Лекция: 15 Практикалық сабақ: 30 обсөЖ: 45 СӨЖ: 45 Барлық сағат саны: 135 Аралық бақылау: 2 (60 балл)
жүктеу/скачать 0.73 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жетісай – 2009
- Сағат саны
|
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
«Тігін бұйымдарының құрастырылуы» пәні бойынша 050421 Дизайн мамандығының студенттері үшін Лекцияның қысқаша курсы Жетісай – 20099.Лекция сабақтары 1-лекция Кіріспе. Адамның дене анатомия құрылысы (1-сағат) Жоспар: 1. Дұрыс қабілет анықтау 2. Пропорциясын зерттеу
Лекцияның мәтіні: Адамды бейнелеу бейнелеу үшін оның дұрыс қабілетін беру үшін ең алдымен адам денесі формаларының құрылымын олардың қалыптасу заңдылықтарын айқындары айқын білу қажет.адам тұрқын бейнелеу жұмысында суретшілер баяғыда түсінген болатын. Өткен заманның көтеген аса көрнекті шеберлері хирургиялық операцияларға тікелей қатыса отырып анатомияны зерттеледі.Леонардо до Винчи, Микеланджело, Рубенстің анатомиялық суреттері сақталған. Суретшіге қажетті анатомия бөлігі платикалық анатомия деп аталады. Гректің мүсіндеу немесе кескін деген сөзінен шыққан.Суретшілерге қажетті анатомия бөлігі пластикалық анатомия деп аталады.анатомия ішкі ағзаларды зерттейді.гректің мүсіндеу немесе кесемін деген сөзінене шыққан.Пластикалық анатомия ішкі ағзаларды зерттемесйді. Оны дененің сыртқы формасын түзетін скелет, бұлшық ет тері жамылғылары ғана қызықтырады. Қазіргі суретшілер платикалық анатоминызертейді. Тұлыптар, таблица, фотография, кинофильдер, реген көмекке келді. Суретшінің анатомины оқып үйренуінің негізгі әдіс суреттеме әдісі болып табылады. Тек үнемі сурет сала отырып қана суретші адам денесінің барлық формаларын барлық ерекшеліктерін жақсы игеріп сезіне алады.Пластикалық анатомия ең алдымен сүйек қаңқасын адам денесінің құрылысын көлемі мен пропорциясын зерттейді.Кейінен пішіндеу арқылы жалған шығармалар да осы ұғыммен білдірілген.Әлем жазықтықта берілетін бейнелеу өнерінің біз қарастырған барлық түрлерінен айырмашылығы сол скульпурада басты әсерлік құралы аумақтық форма.Мұның өзі оны жасаған кезде ағаш, метал,тас сияқты ұзақ сақталатын матералдарды пайданалуға мүмкіндік береді. Түрлі халықтар мен дәуірлерінің толып жатқан скульптуралық шығармалары бізге дейін жетті. Ежелгі Мысырдың Ундістан мен Американың статуялары мен барельфтері кеңінен мәлім.Антикалық Греция аса көрнекті мүсіншілер Фидидің, Мирон, Поликлеттің мәңгі өшпейтін шығармаларын әлемге тарту етті.Екі мың жыл дерлік бұрын жасалған ежелгі римдік портреттер өзінің реалистік әсерлігімен және руханды-рушылығымен бәлкім өз замандастарын толықтай бізді толқытып тебіренді. Тамаша ежелгі орыс шеберлері бізге ағаш скульптураның ғажап үлгілерін қалдырды. 2-лекция Киімнің өлшемін алу және мүсінді анықтау. (1-сағат)
Қолданылатын әдебиеттер
Лекцияның мәтіні: Блузканы, белдемшені, көйлекті түрлі фасонмен дәл пішу үшін киімнің өлшемін, ұзындығын және олардың адамның дене құрылысына лайықтылығын білу керек. Бұл үшін сантиметрлік таспамен қажетті өлшемдерді өлшеп алады. Киім тігуге қажетті өлшемдерді дұрыс өлшеудің маңызы өте зор. Алынған өлшемдерді негізге алып, киім үлгісінің сызбасын жасайды. Өлшемін аларда әйелдің үстінде қыртыстанбаған көйлек немесе блузка болғаны дұрыс және ол жай қалпында тұруы тиіс. Қалай және нені өлшеу керек? - Бой (Б). Өңірдің жоғарғы тұсы нүктеге дейінгі тік арақашықтықты өлшейді. - Кеуденің үшінші жартылай айналымы (ЖАк3). Кеуденің толық үшінші айналымын өлшейді. Сантиметрлік таспаны еркектерде тұлғаны айналдыра шығыңқы нүктелері арқылы, әйелдерде кеуде бездерінің шығыңқы нүктелері арқылы көлденеңінен орналастырады. Таспаны алдынан кеуденің оң жағына қарай аяқтайды. Өлшемнің жартысын жазып алады. - Жартылай бел айналымы. (ЖАбел). Белдің толық айналымын өлшейді. Таспаны тұлғаны айналдыра бел сызық деңгейінде жайғастырады. Өлшемнің жартысын жазып алады. Өлшеу барысында бел пішініне көңіл аударады және паспортқа оның ерекшеліктерін жазып отырады: мәнерленбеген, цилиндрлік, бірден мәнерленген, арқа тұстан өте майысқақ қарны шығыңқы. - Жартылай мықын айналымы (ЖАмы). Мықынның толық айналымын өлшейді. Таспаны тұлғаны айналдыра шығыңқы нүктелерге: артынан - мықынға, алдынан - қарынға жайғастырады. Өлшемнің жартысын жазып алады. Өлшеу барысында мықынның пішіні мен орналасу деңгейін жазып алады: сопақ, дөңгелек, арқа жағынан тегіс, мықынның өте шығыңқылығы, бүйірлер шұңқырлары, сандардың сырт жағына май басуы, жоғары, төмен орналасуы. 5 - Кеуде ені (Ек). Еркектердің кеуде енін анықтау үшін қолтық асты шұңқырларының арақашықтығы өлшенеді. Таспаның төменгі шеті қолтық асты шұңқырларын жанап өтуі тиіс. Әйелдердің кеуде енін анықтау үшін кеуде бездерінің шығыңқылығын есептегендегі қолтық асты шұңқырларының арақашықтығы көлденеңінен өлшенеді. Жарты өлшемді жазып алады. Өлшеу барысында кеуде қуысының пішініне және иық калпының иілісіне көңіл бөлінеді. Кеуде шығыңқы, түсіңкі, өте шығыңқы бұғаналарына қарай белгіленеді. Иық белдеуінің жайылғаны немесе тарылғаны анықталады. Жіңішке қапсырма сызығының жоғарғы бөлігін құру барысында кеуде қуысының және иық қалпының құрылымы ескеріледі. - Артқы бойдың белге дейінгі ұзындығы (Ұ ар.б). Жетінші мойын омыртқадан (шығып тұрған сүйектен) бастап белге дейін омыртқаға параллель өлшенеді.
Жауырын бойымен қолтық асты шұңқырларының артқы бұрыштары арасындағы арақашықтық өлшенеді. Өлшеудің жартысын жазып алады. Өлшеу барысында жауырынның шығыңқылығы мен арқаның иілуіне назар аударылады. 8 - Бұйым ұзындығы (Ұб). Шартты қабылданған типтік қалыптағы дене бітімдегі жағаны қондырып, тігу сызығынан қалаған ұзындығына дейінгі арақашықтықты арқа ортасымен өлшейді. 9 - Иық ылдиы ені (Eu). Мойын негізделуіндегі жобаланатын иықтың тиісті нүктесінен оның соңғы нүктесіне дейінгі арақашықтық. Тар иықтың және май басқан дене бітім қолының жоғарғы бөлігінің сыртқы үстінің өлшемін алу барысында денебітімнің пропорциялығын көзбен қабылдау үшін Е өлшемін көбейтеді және керісінше кең иықты тар арқа және қалыпты қол айналымы бар дене киім үлгісінде өлшеуді қысқартады. 10 - Жең ұзындыгы (Ұжең) - иықтың басынан қолдың білезігіне дейін өлшенеді. Қолды сәл ию керек. 11 - Иық айналымы (Аиық ). Айналымды иық өсіне перпендикуляр өлшейді. Сантиметрлік таспа қолтық астының артқы бұрышын жанай өтіп, қолдың сыртқы бетіне тұйықталуы тиіс. Егер қол өте толық болса, оның толықтығын, тегістігін немесе қолдың жоғарғы бөлігінің май басу дәрежесін анықтау қажет. Осындай ерекшеліктер жеңнің конструктивтік иілімдерін таңдау және оның ылдиы қонымдылығын тарату барысында ескеріледі.
1. сурет. Адамның дене құрылысын өлшеу сызбасы. 3 -лекция Адам тұлғасының сыртқы келбетінге анықтама (1-сағат) Жоспар: 1. Сырт келбеті 2. Пішін
Лекцияның мәтіні: Адам тұлғасының пропорциялары мынанадай:Биіктігі бойынша бас адамның бүкіл бойының 1,7,1,8, бөлігін құрайды. Кең жазылған қолдың саусақтарының ұштары арасындағы қышықтық шамамен бойдың бүкіл ұзындығын құрайды. Төбеден шақта дейінгі қашықтық шамамен бойдың жартысына тең. Адам тұлғасының дұрыс пропорциясын көзбен белгілеу үшін сурет салу кезінде оның қандай да бір бөлігін өлшем бірлігі бүкіл тұлғаның биіктігіне жәнеоның жекелеген бөліктеріне еселеудің белгілі бір санымен сияқты модуль деп қабылдаудағы болағн. Мәселен, микеладжело 8,/1/4 еселеген бүкіл тұлға сияқты бастың биіктігіне осындай модуль деп қабылдаған.Көптеген сурешілер «антикалық қағида» бойынша неғұрлым қарапайым бөлуді ұсынады. Мұнда бүкіл тұлға биіктігі бойынша 8 бөлкікке бөлінеді. Осы өзіндік жеке-дара ерекшелікті іздеп тауып, баса көрсетуге адам бетінің орташаланған схемасымен танысу көмектседі. Барлық горизонталь сызық көздің осі бастың жалпы биіктігіне дәл жартысынан өтеді, яғни көзден жоғарғы тұрғандарды бәрі де одан төмен тұрғындар қанша орны алса сонша орын алады екен.алғашқыда ұның өзі намысыздау болып көрінеді. Мұрын, ауыз иек орнласқан төменгі бөлік жоғарғы бөліктен маңдай мен төбеден әлдеқайда көп орын алатын сияқты болып көрінеді. Бірақ бұл тек солай сияқты ғана. Адам тұлғасыынң бұлшық еетрі тұғаның бұшық еттерін үш топқа жіктеп бөлуге болды:мойын, кеуде, қол-аяқ. Мойын еттері бас сүйегінен басталып, төс бұғына немесе омыртқа сүйктеріне бекиді. 4-лекция Киім жобасының сыртқы пішініне анықтама (1-сағат)
1. Киім түрлері 2. Жасалу жолдары
Лекцияның мәтіні: Барлық айналым өлшемдері өлшеніп алынған санның жартысы мөлшерінде жазылады да, ал ұзындық пен арақашықтық өлшемдері толық санымен жазылады. Дененің өлшемін табу үшін, өлшеп алынған кеуденің үшінші айналымын ңақ бөлу керек. Блузканың немесе көйлектің белгілі бір фасонының үлгісін жасау үшін, алдымен блузканы, белдемшені, көйлекті құрастырудың базалық негізін жасай білу қажет. Сол сызбалардың негізінде олардың жеке бөліктерін өзгерту және кейбір бөліктерді қосу жолымен, блузкаларды, белдемшелерді, толық жатқан фасонмен пішуге болады. Киімнің сызбасын жасаған кезде ңолда мынадай құралдар болуы керек: - кеудеше мен белдемшеге - 60x80 см, көйлекке -60x140 см мөлшерлі қағаз; жай және түрлі қалам, сызғыш, өшіргіш; дұрыс өлшеп алынған өлшемдер және сол бойынша жасалған көмекші кесте болу керек. Сызба жасаудың негізіне кеуденің үшінші айналымының (Ак3) өлшемі алынып отыр. Қандай бөліктің болса да ұзындығын немесе көлденең есептеп шығару үшін кеуденің үшінші айналымының екіден бірін, үштен бірін, төрттен бірін, сегізден бірін Кітапта әйел көйлегінің барлық пызбалары 48 өлшемнің негізінде берілген. Бұл өлшем үшін көмекші кесте мынадай болмақ: 
Сөйтіп, кеуденің үшінші айналымының кез келген өлшеміне көмекші кесте жасап, киім үлгісі сызбасын жасағанда, оны пайдалана білу керек. 5-лекция Белдемшенің құрастыру сызбасы. (1-сағат) Жоспар: 1. Жасалу жолдары 2. Конструкциясының үлгісі
Лекцияның мәтіні: Жоғарыда жасалған сызбадан белдемше негізінің үлгісін қайшымен қиып алу керек. Бүл үшін барлық сызықтарды тағы да тексеріп шығып, қағаздың артық жерлерін қиып тастайды. Одан соң алдыңғы және артқы бөлігінің жанындағы бүкпені ойып қиып тастайды. Бұдан алдыңғы және артқы бөлігінің үлгілері шығады. Осы үлгілер бойынша белдемшенің алуан түрлі үлгілерін жасауға болады. Бүкпе есебімен күліштенген қос тігісті белдемше (4.2-сурет). 4.2-сурет. Бүкпе есебімен күліштенген қос тігісті белдемшенің үлгі суреті 
Белдемше негізінің үлгісін алып (4.1-сурет), алдыңғы жақтағы бүкпенің төменгі М5 ұшынан етек сызығына дейін - тік үзбе сызық сызады. Сол сызықтың бойымен етек сызығынан бүкпеге дейін қияды. Бұдан соң бүкпені жабады, яғни үлгідегі бүкпе орны бүктеліп қойылады, сонда белдемшенің етегі кеңиді. Артқы бөлігінің үлгісінің етегін де осылайша ке-ңейтеді (4.3-сурет).
Белдемше негізінің алдыңғы жағындағы (4.1-сурет) бүкпенің ұшынан (М5) етек (ЕЕ3) сызығына дейін тік үзбе сызық сызады. Етегін кеңейту үшін үзбе сызықтың екі жағына да етек сызығының бойымен 1-1,5 см өлшеп салады. Пайда болған Е6, Е7 нүктелерді түзу сызыктар арқылы бүкпенің М5 ұшымен жалғастырады да, табылған үшбұрыштың арасына ирек сызық сызады. Одан соң ирек сызыңтық бойымен қиып, алдыңғы бүкпені ойып алады, бұлар белдемшенің алдыңғы бөлігінің бөліктері (4.5-сурет) саналады. 4.4-сурет. Бір жақты қатармалы қ 6-лекция Шалбардың құрастыру сызбасы. (1-сағат)
Қолданылатын әдебиеттер
Лекцияның мәтіні: 7-лекция Әйелдер көйлегінің негізгі кострукциясын құрастыру (1-сағат)
1. Көйлек сызбасы 2. Әйел киімі базистік торы
Лекцияның мәтіні: Көйлек конструкциясы негізінің сызбасын жасау үшін өлшемдерін белгілеу керек (сантиметр есебімен): кеуденің үшінші айналымы (Ак3) - 48 бел айналымы (Абел) -38 мықын айналымы (Амы ) - 54 арқаның белге дейінгі ұзындығы (Ұарб) - 38 көйлек ұзындығы (Ұк) - 108 жең ұзындығы (Ұже ) - 58. Кеуденің үшінші айналымы өлшемі бойынша қосымша есептік пропорционалдық кесте жасалынады. Көйлек үлгісінің сызбасы үш бөлімнен тұрады: негізгі тор, артқы бой және алдыңгы бой. Сызбаның базистік торы. Бір парақ қағаздың сол жаң бұрышынан бірімен-бірі тік бұрыш жасайтын екі сызық жүргізеді. Тік сызық - артқы бойдың орта сызығы, көлденең сызық - мойын сызығы (2.1-сурет). Артқы бойдың орта сызығынан оңға қарай мойын сызығының бойымен кеуденің үшінші айналымын (ЖАк3) өлшеп алып, еркін қонымға қосымшаның (Қк) санын (3-4 см) қосады (48 + 3 = 51 см). Формуласы келесі: Жа1=ЖАк3+Қк; Пайда болған нүктеден төмен қарай тік сызық - алдыңғы бойдың орта сызығын жүргізеді. Ол артқы бойдың орта сызығына параллель тартылады. Мойын сызығынан артқы бойдың орта сызығының бойымен төмен қарай көйлектің ұзындығын (Ұк) өлшеп алады (108 см):
Табылған нүкте көлденең сызық арқылы алдыңғы бойдың орта сызығына жалғастырылады. Бұл - көйлек етегінің сызығы. Мойын сызығынан төмен қарай артқы бойдың орта сызығының бойымен кеуденің үшінші айналымының үштен бірін өлшеп, оған 3 сантиметр қосады. Пайда болған нүктені көлденең сызық арқылы алдыңғы бойдың орта сызығымен жалғастырады. Кеуде сызығын осылай табады.
Бұдан кейін мойын сызығынан төмен қарай артқы бойдың орта сызығының бойымен арқаның белге дейінгі ұзындығын өлшейді (Ұар.б - 38 см) және пайда болған нүктеден алдыңғы бойдың орта сызығына дейін көлденең сызық жүргізеді, бұл - бел сызығы: ЖБ = Ұ ар.б;
Пайда болған нүктені көлденең сызық арқылы алдыңғы бойдың орта сызығымен жалғастырады. Бұдан мықын сызығы шығады: БМ= 16... 20 см. Артқы бойдың орта сызығынан оңға қарай кеуде сызығының бойымен кеуденің үшінші айналымының үштен бірін өлшеп алып, оған 2 см қосады (48/3+2=18 см). 
2.1-сурет. Базистік тордың сызбасы 8 -лекция Бір тігісті жеңді құрастыру сызбасы. (1-сағат) Жоспар: Қолданылатын әдебиеттер
Лекцияның мәтіні: 9-лекция Жағаны құрастыру сызбасы. (1-сағат)
Қолданылатын әдебиеттер
Лекцияның мәтіні: Тордың ұзындығы – З1З2 кеуденің үшінші айналымының үштен бір бөлігінен 2 см артық: З1З2=l/3 • Ак3 +2=48/3+2=18 см. Ені З1З4 = 8 см болуы керек (6.9-сурет). Тордың ені (З1З4) қақ бөлінеді. Тордың жоғарғы және орта сызықтары оңға қарай 2 см, ал төменгі сызығы 2,5 см ұзартылады. Тордың оң жағының ортасынан бастап солға қарай 0,5 см салынады. Табылған нүкте жоғарғы жағындағы 2 см нүктесімен көлбеу сызық арқылы қосылады. Бұл сызық жоғары қарай 2 см ұзартылады. Табылған нүкте сәл ойық сызық арқылы тордың сол жақтағы жоғарғы бұрышынан төмен қарай тордың сол жақ бойына салынған 0,5 см нүктесімен қосылады. Осылай жағаның ұшы сызылады. Одан кейін төменгі оң жақтағы бұрыштан жоғары қарай оң жағының бойына және солға қарай төменгі жағының бойына 0,5 см-ден салыныл, табылған нүктелерді бастыра қисық сызық жүргізеді.
6.9-сурет. Қайырма тік жағаның сызбасы 10-лекция Әр түрлі пішімді жеңді киім бөлшектерінде құрастыру. (1-сағат) Жоспар:
Қолданылатын әдебиеттер
Лекцияның мәтіні: Реглан пішінді көйлек кеудесінің негізі Реглан көйлек үлгісінің сызба суретін жасау үшін мынадай өлшемдер алу керек (сантиметр есебімен):
Кеуденің үшінші айналымының өлшемі бойынша көмекші кесте жасалады. Сызбаның базистік торы. Тор жасау үшін бір-біріне тік бұрыш жасай екі түзу сызық сызылады. Оның тік түсетіні - артқы бойдың орта сызығы да, көлденең - мойын сызығы. Артқы бойдың орта сызығынан оңға қарай мойын сызығы бойымен кеуденің үшінші айналымы өлшеп салынып, еркін сыю үшін оған 3-4 см қосылады:
Сол табылған нүктеден төмен қарай тік сызың - алдыңғы бойдың сызығын жүргізеді (5.1-сурет). Мойын сызығынан төмен қарай артқы бойдың орта сызығы бойына кеуденің үшінші айналымының үштен бір бөлігі салынып, оған 3 см қосылады:
Бұдан табылған нүктеден алдыңғы бойдың орта сызығына дейін көлденең сызық жүргізіледі. Бұл - кеуде сызығы. 
5.1-сурет. Реглан көйлек конструкциясының сызбасы. 11-лекция Әйелдер сырт киімін құрастыру сызбасы. (1-сағат) Жоспар: Қолданылатын әдебиеттер
Лекцияның мәтіні: 12-лекция Қос тігісті жеңді құрастыру сызбасы. (1-сағат)
Лекцияның мәтіні: 13 -лекция Ерлер киімінің негізгі конструкциясын құрастыру сызбасы. (1-сағат) Жоспар: 1. 2. Қолданылатын әдебиеттер
Лекцияның мәтіні: 14 -лекция. Балалар киімін конструкциялаудың құрастырылу сызбасы. (1-сағат)
Лекцияның мәтіні: 15-лекция Киім үлгісін техникалық модельдеу. (1-сағат) Жоспар: Қолданылатын әдебиеттер
Лекцияның мәтіні: Жаңа модельге жасалатын техникалың құжаттама орта өлшемді және бойлы лекало-эталоның ұсынылатын өлшемдер мен бойға арналған лекало жинақталымын, модель түрінің эскизін және оның сипаттамасын қамтиды. Лекало дайындау Киім бөлшектері лекалосының сызбасын жасауға арналған бастапқы мәліметтер ретінде бұйымның модельдік конструкциясының сызбасын, бұйымды дайындауға ұсынылатын материалдардың қасиеттері мен таңдалған технологиялық өңдеу әдістерін айтуға болады. Лекало қолданылуына қарай негізгі және туынды болып екіге бөлінеді. Негізгі бөлшектер лекалосының қима үлгісінде негізгі құрастыру сызықтарының орналасуы белгіленеді: бел, кеуде, мықын, жіңішке қапсырма, сондай-ақ бүкпелер жөне қалталардың орналасуы және т.б. Қиың сызықтары бойынша жинақтау кертпелерінің орналасу орны белгіленеді. Тігістің 40 см асу мөлшері жағдайында, жинаңтау кертпелері жоғарғы және төменгі қиықтардан 10 см арақашықтықта қойылады. Негізгі бөлшектердің қима үлгілері ішкі контур сызықтарымен қиылады және қиықтарды біріктіру жолымен қиықтар ұзындығын, кертпелер орналасуын, технологиялың өңдеу (қонымдылық, тартылушылың) мөлшерін тексереді. Сызба конструкциясына өзгерістер енгізеді. Негізгі бөлшектерді өңдеу есебімен олардың лекалосы негізінде жасалатын туынды лекалоларға:
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
«Шығармашлық мамандықтар» факультеті «Бейнелеу өнері мен дизайн» кафедрасы «Тігін бұйымдарының құрастырылуы» пәні бойынша 050421 Дизайн мамандығының студенттері үшін Практика сабақтары Жетісай – 2009
жүктеу/скачать 0.73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
алады. Осымен баиланысты алдын ала жасалған есеп - пропорциялы кестені пайдалану өте ыңғайлы.
ос тігісті белдемшенің үлгі
суреті
