Кодексіне түсіндірме жалпы және Ерекше бөліктер алматы «жеті жарғЫ» 2015
азаматтардың немесе үйымдардың қүңыңтары мен заңды мүдделерін не ңогамның не- месе
жүктеу/скачать 7.26 Mb. Pdf көрінісі
|
| азаматтардың немесе үйымдардың қүңыңтары мен заңды мүдделерін не ңогамның не- месе
мемлекеттің заңмен ңоргалатын мүдделерін елеулі түрде бүзуга әкеп соңса - белгілі бір лауазымдарды атңару немесе белгілі бір ңызметпен айналысу ңүңыгынан үш жылга дейінгі мерзімге айыра отырып, екі мың айлың есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппүл салуга не сол мөлшерде түзеу жүмыстарына не екі жылга дейінгі мер- зімге бас бостандыгын шектеуге не сол мерзімге бас бостандыгынан айыруга жазалана- ды. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 223-бабында «Коммерциялық неме- се банктік құпияны кұрайтын мәліметтерді, құжаттарды ұрлау, коммерциялык немесе банкгік құпияны білетін адамдарды немесе олардың туыстарын сатып алу немесе олар- ды қоркыту жолымен байланыс кұралдарында ұстап алу, компьютерлік жүйеге немесе желіге заңсыз кіру, арнаулы техникалык құралдарды пайдалану арқылы, сондай-ақ бұл мәліметтерді жария ету не заңсыз пайдалану мақсатында өзге де заңсыз тәсілдермен жи- нау» - коммерциялық немесе банктік құпияны кұрайтын мәліметтерді заңсыз алу мен жария ету деп танылады. Қылмыстык кұқық бұзушылықтың тікелей объектісі коммерциялық немесе банктік құпияны құрайтын мәліметтерді корғауды қамтамасыз ететін қоғамдық қатынастар. Мұндай мәселелер «Қазақстан Республикасындагы банктер және банк қызметі туралы» 1995 жылғы 31 тамызда кабылданған Қазақстан Республикасы Президентінің заң күші бар Жарлығымен реттеледі. Қылмыстық кұкық бұзушылықтың заты - коммерциялық жэне банктік құпияны кұрайтын кұжаттар. Коммерциялык құпия - деп коммерциялықұйымның кез келген жариялауға жатпайтын басқару, өндірістік, ғылыми-техникалык және өзге де іскерлік саласындағы мәліметтері болып табылады. Мұндай құпия коммерциялық (кәсіпкерлік) ұйымга бәсекелестікте артықшылықтар беруі немесе косымша табыс табуға септігін тигізуі мүмкін. Осыған орай коммерциялық құпия заңмен корғалады. Банктік құпияға - банктік есеп, банктік салым, жекелеген есепшоттар бойын- ша есептеу, банк салымшылары туралы мәліметтер жатады. Нормативтік актілерге сәйкес коммерциялык жэне банктік ұйымның құрылтайшы кұжаттары, кәсіпкерлікпен шұғылдануға рұксат беретін құжаттары, ұйымның қаржы кызметіне байланысты тек- серуге жататын мәліметтері, үкімет каулысының арнаулы тізбегінде көзделген баска да мәліметтер коммерциялық және банктік құпияға жатпайды. Қылмыстық кодекстің 223-бабының І-тармагында корсетілген қылмыстык құкык бұзушылық құрамының объективтік жағының белгісі: коммерциялык немесе банк- тік кұпияны кұрайтын мәліметтерді жинау болып табылады. Осындай мәліметтерді жинаудың тәсілдері заңда: құжаттарды ұрлау, коммерциялық немесе банктік құпияны білетін адамдарды немесе олардың туыстарын сатып алу немесе оларды коркыту жолы- мен; байланыс кұралдарын ұстап алу; компьютерлік жүйеге немесе желіге заңсыз кіру; ар- наулы техникалық кұралдарды иайдалану арқылы; сондай-ақ өзге де заңсыз тәсілдермен жинау деп нақты көрсетілген. Коммерциялык немесе банктік құпиясы бар құжаітарды олардың иелігінен эр түрлі тәсілдерді колдана отырып заңсыз алу кұжаттарды ұрлау деп танылады. Коммерциялык немесе банктік құпияға катысы бар адамдарды, олардың туыстарын акша, басқадай материалдық игіліктер беру арқылы сол құпияларды қолга түсіру сатып алу деп есептеледі. Коммерциялык және банктік құпияны білетін адамдарды, олардың жакын туыста- рын болашақта ұрып сабаймын, өлтіремін, денеге жарақат келтіремін, масқаралайтын мәліметтер таратамын, мүлкіңді жоямын, бүлдіремін деп осы құпия мәліметтерді талап ету қорқыту деп 424 танылады. Байланыс құралдарын, арнаулы техникалык кұралдарды пай- далану арқылы да банктік немесе коммерциялық құпиялары бар кұжаттардың мазмұны, көшірмесі алынуы мүмкін. Компьютерлік жүйені немесе желіні заңсыз пайдалану арқылы құжаттарды пайдаланып, ондағы мәліметтерді қолға түсіруі де мүмкін. Құрылысы жагынан 223-баптың 1 -тармағындағы қылмыстық құкық бұзушылық құрамы формальдык кұрамға жатады. Қылмыстық кұқық бұзушылык осы құрамның обь- ективтік жағының белгілерінің біреуін істеген уақыттан бастап аякталған деп табылады. Субъективтік жағынан талданып отырған қылмыстык кұқық бұзушылық құрамы тіке- лей қасақаналықпен жэне арнаулы мақсатпен (коммерциялық немесе банктік құпияны жинау) жүзеге асырылады. Қылмыстық құқық бұзушылык субъектісі - 16-ға толған, есі дұрыс, кез келген коммерциялық жэне банктік кұпияға иелік етуге кұкығы жоқ адам. Қылмыстык кодекстің 223- бабының 2-тармағында көрсетілген кылмыстык кұкық бұзушылық құрамының объективтік жагының белгілері: коммерциялық немесе банктік құпияны құрайтын мәліметтерді олардың иесінің келісімінсіз, бұл құпия қызметіне немесе жұмысына бай- ланысты сеніп тапсырылған адамның ірі зиян келтіре отырып пайдакүнемдік немесе өзге де жеке басының мүддесіне жария етуі немесе пайдалануы деп көрсетілген. Мұндағы жария ету дегеніміз - коммерциялық немесе банктік кұпияны құрайтын мэліметтсрді олардың иесінің келісімінсіз, осы құпия кызметіне немесе жұмысына байланысты сеніп тапсырылған адамның хат жазысу, жария түрде баяндама жасау, құжаттарды көрсету арқылы, тағы басқадай әрекеттері арқылы бөтен адамға жариялауы болып табылады. Бөтен адам деп қызметі немесе жұмысы бойынша коммерциялық немесе банктік құпияға ешбір қатысы жоқтарды айтамыз. Пайдалану деп заңсыз жария етілген осы құпияларды бәсеке жақтың өз мүддесіне іске асырып, оның иесіне елеулі зиян келтіруін айтамыз. Қылмыстық құкык бұзушылық құрамы материалдық. Осы жоғарыда көрсетілген эрекеттер ірі зиян келтіргенде қылмыс аяқталған деп табылады. Қылмыстык құкык бұзушылық құрамы (223-баптың 2-тармағы) субъективтік жағынан қасақаналықпен (тікелей және жанама) істеледі. Қылмыстық құқық бұзушылықтық ниет пайдакүнемдік жэне өзге де жеке мүдделік. Қылмыстық құқық бұзушылыктың субъектісі - арнаулы субъект. Қызметіне немесе жұмысына байланысты өзіне коммерциялык немесе банктік құпия мәлім болған адам. Осы бап бойынша қылмыстың аса ауырлататын түріне - Мемлекеттік органдардың лауазымды адамдарының ақшамен жэне (немесе) өзге мүлікпен жасалған операциялар туралы қаржы мониторингі субъектілерінен алынған мәліметтер мен акпаратты заңсыз жария етуі немесе өзге де заңсыз пайдалануы, егер бұл азаматтардың немесе ұйымдардың құкықтары мен занды мүдделерін не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен корғалатын мүдделерін елеулі түрде бұзуға әкеп соққан іс- әрекеттері жатады. Қылмыстык құкық бұзушылык субъектісі мемлекеттік органдардыц лауазымды адамдары. Олардың түсінігі ҚК-тің 3-бабының 26-тармагында көрсетілген. жүктеу/скачать 7.26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|