Îльга Õабижановна Àéìаганбåòова
Психикалық үдерістерді топтастыру
жүктеу/скачать 4.35 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Психикалық үдерістер
- Психикалық қалыптар
| 7. Психикалық үдерістерді топтастыру
Барша психикалық құбылыстар өзара байланыста, дегенмен дәстүрлі психология оларды үш топқа бөліп қарастырады: ) психикалық үдерістер; ) психикалық қалыптар; 3) тұлғаның психикалық қасиеттері. Психикалық үдерістер негізгі тірек құбылыстар ретінде қарастырылады, ал психикалық қалыптар мен қасиеттерді уақытша әрі психикалық үдерістердің тектік ауысулары деп білеміз. Барша психикалық құбылыстар өзара бірігумен бейнелеу-реттеу іс-әрекеттерінің біртұтас сарынын құрайды. Негізгі үш психикалық құбылыс сипаттамасы төмендегідей: Психикалық үдерістер – бейнелеу – реттеу іс-әрекеттерінің жекелен- ген тұтас қозғалысы. Психикалық үдерістің әр түрі өз бейнелеу нысанына, өз реттеп бару ерекшелігі және меншікті заңдылықтарына ие. Психикалық үдерістер психикалық құбылыстардың бастау көзі- осы- лар негізінде психикалық өрнектер қалыптасады. Субъекттің бейнеленуші нысанмен белсенді қарым-қатынасы, нысан- ды тануға және онымен әрекеттік байланысқа түсуге бағытталған ерекше өту жүйесі осы психикалық үдерістерден көрінеді. Психикалық үдерістер түрі: ) танымдық (түйсік, қабылдау, ойлау, қиял және жад); ) еріктік; 3) көңіл-күйлік. Адамның психикалық іс-әрекеті – бұл таным, ерік және көңіл-күй үдерістерінің бірігімі. Психикалық қалыптар – іс-әрекет мазмұны және сол мазмұнға болған адам қатынасында айқындалушы психиканың уақытша өзіндік көрінісі. Психикалық қалып - адам психикасы бейнелерінің үздіксіз жаңаланып, ауысып тұруымен болады. Болмыспен араласу барысында адамның барша психикалық әлемі салыстырмалы тұрақты бірігімде бо- лып, оның нақты мезеттегі уақытша көңіл-күйінен, ынта-ықыласынан, яғни психикалық қалпынан байқалады. 6 Психикалық қалып психикалық белсенділіктің жалпы қызметтік деңгейінде адамның нақты мезеттік іс-әрекетіне, бағдары мен оның тұлғалық ерекшеліктеріне тәуелді көрініс береді. Психикалық қалыптың барша түрлері төмендегідей өзара топтасуы- мен ажыралады: · сеп түрткілік (мотивтік) - қажеттіктерге байланысты ұстанымдар, ниеттер, қызығулар, мұдделер, құмарлықтар. · сана дайындығы қалпы – зейінділік пен жұмыс қабілеттілігінің әрқилы деңгейлерінде көрінеді; · эмоционалдық – көңіл-күйге байланысты түйсіну, көңіл-күйге бай- ланысты сырттай ықпал-әсерге жауап, көңіл-күй шарпулары – стресс, аффект, фрустрация; · еріктік - адамның нақты мезеттегі іс-әрекетке деген ынталылығы, ұмтылысы, шешімділігі, табандылығы, өжеттігі т.б. Бұлар қатарында психиканың өзара сыбайлас тұлғалық қалыптары да болады: психопатия, мінез асқынуы, невроздар және психикалық дамудың тоқырауы. жүктеу/скачать 4.35 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|