Курстық ЖҰмыс тақырыбы:Қасым Қайсеновтың балалар әдебиетіне қосқан үлесі
жүктеу/скачать 49.09 Kb.
|
Қалам қайраткерінің “Арманда кеткен ақын” деген көркем публицистикасында Кереку қаласында әскерге бірже алынған Хамза Өмірбаевсынды ақын жігіт Қ. Қайсенов жайлы: - „Қасым, сен туа біткен әскери адамсың. Жаугершілік уақытта сен тегін өлмейсің, сенде қайсарлық та, қаталдық та бар. Сен жастығыңды алажатасың. Түбіндесенен бірдеңе шығады. Сен қожырайып тұрасың. Үлкен командир болыпкетуің де мүмкін” , – дейді. Алайда, оныңжетістіккежетуінкөреалмайХамза майдан даласында ерлікпен қаза табады. Жауынгерлердің Отанына осындай шын берілгендігі, адал сүйіспеншілігі елімізді жеңіске жеткізді.1.2.Қасым Қайсенов және шығармашылығы жайлы. Қайсенов - Ұлы Отан соғысының қиын кезеңін, сарбаздардың жанқиярлық ерліктерін дәл суреттеген жазушы, көптеген әйгілі шығармалардың авторы, 1954 жылы оның алғашқы кітабы «Жас партизандар» орыс тілінде жарық көрді. Кейінірек әңгімелер, очерктер, әңгімелер «Илько Витряк», «Переяслав партизандары», «Ажал аузынан», «Жау артында тұрған бала», «Днепрде», «Жау артында», «Партизан жолдары» және басқалар жинақтары жарық көрді. келді. Оның шығармалары орыс, украин және басқа да көптеген тілдерге аударылған. Жақында оның «Мен өз елімнің болашағына сенемін», «Естеліктер мен жазбалар» және басқа кітаптары жарық көрді. Автордың туындылары Отанды сүйіп қана қоймай, жас ұрпақты рухтандырады. 1977 жылы 13 қазанда «Коммунизм таңы» газетінде «Ұмытылмас жылдар» әскери-публицистикалық мақаласы жарияланды: «Соғыс, фашизм-өлім, бүкіл адамзаттың қас жауы. «Қазір барлығы фашизм - жарқын болашақтың жауы екенін біледі. Отанымыздың бақытты болашағымыздың жарқын жастарымызды қорғаған қ отан сүйгіш қазақ жауынгері. Қасым Қайсеновтің шығармаларында жауынгердің қаһармандық бейнесі бар. Бұл Отанға деген сүйіспеншілік, дұшпанға деген жеккөрушілік, табандылық, азап пен өлімнен қорықпау, батыр жолдастарға деген қамқорлық. Сонымен қатар Қасым Қайсенов - жас ұрпақты патриотизмге тәрбиелеу құралы деп асыра сілтемей айтуға болады. Қ.Қайсеновтің әскери шығармаларының басты тақырыбы - партизандық жорықтар мен олардың ерліктерін жазу арқылы жас ұрпақтың бойында патриоттық сезімді қалыптастыру. Ұлы Отан соғысы жылдарында барлығы әр түрлі әскери бөлімдерде болып, неміс фашистеріне қарсы шайқасты. Біреу танкер, біреуі ұшқыш, біреуі артиллерияшы, біреуі жаяу әскерде соғысып жүрген. Ал жазушы партизан болған. Бастапқыда ол Украинада жаудың арқасына пышақ сұғып алған 8-ші Чапаев партизан отрядының 3-ші отрядының командирі болған. Содан кейін ол Закарпатиядағы партизан отрядының 6-отрядының командирі болды. Партизандық жылдардың осы шежіресі Қасымның шығармаларының басты тақырыбына айналды. Қ.Қайсенов Ол өзінің шығармаларында партизандардың ерлігін бейнелейтін науқан шежіресін айтып, сол арқылы бізге бүкіл партизан отрядының ерлігін ашты. Закарпатье ауылдары мен ормандарындағы күрес Қайсенов шығармасындағы екінші партизандық қозғалыс кезең. Ол кезде фашистер қантөгіс жағдайында болған. Қ.Қайсеновтің ерекше лақап аты - Вася - «Ауыр бомбалаушы», «Амангелді» және «Қазақтар» деген қасиетті есімдермен де байланысты болды. Бұл еңбекқор партизан бірнеше парашютшілердің бірі ретінде Закарпатияға қонды және мыңдаған топтың қатарында қалды. Юзикті жалғыз өзі алып кету үшін үш-төрт күнде екі жүз адамның басын қосып қол жинады. Партизандық көркем публицистикада Соғыс кереметтері туралы көптеген эпизодтар бар. Солардың бірі Кеңес Одағының Маршалы А.А. Гречконың «Карпат арқылы» кітабында былай делінген: «Фашистер украиндық, словакиялық және венгерлік 700-ге жуық коммунистерді тұтқындап, Полонина Ровная тауынан оңтүстік-батысқа қарай казармаларға қамады. Олар шегініп кетсе лагерді жою үшін мина қойды. Кешкі 7-де. Қайсенов бастаған партизан отряды іссапарға аттанды. Ол лагерьге жақындағанда партизандар саяси тұтқындармен байланыс жасады. Сальцердегі жағдайға байланысты Қ.Қайсенов тапсырманың шарттарын өзгертіп, операцияны 19: 00-дің орнына 21: 00-де өткізуге шешім қабылдады. Бұған дейін кейбір партизандар венгр жауынгерлерінің формасын киген. Лагерь күзетшілері жаңа тұтқындар келеді деп ойлады. Партизандар Лагерь күзетшілері жасырынып қалды. Тек бірнеше сақшы ғана қаруды ала алды. Партизандар өздерінің 24 солдаты мен офицерін тұтқындады. Тұтқындар босатылды. Олардың көпшілігі партизандар қатарына қосылды ». Партизандық өмір тақырыбындағы Қайсеновтың әдеби шығармаларында: «Жаутылында», «Переяслав партизандары», «Днепр», «Партизан жолдары». Кітаптардың қай-қайсысында да партизандардың ерлігі, адамдардың әртүрлі жағдайлардағы ерлік әрекеттері суреттелген. Мысалы, Гитлер офицерлерді тұтқындау, олармен сөйлесу және олармен бетпе-бет кездесу арқылы басқыншылардың кеңес халқына деген қатыгездігін ерекше атап өтеді. Кез-келген кітаптағы оқиғалардан-ақ фашистер мен олардың кісендері сатқын болғанын, кешегі құлақтың қасқырлары ақсақалдар мен полицияға қатал болғанын аңғару қиын емес. Қайсеновтің көркем әдебиеттегі партизандық қаһармандықты жазудың бір ерекшелігі - партизандар жаудың құтқарушылары ғана емес, олардың мейірімділіктері мен жомарттықтарының арқасында бейбітшілік пен патриотизмге тәрбиешілер болды. Сондықтан К.Қайсенова әскери журналистиканың жақтаушысы. Қайсеновтың сөзінде Панитов пен Хотский партизан отрядтарының ерліктері мен жолбарыстардың шабуылы туралы жазды. Күнделікті тамақпен, киіммен және қару-жарақпен қамтамасыз етілетін Қызыл Армия қатарында ол соғыстың басында партизан болып, жалаңаш, қарусыз соғысып, жауға қарсы тұрды. Ал партизандар «жол бойында адам тағамымен» дегендей, орталық жыланның ортасынан өтіп, шыбындарды матаға орап, өздерін азық-түлік пен қару-жарақпен қамтамасыз етіп, соғысып, жойылды. Сондықтан, партизан болу үшін, әсіресе взводты, рота, отрядты басқару үшін қаншалықты күш пен табандылық көрсету керек. Қ.Қайсенов - осындай табиғи қасиеттерінің арқасында көптеген жауларына тәубе еткен қаһарман. Атап айтқанда, К.Кайсенов пен Николай Михайлович Попов Днепрдің сол жағалауына партизан отрядын ұйымдастыру науқанымен барды. Осылайша, ол қатып қалған Днепрге оралып, екінші өлімнен құтылды. Оларды полиция Луковец ауылына кіре берісте ұстады. Біз облыс орталығындағы комендатураға баруды жөн көрдік. Егер олар ертең комендатураға барса, екеуі де өледі. Сондықтан, Қасым қаласы бүгін іске қосуды жоспарлап отыр. Попов қолдайды. Ол күзетшіден рұқсат сұрау үшін далаға шығады. Қараңғы түседі. Егер сіз қашып кетсеңіз, сізді ешкім ұстап алмайды. Алайда, жұбайына шабуыл қатыгез болып саналады. Сарайға оралғанда полиция қызметкерімен мылтық алып, қашып кетеді. Партизан отрядтарын күніне бірнеше рет ұйымдастырады. Қасым Қайсенов өзінің шығармашылығы туралы: «Мен есімде қалған негізгі фактілерді жаздым, ештеңе қоспадым, патриот және сатқын болған адамдардың аттарын өзгертпедім, ал бүгінде, егер басқалар азды-көпті айтса, оларды соттаудың қажеті не? ? Өтірік айтпа! «. Партизандардың өмірі, ерлігі мен азаматтығы туралы жазушының публицистикалық материалдарынан қаншалықты көп білсек, соғұрлым біз бүгінгі ұрпақтың тағдырына, тарихтың өсіп отырған жауапкершілігіне қанығамыз. «Жазушы» баспасында жарық көрген «Партизан Қ.« Қайсенов »кітабында жазушы Ә.Нұршайықов:« Соғыс пен жеңіс аяқталғаннан кейін 50 жыл өткенде ол жас ұрпаққа ел ерлігі мен достығы туралы кітаптар қолданды. ..... Партизан өмірі туралы көп айтқан жалғыз қазақ Қ.Қайсенов болды », - деп жазады. жүктеу/скачать 49.09 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|