Лекция: 15 сағат Семинар: сағат СӨЖ: 15 сағат обсөЖ: 15 сағат Барлық сағат саны: 45 сағат

Күнтізбе

Калькулятор программасы бүгінгі күндері тіпті төменгі сынып оқушылары да кеңінен пайдаланылатын компьютерлік калькулятор болып табылады.

Калькулятора стандартты режимде төрт арифметикалық амалдан, процентті есептеуден, квадрат түбірі мен кері шаманы табудан басқа оның жадымен келесі әрекеттерді орындауға болды:

ЗП – индикатордағы санды жадна жазады;

П+ - жадтағы санға индикатордағы санды қосады;

ИП – жадта сақталған Санда индикаторға

шығарады.

Индикаторға енгізілген соңғы цифрды жоюға арналған Кейін (Назад) батырмасының бар екені есте болсын.

Символдар кестесі (Таблица Символов) программасы мәтіндік құжаттарда пернелерде көрсетілмеген арнайы символдарды, математикалық белгілер мен таңбаларды енгізуге арналған. Программаны іске қосқаннан кейін, әрбір қаріптер жүйесіне қондырылған символдардың толық жиынын арап шығуға болады. Солардың ішінен қажетті символды таңдап және он алмасу буфері арқылы құжатқа көшіруге болады.

Дыбыс жазу (Звукозапись)- дыбыс тақшасының көмегімен неше түрлі дыбыс, сөздер тіркесін WAR форматындғы файлдарға азуға, ойнатуға және өңдеуге мүмкіндік беретін программа.

Медиаплеер – дыбыстар жазылған MIDI – файлдарды, әуендер, сөздер жазылған компакт – дискілерді және жылжымалы бейнелері бар дискілерді оқуға арналған мультимедиа мүмкіндіктерін іске асыра алатын программа.

Терминал – қашықта орналасқан компьютерлермен модемдік байланыс орнатуға арналған программа.

Модем – стандартты телефон желісі арқылы компьютерлердің мәліметтерді жөнелтуді және қабылдауды іске асыруына мүмкіндік беретін электорондық құрылғы.

1. 
   Алгоритм анықтамасы.
   
2. 
   Алгоритм қасиеттері.
   
3. 
   Алгоритмге мысалдар
   

1. 
   Жаңа ақпараттық технологиялар. Б.Бөрібаев, Е. Балапанов, Г. Мадьярова Р. Дузбаева. Алматы 2001 ж “ Ғылым” ғылыми баспа орталығы.
   
2. 
   Информатика М.Қ. Байжұманов Л.Қ. Жапсарбаева Алматы 2004 ж.
   

1. 
   А.Левин. “Самоучитель работы на компьютере” Москва, 1997.
   
2. 
   Дж. Куртер. А.Маркви. “MICROSOFT OFFICE 2000”. Санкт-Петербург, 2000
   
3. 
   “Информатика” практикум по технологии работы на компьютере. Под. ред. Маркова.
   
4. 
   Информатиканы оқыту әдістемесі. К.З.Халықова.
   
5. 
   Информатика негіздері журналы
   

Алға қойылған мақсатқа жету немесе берілген есепті шешу бағытында орындаушыға бірітіндеп қандай әрекеттер жсасу керектігін түсінікті түрде әрі дәл көрсететін жарлық (нұсқауу) алгоритм деп түсіндіріледі.

Алгоритм арқылы яғни бір рет қолданған тиімді ережені өмір бойы пайдалану арқылы адам күш –жігерін және уақытын үнемдейді.

Алгоритм сөзі ІХ ғасырда арифметикалық амалдарды орындау ережесін тұжырымдаған өзбектің ұлы математигі Әл-Харазмидің аты латынша algoritmi болып жазылуынан шыққан. Алғашқы кезде алгоритмді тек көп таңбалы сандарға арифметикалық төрт амалды орындау ережесі ғана деп ұсынған. Кейінрек бұл ұғым алға қойылған мәселені шешуге келтіретін әрекеттер тізбегін жалпы түрде белгілеу үшін пайдалана бастады.

Алгоритмнің мынадай негізгі қасиеттері бар:

Дискреттілік. Алгоритм аяқталған іс-әрекеттер тізбегінен- қадамдардан тұрады. Келесі қадамға өту тек алдыңғы қадам жүзеге асқан соң немесе аяқталған соң ғана орындалады. Әрбір жеке қадамның орындалуы орындаушыға арнаулы нұсқау арқылы алдын-ала көрсетіледі. Алгоритмнің жеке қадамдардан тұру қасиетін дискреттілік деп аталады.

Анықтылық. Бұл қасиет алгоритмнің әрбір ережесі анық бір мәнді және ешқандай күмән туғызбауы керектігінен тұрады. Бұл қасиеттің арқасында алгоритмнің орындалуы ешқандай қосымша нұсқау немесе есептер туралы мәлімет қажет етпейді.

Бір алгоритмнің бірнеше орындалуы немесе бірнеше орындаушының бір алгоритмді орындауы нәтижесінде алатын жауап әруақытта бірдей болуы керек.

Әрбір қадамды орындағаннан кейін келесі қай қадамды орындау керектігін орындаушы дәл білуі керек.

Жалпылық. Алгоритмнің көмегі арқылы тек бір ғана тиянақты есепті шығаруға емес сонымен қатар соған ұқсас есептер жиынын шығаруға болады. Мұндай есепті шешудің алгоритмі жалпы түрде құрылады. Ал есептер бір-бірінен тек бастапқы берілгендердінен ғана ажыратылады.

Нәтижелік. Бұл қасиет алгоритмнің қадамдарының белгілі бір саны есепті шешуге алып келуі керектігінен тұрады.

Ах²+bx+c=0

1.а, b,с мәндерін енгізу.

2. b²-4ас формуласы бойынша d-ны есептеу.

3.Егер d<0 болса, онда –шы қадамға өту.

4.X1,X2 мәндерін x₁= формуласы бойынша есептеу.

5. Есептің шешімі ретінде х₁ және х₂ –нің мәндерін алу яғни 7-ші қадамға өту.

6. d 0-ден кіші болғандықтан есептің шешімі болмайды.

7.Соңы

Мысалы1: Үйге қайту

2. Автобуста орын жоқ.

3.Сіз шаршап тұрсыз.

4.Таксимен қайту.

1. 
   Шайнеке су құю.
   
2. 
   От жағу.
   
3. 
   Сіріңкені тұтату.
   
4. 
   Шайнекті отқа қою.
   
5. 
   Шай қайнағанша күту.
   

1. 
   Алгоритмдік тіл.
   
2. 
   Сызықты алгоритм
   
3. 
   Тармақталу ,таңдау, қайталану алгоритм дері
   

1. 
   Жаңа ақпараттық технологиялар. Б.Бөрібаев, Е. Балапанов, Г. Мадьярова Р. Дузбаева. Алматы 2001 ж “ Ғылым” ғылыми баспа орталығы.
   
2. 
   Информатика М.Қ. Байжұманов Л.Қ. Жапсарбаева Алматы 2004 ж.
   

1. 
   А.Левин. “Самоучитель работы на компьютере” Москва, 1997.
   
2. 
   Дж. Куртер. А.Маркви. “MICROSOFT OFFICE 2000”. Санкт-Петербург, 2000
   
3. 
   “Информатика” практикум по технологии работы на компьютере. Под. ред. Маркова.
   
4. 
   Информатиканы оқыту әдістемесі. К.З.Халықова.
   
5. 
   Информатика негіздері журналы
   

1.Сөзбен жазылу тәсілі.

2.Алогритмдік тіл.

3.Графикалық тәсіл

4.Программалау тілі.

Сөзбен жазылу тәсілі. Алгоритмді үйренудің алғашқы кезінде қолданылады да және ол адамның орындауына арналған. Бұл тәсілде жазудың нақты бір ережесі жоқ, анық түсінікті болса болғаны.

Алгоритмдік тілі – алгоритмдер мен олардың атқарылуынан бірыңғай және дәл жазуға арналған белгілер мен ережелер жүйесі. Алгоритмдік тіл бір жағынан әдеттегі тілге жақын. Бұл тілде алгоритмдер әдеттегі текст секілді оқыла да, жазыла да алады. Екінші жағынан алгоритмдік тіл өзіне математикалық символиканың, сандарды, шамалар мен функциялардың белгілерін операция таңбаларын жақшаларды т.б. қамтиды.

Алгоритмдік тілдің басқа әрбір тіл секілді өзінің сөздігі бар. Кез-келген алгоритмдегі атқарушының командалар жүйесіне енетін командаларды жазуға қолданылатын сөздер осы сөздіктің негізін құрайды. Мұндай командалар жай еомандалар деп аталады.

Алгоритмдік тілде мағынасы мен қолдану тәсілі біржола берілген санаулы сөздер ғана пайдаланылады. Бұл сөздер қызыметші сөздер деп аталады.

Қызметші сөздер- алдын-ала мағынасы анықталған тілдің құрамының бір бөлігі болып табылатын сөздер.

Алгоритмдік тілде жазылған алгоритмнің ат болуы керек. Алгоритмнің аты берілген алгоритмнің қандай есептің шешуін сипаттайтын айқын болатындай етіп таңдалды.

Алгоритмнің атын көрсету үшін оның алдына алг деген қызметші сөз жазылады.

Әр алгоритмнің жазылуы оның тақырыбынан басталады. Алгоритм тақырыбының жалпы түрі мынадай:

Бірнеше аргумент бірнеше нәтиже болса онда олар үтір арқылы ажыратылып жазылады.

Алгоритмнің басы мен соңын өрсет үшін оның командалары басы мен соңы деген қызметші сөздерінің араларына жазылады. Командалар тізбектеліп жазылады. Бір команданы жазу кезінде егер қажет болса оны екінші жолға жалғастырып жазуға болады. Егер бірнеше команданы бір жолға жазылса онда олар бір-бірінен нүктелі үтір арқылы ажыратылады.

Сонымен алгоритмдік тілде жазылған алгоритмнің жалп түрі мынадай болады.

Тармақталу ,таңдау, қайталану алгоритм дері.

Алгоритмдік тілде екі негізгі құрама команда-тармақталу алгоритмі және қайталану алгоритмі қолданылады. Осы екі команданың жай командадан айырмашылығы мынада: оған құраушы командадалардың орындалуына немесе орындалмауына байланысты болатын шарт енген:

Шартқа тәуелді түрде тармақталу алгоритмі енетін командалар серияларын екеуінің тек біреуі ғана орындалады. Егер шарт сақталатын болса онда 1-ші серияны, ал шарт сақталмаса 2-ші серияны орындау керек.

Бұл жағдайда егер шарт сақталатын болса, орындаушы алгоритмнің онда қызыметші сөзінен кейін жазылған командалар сериясын орындайды., ал қарсы жағдайда серияны аттап өтіп тармақталу алгоритмнен кейінгі (бітті қызметші сөзінен кейінгі) командаларды орындауға кірседі.

Мысалы 1.

Адам өзінің іс-жүзінде қызыметінде шешуі үшін белгілі бір амалдарды бірнеше рет қайталауға тура келетін есептермен ұдайы кездеседі. Бұл есептерді яғни осындай мәселені шешу үшін қайталану құрама командасы қолданылады.

ЭЕМ-де орындалатын алгоритмдерді құру үшін қайталану командасының маңызы зор, себебі бұны пайдалану ЭЕМ-нен аса жоеғары жылдамдықпен керек ететін өте ұзақ амалдар тізбегін орындауға арналған жарлықтарын біршама қысқа алгоритмдер арқылы жазуға мүмкіндік береді.

Қайталану клмандасының мынадай үш түрі бар:

1.Әзір қайталану командасы.

әзір шарт

цб

серия

Бұл команда көрсетілген шарт сақталудан қалғанша қанша рет керек болса сонша рет орындалады. Егер шарт басынан бастап сақталмайтын болса, онда серия бірде-бір рет орындалмайды.

Мысалы 2 7 литрлік шелекті жылы сумен толтыру.

Алг толтыру

Басы

әзір шелек тола емес

1л суық су құю керек

1л ыстық су құю керек

цс

Соңы

цб

серия

дейін шарт

Бұл команда алдымен серия орындалады. Кейін шарт тексеріледі. Шарт сақталмаса серия тағы орындалады. Яғни шарт сақталғанға дейін серия қайталанып орындала береді.

Үшін циклі немесе параметрлі қайталану командасы.

Х үшін Х мин бастап Х мах дейін (қадам Р)

Цб

Серия

Таңдау алгоритмі.

Таңдау

Жағдай 1 шарт 1 серия

Жағдай N шарт N серия

Бітті

Таңдау командасы былай орындалады. Алдымен орындаушы 1 шартты тексереді. Егер шарт сақталса онда орындаушы 1 серияға енетін командаларды орындайды. Егер 1-шарт сақталмаса онда орындаушы 2-шартты тексереді.

Алг бағалар атауы

Арг х

Нәт у

Таңдау

Жағдай х=4;у=» жақсы»;

Жағдай х=3;у=»қанағттанарлық»;

Жағдай х=2;у=»қанағ-сыз»;

Жағдай х=1;у=»нашар»;

әйтпесе у=»мұндай баға жоқ»;

бітті

соңы

“Бастауыш мектепте информатиканы оқыту теориясы мен технологиясы”

пәні бойынша
050102- Бастауыш оқыту педагогикасы мен әдістемесі

мамандығының студенттері үшін