Ақпаратты ашу талаптары көптеген дамыған және дамушы

көлемі үнемі ұлғайып тұрады.
1
Бұл шешімді қабылдау дамыған 
мемлекеттер сияқты дамушы мемлекеттер үшін де әділетті. Мысалы, 
Қазақстанда акциясы Қазақстан қор биржасының (KASE) ресми 
листингіне енетін акционерлер компаниясы тоқсан сайын биржаға 
өздерінің қаржылық есептерін тапсырады, жыл қорытындысы бойынша 
оларды аудиторлық тексеріспен куәландырады. Мұнда бұл қаржылық 
есептер ашық сипатта болады және биржаның ресми веб-сайтынан 
алғаннан кейін бірден басылымға шығады.
15
 
Сондай-ақ Қазақстанның 
құнды қағаз нарығы туралы заңда құнды қағаздың компания-эмитенті 
барлық стейкхолдерлер алдында төмендегідей ақпараттарды ашуға 
міндетті: 
− 
Эмиссиялық құнды қағаз шығарылымының аңдатпасы; 
− 
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес уәкілетті орган 
ұсынған есептердің шығарылымы; 
− 
Қаржы есептілігіне енгізілгендері; 
− 
Қазақстан Республикасының заңдылықтарына немесе сауда-саттық 
ұйымдастырушылардың ішкі құжаттарына немесе осы эмитенттің 
ішкі құжаттарына сәйкес ашуға жататын басқа да ақпараттарды 
(егер осы құнды қағаздар сауда-саттық ұйымдастырушыларының 
тізіміне енгізілсе)
2
 
Құнды қағаздар нарығының дамушы елдерінің ішінде аса маңызды 
ақпараттардың нақты ашылуын талап ететін жаңа енгізулер 2002 жылы 
АҚШ Сарбани-Оксли заңының қабылдауы болды. (Sarbanes-Oxley Act of 
2002).
Осы заң актісі инвесторлар үшін (акционерлік компания) корпорация 
менеджерлері әрекетінің аса таза болуына бағытталған. Атап айтқанда бұл 
заң төмендегілерді талап етті: 
- 
Аудиторлар жүргізген қаржы есептеріне түзетулер енгізу мен 
теңгерімнен тысқары міндеттемелерді ашу. Бұрында корпорация өзінің 
қаржы есебін жариялаған кезде баланс, пайда және шығындар туралы 
есептерін, қаржы айналымы туралы есептердің бәрін тек ғана басылған 
аудиторлық есептерде куәландырылған. Жаңа талаптардың енгізілуіне 
байланысты, компания аудиторлар тексерген қаржы есептерін ғана 
жариялап қоймай, аудиторлардың есепке қандай түзетулер мен енгізулер 
енгізгені көрсетіледі. Сонымен, егер аудитор компаниясы қаржы 
есептеріне едәуір түзету енгізсе, онда компанияның бухгалтерлік қызметі 
құзырлы емес немесе компания қаржы есебін әдейі бұрмалағанын 
15
 
www.kase.kz
  
149 

инвестор дәл нақты біледі. Екі жағдайда да, ақылды инвестор осындай 
компанияның құнды қағазын алудан бас тартады немесе өзінің тәуекелінің 
өтемақысы ретінде олардан үлкен қаржы талап етеді. 
Компаниянің меншіктегі капиталымен/акциясымен кез келген 
операция жасау туралы есепті құнды қағаз бойынша Мемлекеттік 
комиссияға компания басшылығының 2 күнге дейін тапсыру мерзімі 
төмендетіледі. Бұл жаңалық компания басшыларының «инсайдерлік» 
келісім жасауға мүмкіншіліктерінің аз болуы үшін қажет. Инсайдерлік деп 
басқа инвесторларға жеткіліксіз ақпараттардың құпиялығына қол 
жеткізетін тұлғалардың құнды қағаздармен (акциялармен және 
облигациялармен) келісім жасауын айтады. Компания басшылығы, егер 
басқа инвесторларға қарағанда ақпаратпен ерте танысса, мысалы, 
компанияның пайданы көп тапқаны немесе зиянға батқаны туралы 
ақпаратты елден бұрын біліп басқаларға жария болғанша компанияның 
құнды қағазын сату немесе сатып алу мүмкіндігін пайдаланады. Құнды 
қағаз бойынша Мемлекеттік комиссияны 2 күннің ішінде шұғыл 
ақпараттау қажеттілігі корпорация басшылары/менеджерлерінің жеке 
пайдасын алуы үшін қол жеткізген инсайдерлік ақпаратты теріс 
пайдаланады. 
-
акционерлік меншік түріндегі компаниялар/корпорациялар өздерінің 
басшыларына үйлер мен пәтерлер сатып алуға несиелер беруден басқа 
несиелер мен қарыздар бере алады. Осы талап компания басшыларының 
компания қаржысын өзінің жеке мақсатына пайдалану мүмкіншілігін 
шектейді, оның ішінде компания несиесін оның құнды қағазын сатып 
алуға инсайдерлік мәміле жасау үшін пайдаланбайды. 
-
Корпорацияның Директорлар кеңесі тарапынан басшы жұмысына 
қадағалау сапасын арттыру және ішкі қаржы бақылауын күшейту. Осы 
заң нормаларын енгізу корпорацияға қаржы есептерін дайындайтын
қызметтерді және осы есептің дұрыстығын тексеретін, яғни ішкі аудиттің 
жеке қызметін енгізді. 
-
корпорацияның жоғарғы басшылығы үшін этика кодексін енгізу. 
Сонымен корпорация басшылығы акционерлердің қабылдаған этика 
кодексін бұзса, ол тек жұмыстан босатылып қана қоймайды, басқа 
компаниядағы осыған ұқсас лауазымға орналасуға мүмкіндігі болмайды. 
- 
Кеңестің аудит бойынша комитетіне енетін Директорлар кеңесінің 
мүшесі өз тәжірибесі бойынша міндетті түрде қаржыгер болуы керек. Бұл 
талап басқарушы ғана емес бақылаушы орган ретінде Директорлар 
кеңесінің ролін арттырады.
3

жүктеу/скачать 2.37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: