- тақырып Ш.Уәлиханов, Ы.Алтынсарин, А.Құнанбаевтардың педагогикалық қызметі мен көзқарастары

12 - тақырып

Ш.Уәлиханов, Ы.Алтынсарин, А.Құнанбаевтардың педагогикалық қызметі мен көзқарастары

Қарастырылатын мәселелер:

1. 
   Шоќан Уалихановтың туған халқының әдет – ғұрыптарына жан – жақты көңіл бөлуі.
   
2. 
   Ш.Уәлихановтың “Шаман дінгінің қазақтар арасындағы қалдықтары” атты еңбегі.
   
3. 
   Ы.Алтынсарин ағартушы – демократ, тұңғыш педагог
   
4. 
   Ы.Алтынсарин Қазақстандағы әйелдерге білім беруді ұйымдастырудың бастаушысы
   
5. 
   А.Құнан баевтың халықты білімге, мәдениетке, еңбекке, өнерге шақыруы.
   
6. 
   Абайдың ұстаздық қызметі
   
7. 
   Абайдың шығармаларының достықты нығайтудағы рөлі, Абайдың өлеңдеріне сипаттама
   

1.Қ Бержанов, С. Мусин. Педагогика тарихы. Алматы-1986ж.

2.Ж.Б. Қоянбаев, Р.М. Қоянбаев. Педагогика. Астана-1998ж.

3.Ж. Әбиев, С. Бабаев, А. Құдиярова . Педагогика. Алматы-2004ж.

4.Е. Сағындықұлы. Педагогика. Алматы-1999ж.

5.Абай атындағы Қазақ Ұлттық Педагогикалық Университеті.

Педагогика. Алматы-2003ж.

6. Д. Әшімханов Әл-Фараби және Абай. Алматы 1992ж.

7.М. Жармұхамедов. Ы. Алтынсарин тағылымы. Алматы 1991ж.

8.В.А. Сухомлинский: Ата-ана педагогикасы. Алматы 1983ж.

9. Қ. Жарықбаев, С. Қалиев. Қазақ тәлім -тәрбиесі. Алматы 1995ж.

10. Ы. Дүйсенбаев. Абай Құнанбаев. Алматы 1977ж.

11. Қ Жарықбаев. Аталар сөзі-ақылдың көзі (XV-XIX ғасырдың бірінші жартысындағы ақын

жыраулардың тәрбиелік пікірлері.)

12. С. Әсілов. Ы. Алтынсарин ұлы ағартушы. Алматы-1983ж.
Мақсаты: 19 ғасырдың екінші жартысы мен 20 ғасырдың басындағы

педагогикалық және психологиялық ой – пікірлері туралы

мағлұматтар беріп түсініктерін қалыптастыру.

Тірек ұғымы: Ресей империясы, психологиялық - педагогикалық мұралар,

Шамандық ұғымдар, Ы.Алтынсаринның оқу – тәрбие процесін

ұйымдастыруы, Абайдың ғақлия сөздері, Абайдың аудармалары.
Ш.Уєлиханов - ќазаќ халќыныњ тарихында µз елініњ болашаѓын д±рыс болжап, сеніммен алѓњан ќараѓан, езілушілердіњ м‰ддесін ќороѓаѓан т±њѓыш демократы болады.

Шоќан орыстыњ 19- ѓасырдаѓы озат ойшылдары революционер демократтары Белинский, Чернышевский, Добралюбовтардыњ идеяларынан рухани нєр алоды. Біраќ Шоќан ±стаздарыныњ дєрежесіне кµтеріле алѓан жоќ.

Шµќан µз хзалќыныњ тарихана, мєдениетіне, ауыз – єдебиетініњ н±сќаларына ерекше кµњіл болді. Ол µзініњ жинаѓан материалдары туралы былай деп жазды. Этнографиялыќ очерктер, статустыќ мєліметтер, ткрихи хабарлар, ‰йсіндер мен ќырѓыздардыњ халыќтыќ єдебиетініњ скерткіштерініњ бірнеше дєптер етіп жазды.

Орыс жолдастары мен достары Шоќвн ќайтыс болѓаннан кейін оныњ жарияланбай ќалѓан ењбектерін жинаќ±тастырады. Шоќанныњ шыѓаромалары 1904 жылы петербургте академик И.Н.Веселовскийдіњ редакциясымен басылып шыќты.

Шоќан Орта Азия елдерініњ артта ќалуына себепкер болѓан жаѓдай – монархиялыќ тєртіп пен ислам діні екенін д±рыс т‰сінді. Сондыќтан да кертартпалыќќа ±рындырып дамуѓа кесел жасап отырѓан ислам дінін Шоќан ќатал сынѓа алды.

Ол жалпы дін атаулыныњ прогреске бµгет болатынын ѓылым мен мєдениеттіњ дамуына кесел жасайтынын, єсіресе ислам дінініњ реакйиялыќ сипатын аныќ айтты. Ол трќырау мен ќ±лдыраудыњ себебі болѓан, халыќтыќ басын айналдырып, санасын улаѓан дінді орта ѓасырлыќ идеялогиы деп санады.

“М±сылмандыќ туралы” деген ењбегінде Шоќан былай деп жазды:

“М±сылман изуберлігініњ дін фонатизмі атаулыныњ бєрініњ зхалыќтырдыњ єлеумект µмірпініњ дамуына келтіретін зияны туралы айтып айтып жатуда артыќ деп санаймыз, еуропада да теологияныњ етек алып кетуі халыќтырдыњ дамуына м‰лдем кесел болѓаны белгілі”

Шоќан туѓан халќыныњ єдет – ѓ±рпы мен психологияныњ біраз жаќтарын талдай келіп, ќазаќ арасындаѓы кейбір жаѓымсыз єдеттерді мейлінше сынеады, б±ларды ќазаќ ќауымын ілгері бастыврмай келе жатќан мерездер деп ашынды. Мысалы, осындай феодалдыќ µмірдіњ басты мерзімдерініњ бірі – барымта екендігін, оныњ ж±ттыњ кµпшілігі баюдыњ, мал жинаудыњ ењ жењіл єдісі деп ќате т‰сініп жергегнін дєлелдеді. Ол м±ндай “кєсіппен” айналоысќан адамныњ ењбекке ынтасы болмайды, ал белгілі бір кєсіппен айналысу уаќыт, зор ынта деп д±рыс т±жырымдады. Осылайша ол жастарды да м±ндай жаѓымсыз кєсіптен бойын аулаќ салуѓа шаќырды. Б±л жаѓымсыз жекс±рын єдеттіњ адамды арамтамаќтаќќа, еріншектікке итермелейтінін айта келіп, ол ќазаќ даласында т‰рлі кєсіптіњ дамуына онањ кедергі келтіретіні жµнінде д±рыс ќорытынды жасады.
Ыбырай Алтынсарин (1841 - 1889)

Ќазаќ халќы мєдениетініњ тарихына кµрнекті орын алатын ќайраткерлерініњ бірі, халќыфмыздыњ маќсатынышы, демократиялыќ баѓыттаѓы аѓартушы, т±њѓыш педагог, аќын – жазушысы Ы.Алтынсарин орыс халќыныњ кењ арналы білім б±лаѓынан сусындады. ¤зініњ алѓан білімін туѓан халќына тарту етіп, ќазаќ елі ‰шін оќу – аѓарту саласында игі ењбек сіњірді. Ол аѓартушылыќ алѓашќы ќадамынан аќ ќазаќ халќыфныњ келешегі ±лы орыс халќыныњ µмірімен, оныњ мєдениеті мен тыѓыз байланысты екенін ашып айтты. Ќазаќ халќыныњ дарынды перзенті Ыбырай Алтынсарин аса к‰рділі тарихи кезењде, патша ‰кіметі Шыѓыс халыќтары арасында ќатањ отарлау саясатын ж‰ргізіп жатќан кезењде µмір с‰рді.

Ыбырай Алтынсарин ХІХ ѓасырдыњ екінші жартысында ќазаќ халќыныњ алдыњѓы ќатарлы ой – пікірлері уаѓыздаушылардыњ бірі блалды.

Ыбырай Алтынсарин орыс халќы мєдениетініњ демократияшыл идеяларын, єсіресе Ушинскийдіњ педаггикалыќ мектебініњ жањалыќтарын творчествалыќ жолмен ќабылдай отырып, ќазаќ дасына білім таратушы, мектеп ашып. Жастарды тєрбиелеуші м±ѓалім болды. Ол µз ісінде єрќашан адамгершілік туын кµтеріп, кµптеген педаггикалыќ баѓалы м±ралар ќалдырды.

Ыбырай Алтынсарин – зейінді, терењ ойлы, єр нєрсені µзінше топшылаѓыш, оќушылардыњ бірі болды. Ол оќытушылар берген сабаќтар мен ѓана ќанаѓаттанып ќалмайды, ер жете келе µз бктімен озат пікірлі кітаптардан сабаќ ала бастады, ол кітіптар Белинский мен Герценніњ, Чернышевский мен Добралюбовтыњ, орыстыњ ±лы аќындары, жазушы, классиктері Пушкин мен Лермонтовтыњ, Крылов пен Гогольдыњ т.б. кµркем тілді, озат ойлы шыѓармалары еді. Мс±нымен бірге Ыбырай Алтынсарин шыѓыстыњ Фердайси, Назами, Нован сияќты ±л аќындардыњ шыѓармалары мен танысты. Ол 1857 жылы маќµтаулы оќушылар ќатарында жоѓарѓы айтылѓан мектепті бітірді.

Ыбырай Алтынсарин мектеп ашу дайындыѓына кіріскен кезде аќ “ќазаќ халќа менен кµп ‰міткер”, деп - µзініњ халыќ алдындаѓы жауапкершілігін т‰сінді. 1861 жылы ѓана патша єкімшілігініњ Торѓай мен Ырѓыз ќалаларында ќазаќ балалары ‰шін бастауыш мектептер ашуѓа р±ќсат алѓанда ±лы аѓартушыныњ ќуанышында шек болмады.

Қазақ халқының тарихында Ыбырай Алтынсарин ерекше рөл атқарды.

Ыбырай Алтынсарин баларды оқыту және тәрбиелеу ісінде мұғалімдер рөлінің айрықша зор екендігін ескертті. Ол өзінің бір хатынды: “Халық ағарту жұмысы бұл арада тек қана жаңа басталып келеді. Сондықтан жаңа салынып жатқан үйдің жақсы болуы оның іргесінің берік жіне мықты қалануына байланысты болатыны сияқты, біздің қолға алып отырған ісіміздің де , қазақ мектептірінің бар келешегі көбінесе, істің қазіргі басталуына байланысты. Сондықтан да мен қазір ждақсы оқытушыны дүниедегі заттың бәрінен де қымбат көремін.”

Ыбырай Алтынсарин қазақ балаларын оқулықтармен қатамасыз етуге де көп еңбек сіңірді. Ол орыстың ұлы педагогы К.Д.Ушинскийдің “Балалар әлемі” деген кітабын пайдаланды. Сол кітаптың бағытында өзі де қазақ тілінде, бірақ араб әріпімен емес, орыс әріпін түңғыш қолданып, қазақ мектептерінің тұңғыш оқу құралдарын жазды.

А.Құнанбаев (1845 – 1904)

А.Құнанбаев – Қазақ халқының ұлы ақыны жазба әдебиеьтінің негізін салушысы, сонымен бірге ұлы ойшылы.

А.Құнанбаев дүние тануда материалистік тұрғыда болды.

А.Құнанбаев қазақ халқы дамуындағы прпогрестің халық ағарту ісін кеңнен өрістетуге байланысты екендігі өте дұрыс түсінді.

А.Құнанбаев өзінің қырық жасқа келгенінде (1885) жазған “Жасымда ғылым бар деп ескермедім” дейтін өлеңінде жас кезінде ғылымының пайдасын көре –тұра есекермей, ал ер жеткен соң ғылым қолына түспей, мезгілінен кешігіп қалғандығына өкініш білдіреді.

А.Құнанбаев жастарды орыс ғылымын ұйренуге шақырады: “Орысша оқу керек, хикмет те (арабша өнер – білім, ғажайып деген мағынада), мал да, өнер де, ғылымда – бәрі орыста зор. Залалынан қашық болу, пайдасына ортақ болуға, тілін, оқуын, ғылымын білмек керек. Оның себебі: олар дүниенің тілін білді, мұндай болды сен оның тілін білсең, көкірек көзің ашылады ”.

А.Құнанбаев орыс ғылымы мен мәдениеті, техникасы дүниенің, табиғат сырының кілті екендігін, оның меңгерген адаға өмір сұру оңайрақ түсетіндігін әлденеше рет айтады, жақсылықты адало еңбегі мен өмір сүруді орыс халқынан үйрену керек дейді.

“Ғылым таппай мақтан ба?” (1880) деген өлеңінде А.Құнанбаев егер адам боламыгн десең, болашағынды ойласаң, өсек - өтіріктен, мақтаншақтықтан, еріншектік пен орынсыз мал шашу сияқты жаман әдеттерден сақ болып, оның орынына таоапты болуды, еңбек сүюді, терең ойлы болуды, қанағат қыла білуді, рахымды болуды ойла дейді. А.Құнанбаев ,ылымды үйрену ісіне тек пайда көзден қарауғы қарсы болды. Ол балаларға әуелі олардың ақыл – ойын, дүниетанушылы мен мәдениетін дамытарлық жалпы білімдер беру қажет деп есептеды.

Ол жастардың еңбексіз жүріп, жаманшылыққа бой үратынына қарсы болды. 1886 жылы бір өлеңінде ол: “Қартайдық, қайғы ойладық, ұлғайды арман,

Шошимын кейінгі жас балалардан

Терін сатпай, телміріп, көзін сатып,

Теп тегіс жұрттың бәрі болды аларман” –

деп, өз кезіндегі жастардың осындай жағымсыз мінездерін қатаң сынға алды.

А.Құнанбаев халықты, әсіресе жастардлы үнемі достық, татулық, әділеттік, дұрыстық сияқты адамгершілік қасиеттерге тәрбиелнеуге шақырды. Ол кейбір жастардың арасында татулықтың болмаушылығына қатты қынжылды. Осындай жастар туралы айта келіп, А.Құнанбаев бұлардың: “Қосылмас ешбір бастары

Бәріне – бірі қатыққа,

Қойнына тыққан тастарды.
Саудасы – ар мен иманы

Қайрат жоқ бойын тиғалы

Еңбекпен етті ауыртпай

Құр тіленен жиғаны” –

деп жазды.

А.Құнанбаев жастарды тәрбиелеудің әр түрлі жолдарын, ең алдымен отбасында, мектепте және әдебиет арқылы тәрбиелеуді ұсында. Балалардың дүниеге көзқарасын және мінезін ұалыптастыруда, отбасының рөлі аса зор екендігін ескере отрып, А.Құнанбаев балаларды тәрбиелеу үшін ата – аналардың өздері жақсы тәрбиеленген болуы керек екендігін ескертті.

Арманы – ұлы орыс халқы мен қазақ халқының арасындағы достық қатынасты күшейту, қазақ жастарының орыс тіліне, орыс мәдениетін үйрту, жас ұрпақты адамгершілікке тәрбиелеу болған ұлы ағартушы ақынның бұл сөздерінің маңызы бүгінгі біздің заманымызда да арақша зор.
Өзін - өзі бақылауға ранлған сұрақтар:

1. 
   Ш.Уәлихановтың психологиялық мұралары
   
2. 
   Ы.Алтынсаинның педагогикалық және психологиялық көзқарастары
   
3. 
   А.Құнанбаевтың психологиялық мұралары
   
4. 
   А.Құнанбаев қазақтың – ұлттық психоогиялық ой- пікірлерінің жүйесін жасаудағы рөлі
   

Қарастырылатын мәселелер:

1.А.Байтұрсыновтың өмірі мен қызметі және ана тіліндегі бастауыш мектепке қатысты идеялары.

2. Мұғалімнің жетекшілік рөлі,мұғалім- мектептің жан өзегі.

1 .Ж.Б. Қоянбаев, Р.М. Қоянбаев. Педагогика. Астана-1998ж.

2 Ж. Әбиев, С. Бабаев, А. Құдиярова . Педагогика. Алматы-2004ж.

3.Е. Сағындықұлы. Педагогика. Алматы-1999ж.

4. Қ. Жарықбаев, С. Қалиев. Қазақ тәлім -тәрбиесі. Алматы 1995ж.

5. Қ Жарықбаев. Аталар сөзі-ақылдың көзі (XV-XIX ғасырдың бірінші жартысындағы ақын

жыраулардың тәрбиелік пікірлері.)

6. Ә. Табылдиев. Этнопедагогика. Алматы 2001ж.

7. С. Қалиұлы. Қазақ этнопедагогикасының теориялық негіздері мен тарихы. Алматы 2003ж.

8. Қазақ әдебиет тарихы. 2 – том. Алматы 1961

9. А.Байтұрсынов. Шығармалары. Алматы 1989

10. Ә.І.Сембав. Қазақ совет мектебінің тарихы Алматы 1967

көзқарастарының мәнін ұғындыру.

латын, араб алфивиті.

1882 – 1884 жылдары ауыл мектебінде, 1891 жылы Торғайдағы орыс – қазақ училищесін, Орынбор мұғалімдік мектебін бітірген. 1895 – 1909 жылдары Ақтөбе, Қостанай, Қарқаралы уездерінде мұғалімдік қызмет атқарады.

1913 – 1917 жылдары “Қазақ” газетінің редакторы, 1918 – 1919 жылдары Алашорда қатарында, 1919 жылдан қазақ өлкесін басқаратын әскері – революциялық комитеттің мүшесі, 1922 – 1925 жылдары Қазақстан Халық ағарту комиссариаты жанындағы Ғылыми әдеби комиссияның төрағасы, халық ағарту комиссары, Қазақ АССР Орталық атқару комитетінің мүшесі, 1925 – 1929 жылдары Қазақ Халық ағарту институтында (Ташкент) және КазПи- де оқытушылық қызмет атқарады. 1938 жылы халық жауы ретінде ұсталып, өлім жазасына кесілді.1988 жылы ел –жұрт алдында ешқандай кінәсі жоқ екендігі анықталып, толық ақталды.

А. Байтұрсынов барлық саналы өмірін қазақ қоғамында білім – ғылымның дамуына, мектеп ағартушылық ісінің жанданып кемелденуіне бағыштады. А.Байтұрсыновтың алғаш ағартушылық ой – пікірлеріне 1913 – 1917 жылдары Орынборда шықан “Қазақ” газетінде жариаланған мақалаларынан айқын көріне бастады.

Екінші – оқыту ісіне керек құралдар қолайлы болуы.

Үшінші – мектепке керегі белгіленген бағдарлама.

А.Байтұрсынов қазақ балаларының ана тілінде сауат ашуына да көп күш жұмсады. 1902 жылдан бастап ашылған үш жылдық бастауыш мектептерде шәкірттер сауатты алдымен орыс тілінде ашатын. 1912 жылы А.Байтұрсынов қазақша оқу құралы әліппені жазды.

А.Байтұрсынов 1926 жылы “Әліпбидің ” жаңа түрін осы күнгідей суреттермен берілген әліппе кітабын жазды. 1912 жылы мектеп балаларына сауаттандыратын “Оқу құралын” жазғаннан кейін көп ұзамай мектепте қазақ тілін пән ретінде үйрететін оқулық жазуға кіріседі. Бұл оқулықтың фонетикаға арналған 1- ші бөлімі “Тіл құралы” деген атпен 1915 жылы жарық көрді. Осы кітаптың морфологияға арналған 2 – ші бөлімі 1914 жылы, синтаксиске арналған 3 – ші бөлімі 1916 жылы басылып шығып, 1928 жылға дейін әлденеше рет қайта басылып, пайдаланылып келді.

