Тәулiк iшiнде түзiлген алғашқы несеп мөлшерi ... тең

1. Тәулiк iшiнде түзiлген алғашқы несеп мөлшерi ... тең.

А. 90-110 л

В. 170-180 л

С. 50-60 л

Д. 70-80 л

Е. 130-160 л

2. Тәулiкте бөлiнетiн несептiң мөлшерi ... .

А. 2500- 3000 мл

В. 1000- 1500 мл

С., 500- 750 мл

Д. 4000- 5000 мл

Е. 5500- 6000 мл

3. Генле iлмегiнің төмендеуші бөлімінде ... , өрлеуші бөлімінде ... қайта сорылады

А. люкоза, натрий

В. су, натрий

С. калий, натрий

Д. мочевина, су

Е. натрий, су

4. Нефронның түтiкшелерiнде ... қайта сорылмайды.

А. глюкоза

В. сульфаттар

С. креатинин

Д. витамин

Е. натрий

5. Нефронның түтiкшелерiнен натрий сiңiруiн жоғарлататын ... гормоны.

А. инсулин

В. альдостерон

С. паратгормон

Д. АДГ

Е. ренин

6. Судың қайта сорылуын қамтамасыз ететiн ... гормоны.

А. глюкагон

В. соматотропин

С. антидиуретикалық

Д. паратгормон

Е. инсулин

7. Алғашқы несептiң сүзiлуiне ... көмектеседі.

А. қан плазмасының онкотикалық қысымының жоғарлауы

В. капсула мен түтiкшелерде фильтраттың гидростатикалық қысымының жоғарлауы

С. шумақтың капиллярларында қан қысымының жоғарлауы

Д. плазмадағы белоктардың мөлшерiнiң жоғарлауы

Е. қан қысымының төмендеуi

8. Табалдырықсыз заттарға ... жатады.

А. креатинин, глюкоза, инулин

В. креатинин, глюкоза, сульфаттар

С. креатинин, инулин, сульфаттар

Д. креатинин, инулин, фосфаттар

Е. амин қышқылдар, инулин, су азаюы

9. Белсендi реабсорбция механизмi ... тән.

А. натрий, глюкоза, су, амин қышқылдарына

В. натрий, глюкоза, хлор, амин қышқылдарына

С. натрий, глюкоза, витамин, амин қышқылдына

Д. микроэлементтер, глюкоза, хлор, аминқышқылдарына

Е. хлоридтер, калий, амин қышқылдар, кальцийге

10. Несеп түзiлу негiзiне ... үрдістері жатады.

А. шумақтық реабсорбция, түтiкшелiк сүзiлу мен секреция

В. шумақтық секреция, түтiкшелiк реабсорбция мен сүзiлу

С. шумақтық сүзiлу, түтiкшелiк реабсорбция мен секреция

Д. шумақтық секреция мен сүзiлу, түтiкшелiк реабсорбция

Е. шумақтық реабсорбция мен секреция, түтiкшелiк сүзiлу

• 
  жылу реттелу маңызын оқып білу.
  
• 
  дене температурасын анықтау.
  
• 
  жылу өндіру және жылу шығарту механизімін тусінтіре білу.
  

1. Адам температурасының тәуллікттік ауытқуы.

2. Жылу реттелу, түсінігі, түрлері

3. Химиялық жылу реттелуінің сиппаттамасы.

4. Физикалық жылу реттелуінің сиппаттамасы

5. Жылу шығару механизімі. Жылу рецепторлары.

6. Беткелі және терең, ыстық және суық жылу рецепторлары.

7. Адамның ішкі ортасының және тері жабындысындағы әртүрлі аймақтарының температурасы.

Дене температурасын күніне 2 рет (таңертең 7-9 сағат аралығында және кешке 17-19 сағат аралығында) өлшейді. Жүйелі түрде дене температурасын күніне 2 рет өлшеу тәуліктік ауытқуы туралы мәлімет береді.

Дене температурасын әр түрлі әдістермен өлшеуге болады:

• 
  қолтық астынан: 36,3-36,9⁰ С
  
• 
  шап аймағынан: 37, 0⁰ С
  
• 
  ауыз қуысынан: 36,8-37,3⁰ С
  
• 
  құлақ каналынан: 37,5-37,7⁰ С
  
• 
  тік ішектен: 37,3-37,7⁰ С
  
• 
  қынаптан өлшеуге болады. 36,7-37,5⁰ С
  

Тесттер

1. 
   гипоталамуста
   
2. 
   сопақша мида
   
3. 
   ортаңғы мида
   
4. 
   Варолиев көпiрiнде
   
5. 
   таламуста
   

1. 
   тироксин
   
2. 
   глюкагон
   
3. 
   минералокортикоид
   
4. 
   паратгормон
   
5. 
   эстроген
   

1. 
   0,56 Ккал
   
2. 
   56 Ккал
   
3. 
   5,6 Ккал
   
4. 
   0,056 Ккал
   
5. 
   0,68 Ккал
   

1. 
   9,3ккал (38.9кДж)
   
2. 
   4,1ккал (17,2кДж)
   
3. 
   5,4ккал (22.7кДж)
   
4. 
   7,6ккал (31.9кДж)
   
5. 
   10,3ккал (44кДж)
   

1. 
   төмендейдi, жоғарлайды
   
2. 
   жоғарлайды, төмендейдi
   
3. 
   төмендейдi, төмендейдi
   
4. 
   жоғарлайды, жоғарлайды
   
5. 
   төмендейді
   

1. 
   гипоталамуста
   
2. 
   таламуста
   
3. 
   мишықта
   
4. 
   қыртыс асты ганглийлерде
   
5. 
   жұлында
   

1. 
   зат алмасудың жылдамдылығының өзгеруi
   
2. 
   жылуды өткiзу
   
3. 
   жылудың шығару
   
4. 
   конвекция
   
5. 
   булардың шығуы
   

1. 
   5000 ккал
   
2. 
   2000 ккал
   
3. 
   3000 ккал
   
4. 
   8000 ккал
   
5. 
   10000 ккал
   

1. 
   дене температурасының жоғарылауы
   
2. 
   дене температурасының тұрақсыздығы
   
3. 
   дене температурасының тұрақтылығы
   
4. 
   зат алмасудың өзгерісі
   
5. 
   дене температурасының төмендеуі
   

1. 
   дене температурасының жоғарылауы
   
2. 
   дене температурасының тұрақсыздығы
   
3. 
   дене температурасының тұрақтылығы
   
4. 
   ат алмасудың өзгерісі
   
5. 
   дене температурасының төмендеуі
   

• 
  оқу кестелер және муляждар арқылы талдағыштардың құрылымдарын көрсету
  
• 
  Сивцев кестенің көмегімен көз қырағылығын анықтау
  
• 
  Форстер периметриялық аппараттың көмегімен көру аймағын анықтау
  
• 
  есту зерттеу әдістерін қолдану
  

1. Көздің сыртқы қабықшасының құрылысы және қызметі

2. Көздің ортанғы қабықшасының құрылысы және қызметі

3. Көздің қарашығы жане оның саңлауның реттелуі. Көздің қарашығын кеңейтетін және тарылтатын еттердегі М-холино және α-адренорецепторлары.

4. Көздің бейімделуі.

5. Жарықтықты сындыратын көздің құрылымы.

6. Көздің оптикалық жүйесі.

7. Көздің рефракциясы және оның ақаулары.

8. Көздің аккомодациясы және оның механизімі.

9. Көздің өткірлігі.

10. Көру алаңы.

11. Сыртқы қулақ физиологиялық маңызы және құрылыс ерекшеліктері.

12. Ортаңғы қулақтың жалпы қурылысы және физиологиялық маңызы.

13. Ішкі қулақтың жалпы қурылысы және физиологиялық маңызы.

14. Дыбысты Қабылдау теориясы.

15. Есту талдағышының орталық және рецепторлық, өткізгіш бөлемдері.

16. Есту зеріттеу әдістері.
5. Білім берудің және оқытудың әдістері: Тәжірбиелік жұмыстарды орындау және талқылау, хаттама рәсімдеу, тест тапсырмаларын шешеу,. Жағдайлық есептерді шешу.

№1 Зертханалық жұмыс

Көздің өткірлігін анықтау әдісі көз ауруларын емдеу жұмысында қолданады.Сырттағы заттардың бейнесін анықтау үшін оларды түсі мен реңіне қарай бөлумен қатар, сол заттардың жеке бөліктерін де анықтайды. Көзге көрінген зат неғұрлым ұсақ болса, көздің өткірлігі соғұрлым жоғары болады. Көздің өткірлігі деп көздің бір- біріне өте жақын орналасқан нүктелердің әрбіреуін қабылдау қабілетін айтады. Орталық көру аймағы, яғни көру ағзасының кеңістіктегі заттың пішінін анықтау қабілеті сары дақ қызметіне байланысты.

Жұмыстың мақсаты: Көздің өткірлігін анықтау әдісін үйреніп алу.

Жұмысты орындау: Көздің өткірлігін анықтау үшін доктор Сивцевтің 12 түрді жолдан тұратын кестесі пайдаланылады. Әдетте 1 жолдағы әріптер 50 м. 10 жолдағы әріптер 5 м жерден көрінеді. Еестенің сол жағында әр жлдың тұсында әріптердің қалыпты жағдайда қандай қашықтықтан (д) көрінетіні жазылған. Көздің өткірлігін анықтау үшін кесте жерге іліп қойылады да, көз тексерілетін адам сол кестеден 5 м қашық жерге отырғызылады. Егер зерттелуші адам 10 жолдағы әріптерді анық көріп таныса, көздің өткірлігі 1-ге тең деп саналады. Ал ол 1- ші жолдағы әріпті ғана көрсе көздің өткірлігі 0,1 ге тең болады: 5 м: 50 м : 0,1. Көздің өткірлігі (ү) кестенің оң жағында жазылған.

Құрал жабдықтар: камертон жиынтығы, мақта.

Дарылдап тұрған камертонның табанын бастың төбе бөлігіне тақап қояды. Бастапқы кезде қатты естіліп тұрған дыбыс біраздан кейін бәсеңдейді, бара-бара мүлдем жоғалып кетеді. Осы кезде камертонды сыртқы есту тесігіне жақындатса, дыбыс қайтадан естіле бастайды. Егер 1 құлақтың тесігін тампонмен жауып, үндетіп тұрған камертонды қайтадан орнына қойса, жабылған құлаққа дыбыс қаттырақ естіледі.

Сүйектік өткізгіш ауалыққа қарағанда күштірек.

Тесттер

1. 
   сары дақта
   
2. 
   соқыр дақта
   
3. 
   торлы қабатының шеткi аймағында
   
4. 
   орталық шұңқырда
   
5. 
   көру жүйкесiнде
   

1. 
   Сивцов-Головиннiң кестесi
   
2. 
   Форстер периметрі
   
3. 
   Анфимов кестесi
   
4. 
   офтальмоскоп
   
5. 
   Рабкиннiң кестесi
   

1. 
   көру жүйкесiн құрайтын ганглиозды жасушалардың аксондарының
   
2. 
   сауытшалардың
   
3. 
   таяқшалардың
   
4. 
   пигменттi жасушалардың
   
5. 
   дендриттердің
   

1. 
   цилиндрлiк
   
2. 
   екi жағы ойыс
   
3. 
   екi жағы дөңес
   
4. 
   горизонталды
   
5. 
   квадратты
   

1. 
   периметр
   
2. 
   аудиометр
   
3. 
   эстезиометр
   
4. 
   Вебердiң циркулi
   
5. 
   офтальмоскоп
   

1. 
   әр түрлi ара қашықтықта әр түрлi объектiлердi максимальді ажыратуды
   
2. 
   объектiлердi әр түрлi ара қашықтықта
   
3. 
   жақын тұрған объектiлердi
   
4. 
   нәрселердi тесiрейiп қараумен
   
5. 
   қараңғыда
   

1. 
   жоғарлайды
   
2. 
   өзгермейдi
   
3. 
   жойылады
   
4. 
   төмендейдi
   
5. 
   фазалы өзгередi
   

1. 
   қыртыс оталығы
   
2. 
   таламикалық ядролар
   
3. 
   ортаңғы ми
   
4. 
   мишық
   
5. 
   лимбиялық құрылыс
   

1. 
   төмендейдi
   
2. 
   өзгермейдi
   
3. 
   жойылады
   
4. 
   жоғарлайды
   
5. 
   фазалық түрде өзгередi
   

1. 
   ретинол мен опсинге
   
2. 
   йодопсин мен ретинольға
   
3. 
   эритролаб және вит.А
   
4. 
   хлоралаб және опсинге
   
5. 
   вит. А және йодопсинге
   

1. 
   перилимфамен
   
2. 
   эндолимфамен
   
3. 
   жасуша iшiлiк сұйықтықпен
   
4. 
   физиологиялық ерiтiндiмен
   
5. 
   лимфамен
   

1. 
   макулалар, кристалар
   
2. 
   таяқшалар, сауытшалар
   
3. 
   талшықты жасушалар
   
4. 
   пачиниев денесi, мейснеров денешiгi
   
5. 
   Руффини денешiгi, Краузе таяқшасы
   

1. 
   сопақ терезе, домалақ терезе
   
2. 
   сопақ терезе, негiзгi мембрана
   
3. 
   домалақ терезе, негiзгi мембрана
   
4. 
   сопақ терезе, текториальды мембрана
   
5. 
   домалақ терезе, текториальды мембрана
   

1. 
   эндолимфамен
   
2. 
   перилимфамен
   
3. 
   физиологиялық ерiтiндiмен
   
4. 
   лимфамен
   
5. 
   жасуша iшiлiк сұйықтықпен
   

1. 
   кiреберiстен, жарты иiрiмдi түтiктерден
   
2. 
   кiреберiстен, иiрiмдi түтiктерден
   
3. 
   иiрiмдi түтiктерден, жарты иiрiмдi түтiктерден
   
4. 
   кiреберiстен, отолиттерден
   
5. 
   жарты иiрiмдi түтiктерден, отолиттерден
   

1. 
   екi жағы дөңес
   
2. 
   цилиндiрлiк
   
3. 
   екi жағы ойыс
   
4. 
   вертикальдi ойыс
   
5. 
   горизонтальдi ойыс
   

1. 
   әр түрлi қашықтықта нәрселердi анық көру қасиетi
   
2. 
   торлы қабығындағы бейнелеу нүктесiнiң анық болмауы
   
3. 
   көз бұршағының орталық және шеткерi сәулелердi сындыру күшiнiң әр түрлi дәрежесiнде болуы қасиетi
   
4. 
   жарық әсерiнен торлы қабығының элементтерiнiң сезiмталдығының өзгеруi
   
5. 
   қараңғыда көру мүмкiншiлiгi
   

1. 
   әр түрлi ара қашықтықта әр түрлi объектiлердi максимальді ажыратуды
   
2. 
   объектiлердi әр түрлi ара қашықтықта
   
3. 
   жақын тұрған объектiлердi
   
4. 
   нәрселердi тесiрейiп қараумен
   
5. 
   қараңғыда
   

1. 
   периметр
   
2. 
   аудиометр
   
3. 
   эстезиометр
   
4. 
   Вебердiң циркулi
   
5. 
   офтальмоскоп
   

1. 
   термоэстезиометр
   
2. 
   периметр
   
3. 
   аудиометр
   
4. 
   Вебердiң циркулi
   
5. 
   Офтальмоскоп
   

№1 Зертханалық жұмыс

Жұмыстың жасалуы: Шыққан қорытындыны мына кестеге енгізіңіз.

Қоздырғыштың ұйқасын қай сан тіркесінен кейін - қоңырауға шартсыз зайырлы нығаюдың, шартты вегетативті көз қарашығының рефлексі, сонымен қатар оның сөну шартын белгілеңіз.

Тесттер
1. Адамға ғана тән жоғарғы жүйке iс әрекеттерiнiң типтерi:

А. ойшыл, өнерпаз, аралас

В. ұстамсыз, сабырлы әлсiз

С. өнерпаз, әлсiз,сабырлы

Д. сабырлы, сангвиник, холерик,

Е. ойшыл, күштi, аралас

2. Үлкен жарты шарлар зақымдалуында бағытталған әрекеттің бұзылуы:

А. апраксия

В. агнозия

С. афазия

Д. аграфия

Е. амнезия

3. Инстинкт – бұл:

А. күрделi шартсыз рефлекстер

В. қарапайым шартты рефлекстер

С. бiрiншi реттiк шартты рефлекстер

Д. жақсы дамыған шартты рефлекстер

Е. iздi шартты рефлекстер

4. Қыртысты тежелудi ... көмегімен анықтайды.

А. Анфимов кестесi

В. номограмма

С. Рабкин кестесi

Д. Головин кестесi

Е. Сивцев кестесi

5. Сөйлеу мен сөйлемдердi құрастырып, жүзеге асыратын Брок орталығы ... орналасады.

А. қыртыстың үшiншi қатпаларында

В. қыртыстың алдыңғы орталық қатпаларында

С. бас-ми жүйкелерінің қозғалтқыш ядроларында

Д. қыртыстың шүйде аймағында

Е. қыртыстың самай аймағында

6. Бiрiншi сигналды жүйе – бұл жүйе:

А. шартты және шартсыз рефлекстер

В. шартты рефлекстер

С. шартсыз рефлекстер

Д. абстракты ойлау

Е. вербальдi сөйлеп бiр-бiрiмен қатынасу

7. ІІ сигналды жүйе-бұл жүйе:

А. вербальді қарым-қатынас

В. инстингтер

С. шартты рефлекстер

Д. шартсыз рефлекстер

Е. талдағыштар

8. Тамырлық шартты рефлекстердi ... әдісімен зерттейдi.

А. плетизмография

В. осциллография

С. реография

Д. сфигмография

Е. флебография

9. Биологиялық маңызына қарай шартты рефлекстер ... болып бөлiнедi.

А. тағамдық, қорғаныш, жыныстық

В. қарапайым, күрделi, жыныстық

С. жасанды, табиғи, тағамдық

Д. тiзбектi, жинақталған, қорғаныш

Е. висцералды, экстрорецептивтi, бағдарлау

10. Жоғары жүйке iс-әрекетi қызметiн ... атқарады.

А. қыртыстың үлкен жарты шарлары

В. жұлын

Д. лимбиялық жүйе

Е. таламус, гипоталамус

11. Жоғары эмоциялар ... байланысты.

А. қоғамдық және парасат қажеттіліктерді қанағаттандыруға

В. гоместаз және интелекттік (парасат) қажеттіліктерін қанағаттандыруға

С. жыныстық инстингті және моральді қажеттіліктерді қанағаттандыруға

Д. эстетикалық және өзіндік сақтау қажеттіліктерін қанағаттандыруға

Е. эстетикалық және парасат әрекеттің қажеттіліктерін қанағаттандыруға

12. Есте сақтауды толық сипаттайтын үрдіске ... жатады.

А. ақпаратты сақтау, қайталау

В. ақпаратты сақтау

С. ДНҚ мен РНҚ-мен ақпаратты сақтау

Д. қозудың айналуы

Е. қозудың айналуы мен ақпаратты ДНҚ, РНҚ сақтау

13. Гиппократ бойынша күштi, қозғалғыш, ұстамсыз жүйке жүйесiнің типi:

А. холерик

В. сангвиник

С. меланхолик

Д. флегматик

Е. интраверт

14. Афазия:

А. сөйлеудің бұзылуы

В. танудың бұзылуы

С. бағытталған әрекеттің бұзылуы

Д. көрудің бұзылуы

Е. қимыл-әрекеттің бұзылуы

15. Шартты тежелуге ... жатады.

А. кешiктiрiлетiн, ажыратылатын, өшетiн, шартты тежелу

В. кешiктiрiлген, шектен тыс ,ажыратылатын, синаптикалық тежелу

С. ажыратылатын, сыртқы, шектен тыс,пресинаптикалық тежелу

Д. ажыратылатын, шектен тыс, өшетiн, сыртқы тежелу

Е. өшетiн, қорғайтын, шектен тыс, iшкi тежелу

16. Зерденiң ... түрлерi.

А. интеллектi, қысқа мерзiмдi, эмоционалды

В. кенеттен, ерiксiз, интеллектi

С. сенсорлы, қысқа және ұзақ мерзiмдi

Д. эмоциональды, сенсорлы, интелекттi

Е. кенет, сенсорлы, ерiктi

17. Көбiнесе неврозға ұшырайтын жоғары жүйке қызметiнiң темпераментiне жататын адамдар:

А. холерик, меланхолик

В. флегматик, меланхолик

С. сангвиник, холерик

Д. флегматик, сангвиник

Е. меланхолик, сангвиник
18. Әртүрлi орталыққа бiрнеше тiтiркендiргiшпен бір уақытта әсер ету кезiнде оқу үдерісі:

А. төмендейдi

В. жоғарылайды

С. күрт жоғарылайды

Д. өзгермейдi

Е. жойылады

1. 
   Сәтбаева Х.Қ., Өтепбергенов А.А., Нілдібаева Ж.Б. Адам физиологиясы (Оқулық). – Алматы.: Издательство «Дәуір», 2005. 663 б.
   
2. 
   Қалыпты физиология. Студенттерге арналған әдістемелік нұсқаулар /Жауапты ред. Махамбетова М.Б., Жумакова Т.А., Байжанова Н.С. – Алматы, 2007.
   
3. 
   Қанқожа М.Қ. Қозғыш ұлпалар физиологиясы. – Алматы, 2004 ж. – 78 бет.
   

1. 
   Рымжанов К.С., Төленбек И.М. Адам мен жануарлар физиологиясы. Оқулық. Ы.Алтынсарин атындағы қазақтың білім академиясы, Алматы, 2000.
   
2. 
   Қалыпты физиологиядан тәжірибелік сабақтарға жетекшілік нұсқаулар./ Сайдахметова А.С., Рахыжанова С.О. Семей, 2006 г. - 174 бет.
   
3. 
   Организмнің шартты-рефлекторлық әрекеті және оның нейрофизиологиялық тегершіктері. Жоғарғы жүйке іс-әрекетінің типтері.Ибраева С.С.. - Астана, 2006
   
4. 
   Тағам туралы толғау. А.А.Покровский. Алматы, Қайнар, 1990. - 288 б.
   

1. 
   Логинов А.В. Физиология с основами анатомии человека. – М.:Медицина, 1983.
   
2. 
   Общая физиология. Методические указания для студентов./Под ред.А.Д. Соколова. – Алматы, 2006.
   
3. 
   Частная физиология (методическая указания для студентов)./Под ред. А.Д. Соколова - Алматы, 2007.
   
4. 
   Физиология человека: Учебник /Под ред. В.М.Покровского, Г.Ф.Коротько. – 2-е изд., перераб и доп. – М.: Медицина, 2003. – 656 с.
   
5. 
   Алипов Н.Н. Основы медицинской физиологии. Учебное пособие. – 2-е изд., испр. и доп. – М.: Практика, 2012. – С. 15-39.
   
6. 
   Нормальная физиология: учебник для студентов вышс. мед. проф. образования/ под ред. В.М.Смирнова. – 3-е изд., перераб. И доп. – М.: Издатльски центр «Академия», 2010. – 480с.
   

1. 
   Нормальная физиология: Учебник./ Под ред. Р.-С.Орлова, А.Д.Ноздрачева. - М.:Геотар-Медиа», 2006.
   
2. 
   Руководство к практическим занятиям по нормальной физиологии. К.В.Судаков, А.В.Котова, М.,2002.
   
3. 
   Атлас по нормальной физиологии /Под ред. А.В.Коробкова, А.С.Чеснокова. - М.: Высшая школа, 1986.
   
4. 
   Основы физиологии человека /Под ред. Б.И.Ткаченко. - С.-Петербург, 2005. Т.I,II.
   
5. 
   Секреты физиологии //Гершел Рафф. Санкт-Петербург, 2001 г. Стр. 15–62.
   
6. 
   Шмидт Р.Ф. «Физиология человека» М., «Мир», 1996, т.1.
   
7. 
   Нормальная физиология //под ред. Яковлева В.Н. Москва «Академия», 2006 г.
   
8. 
   Основы физиологии человека //Агаджанян Н.А., Власова И.Г., Ермакова Н.В., Торшин В.И. Москва, 2003 г.
   
9. 
   Методы исследования физиологических функций (принципы методов) //Яковлев В.Н. и соавт. Воронеж, 1991 г.
   
10. 
    Данилова Н.Н., Крылова А.Л. «Физиология высшей нервной деятельности». М. Московский университет, 1989г.
    
11. 
    Блум Ф., Лайзерсон А., Хофстедтер Л. «Мозг, разум, поведение», М.Мир, 1988г.
    
12. 
    Современный курс классической физиологии (избранные лекции) с приложением на компакт-диске. Под ред. Ю.В. Наточина, В.А. Ткачука. - М.: Геотар-Медиа». 2007.
    
13. 
    Судаков К.В. Курс лекций. М.: Медицина, 2000.
    

1. Guiton / Hall. Medical physiology /Eddited by W.B. Saunders company. - 2006.

1. 
   K.Sembulingam, Prema Sembulingam (eds.). Essentials of Medical Physiology. 2-nd Ed. Jaypec Brothers publ., New Deili, 2000.
   
2. 
   L.K.Mattews (ed). Cardiopulmonary Anatomy and Physiology. Phyladelphia – New York, 1996.
   
3. 
   Marion Bennion (ed.). Science of food. New York – Toronto – Singapore. John Wiley & Sons, 1980.
   
4. 
   Relating Theory and Data: Essays of human Memory. NewJersey - London, 1991.