Лекция №1 Тақырыбы: Кіріспе. Өсімдіктер физиологиясы пәні және маңызы (1 сағат) Лекция жоспары
Монокарпты және поликарпты өсімдіктер -
жүктеу/скачать 0.8 Mb.
|
| Монокарпты және поликарпты өсімдіктер - Онтогенез барысында бір рет жеміс салатын өсімдіктер монокарпты өсімдіктер деп, ал әлденеше рет жеміс салатын өсімдіктер поликарпты өсімдіктер деп аталады.Барлық бір жылдық өсімдіктер, екі жылдық сәбіз, қызылша, көп жылдық агава, бамбук және т.с.с. монокарпты өсімдіктерге жатады. Бұл өсімдіктер бүкіл тіршілігі бойында бір рет қана гүлдеп, жеміс береді де, тірішілігін тоқтатады. Жоңышқа, бақбақ сияқты көп жылдық шөптесін өсімдіктер және ағаш тектес өсімдіктердің көпшілігі поликарпты өсімдіктерге жатады. Мысалы, жеміс ағаштары тірішілігінің 3-5жылдарында гүлдеп жеміс бере бастайды, осы кезден бастап олар өздері табиғи тірішілігін тоқтатқанша жылма –жыл жеміс беріп отырады.Монокарпты және поликарпты өсімдіктер арасында нақты шекара жоқ. Жылыжайда өсіруі арқылы бірінші жылы жеміс түзуін шектесек, үрмебұршақ өсімдігін екі жылдық өсімдікке айналдыруға болады. Өсімдіктердің вегетативтік мүшелерінің өсуден гүлдеу мен жеміс түзу кезеңіне көшуі әр түрінде түрлі мезгілде өтеді. Өсімдіктірдің бұлайша гүлдеу мен жеміс түзуге көшуі организмде өтіп жататын даму процестерінің нәтижесінде мүмкін болады.
Гүлдің қалыптасуы.Гүлдеудің дайындық кезеңінде сабақтың ұштық меристемасында гүлдің қалыптасу бағдарламасына жауапты гендер іске қосылады. Ең алдымен, тостаған жапырақшалар қалыптасып, одан соң бірінен соң бірі күлте жапырақшалар, аталықтар, ұрық жапырақшалар белгілене бастайды. Осы мүшелердің әрқайсысының бейнеленуі физиологиялық, морфологиялық жағынан ерекшеленетін бастаушы клетка топтарының қалыптасуынан басталады. Ұрық жапырақшаларда аналық және тұқым бүрі қалыптасады. Клетка топтарының жеке немесе бірнеше клеткаларынан гүлдің жеке мүшелері қалыптасады. Мысалы, төменгі клеткалар тозаңқап клеткасына айналады. Ұрық жапырақшалардан аналықтар пайда болады. Ұрық қабы да ұрық жапырақша клеткаларының бірнеше қайталап бөлінуінен қалыптасады. Соңында, тұқым қабында 8 гаплоидтық ядролар пайда болады. Олардың жыныс клеткалары туындайды, антиподтар деп аталатын клеткалар, эндосперм қалыптасады. жүктеу/скачать 0.8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|