“Тіл құралы” қазақ мәдениетінде бұрын болмаған соны құбылыс.

Оқулықтың тағы бір құндылығы қазақ тілінің грамматикалық басты салалары – фонетика – дыбыс туралы ғылым, морфология – сөз құрамын зерттеу, ал синтаксис – сөйлем құрылысын зерттеу т.б. деп саралап тұңғыш ғылыми жол салуында болып отыр. А.Байтұрсынов қазақ тілін оқыту әдістемесінің іргетасын қалаушы. Ол қазақ тілін дыбысқа бөліп оқыту арқылы сауаттандыру әдісінің негізін салды. Осы салада бірнеше әдістемелік мақалалар жазып, соның негізінде 1920 жылы Қазанда “Баяншы” деген атпен әдістемелік кітапша шығарды. Ол алдымен қазақша сауат аштыруды көздеп “Оқу құралды” жазды, онан соң қазақ тілінің ғылыми грамматикасы “Тіл құралын” ұсынды, тілді дұрыс жұмсай білу тәртібін көздеп “Тіл жұмсарын”, 4 – ші сауат аштыру, тілді оқытудың әдістемесі “Баяншыны” жазды.

2. “Әдебиет танытқышының” өзінде ғана психологияға қатысты ой – пікірлер баршылық. Мұндағы “Көрнек өнері”, “Сөз толғау”, “Лұғат әуезділігі”, “Жан жақтау”, “Жан қоштау”, “Көріктеу”, “Ес ұғымы”, “Іс ұғымы”, “Зейіндеме”, атаулар мен ұғым – түсініктерде, жұмбақ, жаңылтпаш, айтыс, толғау, терме, тақпақ, жарамазан, бата, мақал т.б. әдебиеттану ғылымына қатысты пікірлерінде халықтың психологиялық көзқарастары мол.

А.Байтұрсыновтың психология ғылымының төңірегінде ой қозғаған пікірлері “Әліппе – таңбалар жұмбағы” – дейтін еңбегінде елеулі орын алған.

А.Байтұрсынов адамда жазу дағдысының қалыптасу жолын да психологиялық тұрғыдан түсіндіреді.

1. 
   А. Байтұрсыновтың педагогикалық еңбектеріне талдау
   

1. М. Жұмабаевтың 1922 жылы жазылған педагогика оқулығының мазмұны, мәні.

2. Жұмабаевтың тәрбиеге, эстетикалық сезімдерге көңіл аударуы.

3.Бастауыш мектептегі ана тілінің рөлі мен маңызы.

1.Ж.Б. Қоянбаев, Р.М. Қоянбаев. Педагогика. Астана-1998ж.

2.Ж. Әбиев, С. Бабаев, А. Құдиярова . Педагогика. Алматы-2004ж.

3.Е. Сағындықұлы. Педагогика. Алматы-1999ж.

4.М. Жұмабаев. Педагогика Алматы-1992ж.

5. Қ. Жарықбаев, С. Қалиев. Қазақ тәлім -тәрбиесі. Алматы 1995ж.

6. Ә. Табылдиев. Этнопедагогика. Алматы 2001ж.

7. С. Қалиұлы. Қазақ этнопедагогикасының теориялық негіздері мен тарихы. Алматы 2003ж.

8. Қазақ совет энциклопедиясы. 1- 12 томдары .Алматы 1972

9. Қазақ әдебиет тарихы. 2 – том. Алматы 1961

10. М.Жұмабаев. Таңдамалы шығармалары. Алматы 1992
Маќсаты: М.Ж±мабаевтыњ педагогиканыњ дамуына ќосќан ењбектері туралы

т‰сініктерін ќалыптастыру.

тілініњ рµлі, оќу ќ±ралдарына ќойылатын талаптар.

Ол сыртќы сезімдерді кµрі, есту, иіскеу, тату, сипау, ет сезімі деп алты т‰рмен аныќтап алып, оларды д±рыс жетілдіру тєрбиесіне ерекше назар аударады.

М.Ж±мабаев “Аќыл кµріністері”таќырыбын єсерлену оныњ пайда болу шарттары, к‰ші деп жеке-жеке талдай келіп, кейбір психологиялыќ терминдердіњ мєніне тоќталады.

Адам µміріндегі естіњ алатын орнын кµрсете келіп, оларды есту, кµру, ќозѓалу т. б. деп жеке-жеке ќарастырады.

Ќиялды еріксіз жєне ерікті деп екіге бµледі.

Ол ќиял-фантазияныњ жасалу жолдарына тоќтала келіп, бірнеше жолдарын кµрсетеді:

1. 
   Заттардыњ µздерін, олардыњ бір м‰шелерін зорайту, к‰шейту;
   
2. 
   Єр заттыњ т‰рлі м‰шелерін бір-біріне ќосу;
   
3. 
   Реті келгенде µздері де жиыла алатын кµріністерді бір суретке не адам мінездерін бір адамѓа жиюмен жасалатынын кµрсетеді.
   

М. Ж±мабаев с±лулыќ сезімдері жайлы ѓылыми ±ѓымдарды да єр ќырынан ашып, µнер адамына тєн µрнекті сезімдерді т‰сіндіреді.

Аќын тілдіњ адам µміріндегі мањызы жайлы айта келіп, оныњ ±лттыќ мєнін былай жеткізеді:

“¦лттыњ тілі кеми бастауы - ±лттыњ ќ±ри бастаѓанын кµрсетеді. Б±л ±лттыњ тілінде сол ±лттыњ жері, тарихы, т±рмысы, мінезі ашыќ кµрініп т±рады. Ќазаќ тілінде ќазаќтыњ сары даласы, біресе ќ±йындай екпінді ќайраты, біресе желсіз т‰ндей тымыќ, сары далада ‰дере кµшкен т±рмысы, асыќпайтын, саспайтын мінездері кµрініп т±р”.

1923 жылы шыќќан педагогиканыњ мазм±ны мынандай бµлімдерден т±рады:

1) Сµз алды.

2. 
   Жетекші сµз. Тєрбие деген не?
   
3. 
   Педагогиканыњ бµлімдері: Жалпы педагогика. Дене тєрбиесі.
   
4. 
   Жан тєрбиесі: Психология.
   
5. 
   Жан кµріністерін топќа бµлу: Аќыл кµріністері яѓни жанныњ білуі, єсерленуі.
   
6. 
   Єсерленуді бµлу.
   
7. 
   Абай.
   
8. 
   Суреттер.
   
9. 
   Ес (зейін).
   
10. 
    Ќиял.
    
11. 
    Ойлау.
    
12. 
    Х‰кім.
    
13. 
    Тіл.
    
14. 
    Ішкі сезім кµріністері яѓни кµњіл.
    
15. 
    Ќайрат.
    
16. 
    Баланыњ жалпы жаратылысы.
    

Маѓжан педагогикасы – аса сезімтал, саясаттан тыс, бала ж‰регін жараламайтын адамгершілікті педагогика деп жазды педагог зерттеуші А. Ќыраубаева. (Ќазаќ єдебиеті. 14 тамыз 1992 жыл).

1. М. Жұмабаевтың педагогикалық еңбектеріне

сараптама жасап, талдаңыз.
15 – тақырып
Р. Лемберг Қазақстан педагогикасын дамытуға үлес қосқан ғалам.

Қарастырылатын мәселелер:

1.Р.Г.Лембергтің сабақтың психологиялық мәселелеріне тоқталуы

2. Оқыту әдістері.
Пайдаланатын әдебиеттер:

1. Ж.Әбиев, С.Бабаев, А.Құдиярова. Педагогика. Алматы 2004

2. С.Қалиұлы. Қазақ этнопедагогикасының теориялық негіздері мен тарихы.

Алматы 2003

3. И.П.Подласый. Педагогика. Москва 2000
Мақсаты: Р. Г. Лемберг – Ќазаќстан педагогикасыныњ дамуына ‰лес ќосќан ѓалым

екендігі жµнінде ±ѓымдарын кењейту.

Соғыстан кейінгі жылдарда дидактиканың әртүрлі бағытында зерттеу жүргізді. 40 жылдары “Сабақтың құрылысы проблемасы”, Білімді бекіту және сабақтағы біліктілік т.б. Сабақ өтудегі мұғалім білімі мен оның шеберлігіне үлкен мән берді, оның дидактикалық негізін қалады.

1. Р.Г.Лембергтіњ педагогикалыќ кµзќарастарына шолу жасау

Қолданылатын әдебиеттер тізімі

1.Қ Бержанов, С. Мусин. Педагогика тарихы. Алматы-1986ж.

2.Ж.Б. Қоянбаев, Р.М. Қоянбаев. Педагогика. Астана-1998ж.

3.Ж. Әбиев, С. Бабаев, А. Құдиярова . Педагогика. Алматы-2004ж.

4.Е. Сағындықұлы. Педагогика. Алматы-1999ж.

Қосымша:

5.Абай атындағы Қазақ Ұлттық Педагогикалық Университеті.

Педагогика. Алматы-2003ж.

6.М. Жұмабаев. Педагогика Алматы-1992ж.

7..И.П. Подласый. Педагогика.Москва –2000ж.

8.ҚР Білім беру туралы заңы. Астана-2000ж.

9. Ж. Баласағұн . “Құтты білік” Алматы-1986ж.

10. Д. Әшімханов Әл-Фараби және Абай. Алматы 1992ж.

11. Л. И. Литвина История дошкольный педагогики. Москва 1989ж.

12.М. Жармұхамедов. Ы. Алтынсарин тағылымы. Алматы 1991ж.

13.В.А. Сухомлинский: Ата-ана педагогикасы. Алматы 1983ж.

14. Қ. Жарықбаев, С. Қалиев. Қазақ тәлім -тәрбиесі. Алматы 1995ж.

15.В. А. Сухомлинский. Балаға жүрек жылуы. Алматы 1976ж.

16. Ы. Дүйсенбаев. Абай Құнанбаев. Алматы 1977ж.

17. Қ Жарықбаев. Аталар сөзі-ақылдың көзі (XV-XIX ғасырдың бірінші жартысындағы ақын

жыраулардың тәрбиелік пікірлері.)

18. С. Қалиев. XV-XIX ғасырлардағы ақын- жыраулар поэзиясындағы педагогикалық ой-

пікірлер. Алматы 1990ж.

19. С. Әсілов. Ы. Алтынсарин ұлы ағартушы. Алматы-1983ж.

20. С. Қалиев. Ш. Құдайбердіұлының педагогикалық ой- пікірлері. Қазақстан мектебі №3

1993ж.

21. Ә. Табылдиев. Этнопедагогика. Алматы 2001ж.

22. С. Қалиұлы. Қазақ этнопедагогикасының теориялық негіздері мен тарихы. Алматы 2003ж.

23. М.Әуезов. Қазақ халөқыныңи жұмбақтары. Алматы 1959

24. Әл Фараби. Философиялық трактаттар. Алматы 1973

25. Қазақ совет энциклопедиясы. 1- 12 томдары .Алматы 1972

26. Қазақ әдебиет тарихы. 2 – том. Алматы 1961

27. Л.Н.Толстой. Педагогические сочинения. Москва 1989

28. А.Құнанбаев. Шығармалары 2 томтық. Алматы 1968

29. Ш. Құдайбердиев. Шығармалары . Алматы 1988

30. Ш.Құдайбердиев. Үш анық. Алматы 1991

31. А.Байтұрсынов. Шығармалары. Алматы 1989

32. М.Дулатов. Шығармалары Алматы 1991

33. М.Жұмабаев. Таңдамалы шығармалары. Алматы 1992

34. Ә.І.Сембав. Қазақ совет мектебінің тарихы Алматы 1967

35. В.А.Сухомлинский. Балаға жүрек жылуы. Алматы 1976

Лазерлі, магнитті дискідегі әдебиет:

1. Электронды оқулық
Қазақстан Республикасы

Білім және ғылым министрлігі

жүктеу/скачать 1.05 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: