Кодексіне түсіндірме жалпы және Ерекше бөліктер алматы «жеті жарғЫ» 2015
мөлшерде айыппүл салуга не сол мөлшерде түзеу жүмыстарына не бес жылга дейінгі мер-
жүктеу/скачать 7.26 Mb. Pdf көрінісі
|
| мөлшерде айыппүл салуга не сол мөлшерде түзеу жүмыстарына не бес жылга дейінгі мер-
зімге бас бостандыгын шектеуге не сол мерзімге бас бостандыгынан айыруга жазалана- ды. 3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген: 1) жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адам жасаган; 2) аса ірі мөлшерде жасалган; 3) қылмыстық топ жасаган не қылмыстық топтың мүддесіне орай жасалган іс- әрекеттер - мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айна- лысу қүқығынан өмір бойына айыра отырып, үш жылдан жеті жылга дейінгі мерзімге бас бостандыгын шектеуге не сол мерзімге бас бостандыгынан айыруга жазаланады. Дара кәсіпкердің немесе ұйымдык-құкықтык нысандарына немесе меншік нысан- дарына карай, жеке кәсіпкердің немесе коммерциялық ұйымның құқықтары мен заңды мүдделерін шектеу, сондай- ақ жеке кәсіпкер мен коммерциялық ұйымның дербестігін шектеу не оның қызметіне өзге де заңсыз араласу, егер осы әрекеттерді лауазымды адам өзінің қызмет бабын пайдаланып жасаса, сол сияқты заңды күшіне енген сот актісін бұза отырып немесе үлкен залал келтіріп жасалса, занды кәсіпкерлік қызметке кедергі жасау болып табылады (ҚК-тің 365-бабы). Қазақстан Республикасының Конституциясы әркімнің кәсіпкерлік қызмет еркіндігіне, өз мүлкін кез келген заңды кәсіпкерлік кызмет үшін еркін пайдалану құқыгына кепіл- дік берген (26-баптың 4- тармағы). Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің ІО-бабына сәйкес кәсіпкерлік-меншік түрлеріне қарамастан, азаматтар мен заңды тұлғалардың тауарларға (жұмысқа, қызметке) сұранымды канағаттандыру арқылы пайда немесе жеке табыс табуға бағытталған, жеке меншікке (жеке кәсіпкерлік) не мемлекет- тік кәсіпорынды шаруашылық басқару құқыгына (мемлекеттік кэсіпкерлік) негізделген ынталы қызметі. Кәсіпкерлік қызмет кәсіпкердің атынан, оның тэуекел етуімен жэне мүліктік жауапкершілігімен жүзеге асырылады. Мемлекет кәсіпкерлік кызмет еркін- дігіне кепілдік береді жэне оны қорғау мен қолдауды камтамасыз етеді. Заңға сәйкес әрбір азамат лицензия берілетін қызмет түрлерінен баска кэсіпкерлік қызметті кімнің де болсын рұқсатын алмай- ақ, жеке кәсіпкер ретінде мемлекеттік тіркеуден өткізген соң жүзеге асыруға құқылы. Шаруа (фермер) қожалығы да кэсіпкерлік қызметпен занды тұлға болып табылмай-ақ, шаруа (фермер) қожалыгын мемлекеттік тіркеуден өткізген соң жүзеге асырады. Заңды тұлғалар заңда белгіленген тәртіпке сэйкес Әділет министр- лігі органдарында мемлекеттік тіркеуден өтіп, кәсіпкерлік қызметпен айналысады. Қазақстан Республикасының 2007 жылғы И каңтардагы «Лицензиялау туралы» Заңына сәйкес кейбір кәсіпкерлік қызмет түрімен айналысу үшін жеке немесе заңды тұлғалар (ұйымдық-кұқықтык нысанына қарамастан) арнаулы рұқсат-лицензия алулары қажет. Лицензия - жеке немесе заңды тұлғаларға белгілі бір мерзімге, қызметтің белгілі бір түрімен айналысуға және оны жүзеге асырудың шарттарын белгілейтін ресми құжат бо- лып табылады. Қазакстан Республикасындағы шетелдік азаматтар кәсіпкерлік қызметпен айналысу үшін Қазақстан Республикасының 1994 жылғы 27 желтоқсандағы «Шетелдік инвестициялар туралы» Заңына сәйкес тіркеуден өтеді. Осы қылмыстың объектісі болып кэсіпкерлердің мүддесін қорғайтын қоғамдық қатынастарға қол сұғу танылады. Ондай когамдык каіынасіар іізбегі Қаіакстан Республнкасының «Жеке кэсіпкерлік туралы» 1997 жылгы 6 маусымдагы арнайы Заңында көрсетілген. Объективтік жагынан кылмыс мына томендегі бірнеше балама эрекеітер аркылы си- паіталады: а) дара кәсігікерлік немесе уйымдык-кұкықтык нысандарына немесе меншік нысан- дарына карай жеке кәсіпкердің немесе коммерңиялык ұйымның кұкықтары мен заңды мүдделерін шектеу; б) жеке кэсіпкер мен коммерциялық ұйымның дербестігін шектеу, не оның кызметіне озге де заңсыз араласу; в) сол сияқты заңды күшіне енген сот актісін бүза отырып жасалган осы қылмыс: г) немесе үлкен залал келтіріле отырылып жасалған осы эрекеттер. 610 Дара кэсілкерлік немесе ұйымдык-кұкыктык нысандарына немесе меншік нысан- дарына караіі жеке кәсіпкердің немесе коммерциялық ұйымның құқықтары мен заңды мүдделерін шектеуге - занда белгіленген кэсіпкерлік қызметтің түрін таңдап алуға ке- дергі жасау; кәсіпкерлік қызметтің түрімен айнапысуға субъектілердің тең құқыгын бұзу, жеке немесе коммерциялык ұйымдардың кэсіпкерлік қызметін ашык немесе көмескі түрде тіркеуден жалтару, кэсіпкерлік кызметпен айналысуға лицензия беруден негізсіз бас тарту немесе лицензия беруден ашық жалтару; жеке немесе коммерциялық ұйымдардың кәсіпкерлік қызметін экономикалык, ғылыми-техникалық немесе құқықтык жагынан негізсіз колдамау, азаматтардың, занды тұлгалардың, мемлекеттік басқару органдарының заңды кәсіпкерлік кызметке кедергі жасауына байланысты әрекеттеріне сотқа шагымдану мүмкіндігін шектеу немесе одан айыру т.б. әрекеттер жатады. Жеке кәсіпкер мен коммерциялык ұйымның дербестігін шсктеуге не оның қызметіне өзге де заңсыз араласуга - өндірістік багдарламаларды өз бетімен жасау мүмкіндіктеріне кедергі қою; оз өнімдеріне тұтынушылар мен өткізушілерді сұрыптап алуды, олардың багасын дербес белгілеуді шектеу; жеке немесе занды тұлгалардың мүлкін, мүліктік құқыгын, интеллектуалдык меншік объектілерін, каржысын келісімшарт негізінде пайдалануга тар- туды тежеу; сыртқы экономикалык қызметті жүзеге асыруга негізсіз араласу эрекеттері жагады. Занды күшіне енген сот актісін бұза отырып, заңды кәсіпкерлік қызметке кедергі жасауга - жеке немесе коммерциялык ұйымдардың занды кэсіпкерлік кызметіне кедер- гі жасалуына байланысты (Мысалы, мемлекеттік тіркеуден откізбеу, заңсыз лицензия бермеу, эр түрлі кедергілер келтіру т.б.) кэсіпкерлердің сотқа шагымдануы негізінде анықталып, сот құжатында көрсетілген, занды күшіне енген талаптарды бұзу эрекеттері жатады. Ірі залал келтіріле отырылып жасалған заңды кәсіпкерлік қызметке кедергі жасауға азаматка айлык есептік көрсеткіштен жүз есе асатын сомада келтірілген зиян, не ұйым мен мемлекетке кылмыс жасалған сәтке Қазакстан Республикасының заңдарында бел- гіленген айлык есептік көрсеткіштен бес жүз есе асатын сомада келтірілген зиян жатады (189-баптың ескертуі). Өзінің заңдылык құрылысына карай талдап отырылган кылмыс құрамы формальдык-материалдық құрамга жатады. Қылмыс 189-баптың диспозиция- сында көрсетілген балама эрекеттердің біреуі жасалса аякталган деп саналады. Субъективтік жагынан қылмыс тікелей касақаналық арқылы істеледі. Кінэлі адам өзінін іс- әрекеті аркылы заңсыз кәсіпкерлік қызметке кедергі жасағанын сезеді, біледі жэне соны тілейді. Қылмыстың субъектісі - арнаулы субъект, кэсіпкерлік қызметті тіркейтін, лицензия беретін мемлекеттік органдардың лауазымды адамдары. ҚК-тің 365-быбының 2, 3-тармактарында берілген: 1) лауазымды адам; 2) алдын ала сөз байласу арқылы адамдар тобы жасаған; 3) ірі мөлшерде жасалган дәл сол іс-әрекеттер - (365-бап 2-бөлігі) осы құрамның ауырлататын түріне, Ал осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген: 1) жауапты мемлекеттік лауазымды аткаратын адам жасаған; 2) аса ірі мөлшерде жасалған; 3) қылмыстық топ жасаған не кылмыстық топтың мүддесіне орай жасалган іс- әрекеттер - (365- бап 3-тармагы) қылмыс құрамының аса ауырлататын түрі болып табы- лады. жүктеу/скачать 7.26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|