір жағдайларда оларға жасанды орта жасалынады. Сол ортада клеткалар өседі жəне көбейеді (мысалы, карапайымдар) Эдетте жасанды opтағa коректік заттар ретінде микроорганизмдер қосылған тұзды ерітінділер қолданылады. Қан клеткалары немесе ұлпалардағы еркін өмір суретін клеткалар плазма тамшысында немесе арнайы синтетикалық ортада зерттелуі мүмкін. Клеткаларды өсіру тасілі Мүшелер мен жануарлар ұлпаларын зерттеу үшін клеткаларды өсіру тəсілі қолданылады. Ең қарапайым тəсілі қарайтын болсақ, коректік ортаға эмбриональдық экстракт пен қан плазмасының коспасы немесе қан плазмасы қосылан синтетикалық ортаға тірі ұлпаның кішірек бөлігін саламыз. Бірнеше уакыттан кейін сол кесектің шеткі жағында клеткалардың өсуі мен бөлінуі басталады. Кейбір жағдайларда клеткаларды трипсин ферментімен өңдеп диссоциация туғызып оларды бір-бірінен алшақтатып, содан кейін осы клеткаларды жуып барып, коректік ортасы бар ыдысқа салады. Салынған ыдыстың əйнек кабырғасына бекініп біріншілік колонияға айналады. Содан кейін олар клеткалық қабат құрып көбейе бастайды. Осылай бір қабатты клетка дақылының өсуін тексеруге болады. Жануар ұлпасынан біріншілік дақылдар алу үшін эмбриональдің материалын қолданған дурыс, ересек организмнен алынған материал өте нашар өседі. Клетка культурасын организмнен тыс өсіру үшін өсіру барысында оған ортадан баска температураны сақтап тұру кажет. Қазір организмнен тыс клетканы дақылдау əдісі тек цитологияда ғана емес, сонымен қатар генетикалық, вирусологиялық жəне биохимиялық зерттеулерде кеңінен қолданылады. Дақылда өсімдік клеткаларында өсіруге болады. Ол үшін бір бөлігі ұлпаның клетка кабығын ерітуде ферментпен өндейді. Бөлінген клетка денесі, протопласттары дақылдық ортаға салынып, олар бөлінеді жəне клетка зонасын кұрады. Тірі клетканы қарауда əдетте микроскоптың арнайы фото қондырғы көмегі арқылы жасалынған фотосурет түрінде тіркеледі. Тірі клеткаларды кинопленкаларға да түсіруге болады. Мұндай жағдайда осындай микросьемкалар қажетті ақпаратты береді. Тездетілген немесе баяулатылған киносьемканы қолдана отырып (цейтроферлі киносьемка) клетканың қалай бөлінуі. фагоцитоз процесін, цитоплазма ішіндегі кірпікшелердің кұрылуын жəне т.б. кажетті процестерді толық көруге болады. Қазір компьютерлік технологияның дамуында арнайы клеткалар көмегімен тікелей компьютер мониторинан клетка бейнесін көруге жəне оларды компьютерге жазуға болады. Қозғалмалы объектіні цейтроферлі түсілім үшін компьютерлік көру қолданылады. жүктеу/скачать 329.02 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|