Лекция: 15 сағат Семинар: 15 сағат СӨЖ: 30 сағат обсөЖ: 30 сағат Барлық сағат саны: 90 сағат

Лекция №10

1(сағат)

1.Батыс Сібір

2.Шығыс Сібір

3.Қиыр Шығыс

1. Уәлиев Т.О., Керееев Б.Е., Уәлиев М.О. Тәуелсіз мемлекеттер достығы және Балтық бойы елдерінің әлеуметтік-экономикалық географиясы. Оқу құралы.Алматы, 2000 ж.

2.Ұ.Есназараова.,Темірбеков Түркі елдерінің географиясы. Алматы,2000 ж.

3. Экономическая география СССР под. Ред.Барансково Н.Н., М., 1965

4. Страны и народы. Энциклопедия.

5. Саушкин.Ю.Г., Экономическая георафия: история, теория, методы, практика. М., 1973

1.Майдан-Әли Байгесиев, Халқаралық экономикалық қатынастар. Алматы,1998

2.А.Ю.Скопин. Экономическая география России. М., 2004

3.РФ-ның саяси картасы

4.Анықтамалық атластар

5.Географиялық атластар

Шаруашылығының мамандануына қарай ауданның солтүстігі мен оңтүстігі шұғыл айырмашылық жасайды: Солтүстік (Түмен облысы, Омбы және Томск облыстарының солтүстігі) Батыс Сібір ТӨК қалыптасуда, оның шаруашылық мамандануының негізі -мұнай, газ және ағаш өнеркәсібі: оңтүстікте — көмір және рудалар ресурстарының, әрі орманды дала аймағандағы ауыл шаруашылығы негізінде қуатты Кузнецк — Алтай кешені қалыптасқан. Ресейдін батысына, ТМД және Еуропа елдеріне тартылған мұнай және газ құбырлары осы ауданның солтүстігінен басталады. Металлургияның орталығы — Новокузнецк, химия өнеркәсібінікі - Кемерово.

Шығыс Сібір

Әкімшілік — территориялық бірліктері: 1 өлке (Красяояр) және 2 автонюмиялық округ. (Долған - Таймыр жөне Эвенкі), 2 облыс (Чита, оның құрамыңдағы Агинск - Бурят автономиялық округы және Иркутск облысы, оның құрамындағы Уст-Ордынск Бурят автономиялық округы) жәнс республикалардан (Бурят, Тыва, Хакас) тұрады.

ЭГЖ- Мұхиттардан (Атлант және Тынық) және елдің Еуропалық бөлігінен өте алыс қашықтықта орналаскан. Шығыс Сібір жер бетінің 3/4 астамын - таулар мен таулы қыраттар алып жатыр. Оның өзендері, елдің арзан су энергиясы мен су қорының аса ірі көзі болып саналады.

Табиғат ресурстары. Аса зор байлықтарымен көзге түседі. ТМД елдері көмір қорларының 50% шоғырланған (Тунгус, Канск-Ачинск, Таймыр, Иркут бассейндері). Түсті металл кен орындары да алуан түрлі: кешенді мыс-никель-кобальтті рудалар (Норильск ауданы), мыс (Удакан-БАМ бойында), полиметаллдар (Ангараның төменгі ағысы), қалайы, молибдсн, боксит, нефелин. Темір рудасының қорлары - Ангара аңғарында, Байқал сыртында және Краснояр өлкесінің оңтүстігінде табылған. Мұнай мен газдың ірі потенциалды қорлары бар. Ағаштың да ірі қорлары кездеседі.

Халқы - өте біркелкі орналаспаған: негізгі бөлігі орманды дала және далалы аймақтардағы қазан шұңқырларда, Транссібір магистралы трассасының бойында мекендейді. Қала халқы басым (72%). Тұрғындардың 80 % - орыстар. Жергілікті, байырғы халықтар — буряттар, тывалықтар, хакастар, тофалар, эвенкийлер, долғандар. Еңбек ресурстары - бұл регионның проблемасы.

Экономикасы. өндіруші өндірісі мен ОЭК, эдектроэнергетикасын және соның негізінде түсті металлургия және химия өнеркәсібінің энергияны көп қажет ететін өндірістерін, сондай-ақ ағаш өнеркәсібін қамтиды.

Орталықтары: алюминий өндірісінікі - Братск, Красноярск, Саяногорск, Шелехов; мыс-никель - Норильск; химия өнеркәсібі - Красноярск, Ангарск, Усолье Сибирское; ағаш өңдеу жөніндегі өндірістср - Братск, Красноярск, Уст-Илимск, Байкальск.

Енисей мен Ангаранын су энергетакалық ресурстарының, көмір, ағаш және әртүрлі рудалар қорларының негізінде- ТӨК қалыптасты: 1) Братск - Усть-Илимск (2 су электростанциясы, алюминий, ағаш өңдеу өнеркәсібі, темір рудасын өндіру); 2) Иркутск-Черемховск (көмір өндіру, су электростанциялар, химия, ағаш және мәшине жасау өнеркәсібі).

Қальштасып жатқан ТӨК: 1) Саянск (Саян-Шушенск су электр стансасы, мәшине жасау, энергаяны көп тілейтін өндірістер, интенсивті ауыл шаруашылығы); 2) Канск-Ачинск (КАОЭК) -(көмірдің негізіндегі энергетика, су электр стансалар, ағаш өндеу, химия, мәпшне жасау, алюминий өнеркәсібі); 3) Төменгі Ангара (су энергетикалық, ағаш ресурстарын, түсті металл кен орындарын пайдалану).

Әкімшілік – территориялық бірліктері: Саха (Якут) республикасы, Хабаров, Примор олкслері, Еврей автономиялық, облысы (астанасы — Биробнжан қаласы), 4 облыс (Амур, Сахалин, Магадан облысы, оның құрамындағы - Чукот автономиялық округы және Камчатка облысы, оның кұрамындағы - Коряк автономиялық округы).