ХАЛКЪЫМЫ ДЖУРТУНА ТЫЙЫНШЛЫ ЭТ

ХАЛКЪЫМЫ ДЖУРТУНА ТЫЙЫНШЛЫ ЭТ

«Хакъ бла болмагъан халкъ –

Дуниядан болады талкъ»,-

Шыйыхны сёзлери кетмейле эсимден.

Халкъым, ким бласа сен?
Ийнек сауалмазлыкъгъа къынгырды арбаз да.

Эркинликни сюймегеннге джандет тюлдю Кавказ да.

Джуртундан сюрюледи

Джуртуна тыйыншлы болмагъан халкъ.

Джандетден къысталгъандыла

Джандетге тыйыншлы болмагъан Адам бла Хауа.

Кюрешмедимми халкъны

Ёзден ангылы этер ючюн –

Кесине, джуртуна, джазыууна бий этер ючюн?

Тюрлендими халкъ? – Огъай.

Сора ол халкъгъа къалай болурма тансыкъ?

Мен халкъгъа тюл,

Джуртха болгъанма тансыкъ.

Акъ таулагъа, таза суулагъа, джашил табигъатха –

Джандет джуртума болгъанма тансыкъ.
Мийикликни, Эркинликни, Бекликни, Ариулукъну

Юлгюсюдю Джуртум.

Олду мени Тамгъам, Байрагъым, Орайдам, Джырым.

Хар къуру да, къайда да Аллахдан тилейди поэт:

«Халкъымы джандет Джуртуна тыйыншлы эт, ие эт».

ШАЙЫР БЛА ШИЙИРНИ СУРАТЛАРЫ

1

Нарат тереклеге къарайма къабыргъада:

Огъесе, Кёкгеми баралла кетиб?

Нарат терекге къарайма къаяда:

Назмугъа, назмучугъа да ушайды ол.

Джашиллигин да тас этмегенлей,

Башхала джашаялмазлыкъ джерде джашайды ол.
Малаикле эмда башха къанатлы джанла

Зияратха джюрюйле анга.

Шайырны назмусун, кесин да суратла деселе,

Кёргюзтеме алагъа къаяда терекни.

Чегетде терек тюлдю шайыр,

Къаяда терекди ол.

Джерни Кёкге келечисича,

Кёкню Джерге келечисича,

Алай джашаргъа керекди ол.

Къаяда Терек.

Шайырда джюрек.

БАРАДЫ КЪАЗАУАТ

Зулму кетсе да кёзден,

Кетмейди кёлден:

Амал джокъду унутургъа аны.

Зулмудан къутулса да джаны,

Эси ёлтюреди адамны.

Ашай, кемире джюрегин, ангысын,

Адамны ёлтюреди эси.
Зулму адамны джанын алалмаса да,

Алады саулугъун.

Аны бла да къалмай, кюрешеди алыргъа

Бёркюн, джаулугъун.

Адамлыгъын, халкълыгъын къурутуб,

Къул-къарауаш этерге кюрешеди аны.

Тилин, джуртун, ангысын, эсин да алыб,

Манкъурт этерге кюрешеди аны.
Зулму кетсе да, къалыб эсде,

Джюрекни ашайды, джюрекден бошайды...

Джаяу бармаз ючюн, аны арбасына миннгенле,

Аны джырын джырлагъанла –

Аланы уа къыйнаймыды экен эслери?

Анга къул-къарауаш болгъанла,

Аны къайтарыргъа излейдиле артха,

Къайтаргъан да этедиле бир-бирде.

Ангыларын-эслерин тас этмегенле,

Ёзденликлерин-адамлыкъларын тас этмегенле

Сермешедиле зулму бла, терслик бла.

Зулму бла, терслик бла кюреше,

Джашайды, ёледи, тириледи адам.

Зулму бла, терслик бла сермеше,

Адам болады АДАМ,

Халкъ болады ХАЛКЪ.

Кюрешмегенле, сермешмегенле

Боладыла тюб, боладыла талкъ.

КЪАРАЧ

1

Сёзден кетсе да бир хариф,

Болургъа боллукъбуз хариб.
Не къалыр «КъарачАЙ»-дан,

Ол айырылса «АЙ»-дан?

Къалыр «Къарач».

Аны магъанасын бир ач.

Джокъду аны магъанасы.

Айырылса АЙдан,

Джукъ да къалмаз КъарачАЙдан
2

Излей кетиб,

«Къарач»ны да табдым магъанасын.

Эски къарачай-тюрк тилде

Джулдузгъа айталла «Къарач» деб

(Къараучу деген магъанада).

Алай бла, КъарачАЙ –

бла

Джулдуз, Ай –

Къарачай.

ЧЫНГЫЛНЫ ЭРНИНДЕ

Сёзюм, кесим да кёрюнебиз алай,

Халкъыбызгъа болмай къалгъанча керек.

Джан джуртда джылайды Джулдуз бла Ай:

Джер джуртда ёлгенле Таш бла Терек.
Кёкде-кёлде Джулдуз бла Айны

Джерде кёлеккеси эди Таш бла Терек.

Айтыргъа, ангылатыргъа кюрешдиле аны

Ангы бла Джюрек.

Алай а,

Кёлю сокъур, джюреги сангырау

Бир иймансыз табылды халкъда:

Атылтыб Ташны, кесиб Терекни,

Юй ишлетиб, ичине кирди.
Элни къаргъышын къабыл эте,

Кёк чамланды: уруб шыбыла,

Кюл-кёсеу этди юйюн кяпырны...

«Эл ашагъан змегенден эл Тейриси кючлю».

Ай бла Джулдузгъа тынгыламагъаны ючюн,

Ташын, Терегин сакъламагъаны ючюн,

Халкъны кесине да джетди къыйынлыкъ –

Ёлтюрюрча тюл, тюшюндюрюрча.

Тюшюннгеннге ушамайды халкъ.

Хакъ бла джашамайды халкъ.

Хакъ джолну унамай барыргъа.

Тирелгенди келиб чынгылгъа.

Халкъ чыкъгъанды джорукъдан, чекден.

Ай бла Джулдуз къарайды Кёкден

Къутхарыргъа, къалыргъа да билмей:

Адам улу тирилирми ёлмей?

НЕГЕ ТЫЙЫНШЛЫДЫ АДАМ?

Джашаудан кючлюдю ёлюм.

Ол – кеч-эртде болса да – хорлайды бизни.

Къысхады кюн, къысхады ёмюр:

Джумуб ачхынчы кёзню,

Кетеди джашау, кетеди заман.

«Джангыдан джашаргъа болса эди»,- дей,

Кёб затха ачый, сокъурана,

Кетеди дуниядан адам.
Джашаудан къаналмай, тансыгъын алалмай,

Дуниягъа къарагъанлай кёзю,

Къадарына разы болса, болмаса да,

Кетеди дуниядан адам.

Ёллюгюн билген инсан – адам,

Сенден къыйынлы болурму дунияда?

Ёлюм бла – хорланмаз къара кюч бла – сермешген

Адамдан джигит болурму дунияда?

Къууанчха-насыбха, ёлюмсюзлюкге да

Адамдан тыйыншлы болурму дунияда?

Алай а,

Кесине, башха джанлагъа, табигъатха да

Адамча къыйынлыкъ салгъан болурму дунияда?

Ёлюрге, джашаргъа да

Адамдан тыйыншлы болурму дунияда?

жүктеу/скачать 2.02 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: