Лекция Ықтималдықтар теориясының негізі
Негізі: 1. 112-120, 2. 43-53. Бақылау сұрақтары
жүктеу/скачать 2.4 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Геодезиялық торларды теңестірудің ерекшеліктері.
| Негізі: 1. 112-120, 2. 43-53.
Бақылау сұрақтары: 1. өлшенген және теңестірілген мәндердің дәлдігін бағалау кезінде олардан алынатын формулаларды жазыңдар. 2. теңестіру есептеулері кезіндегі процестің шамасын алу тәсілдерін атаңдар. 3. матрица түрінде параметрлер теңдеуінің нәтижесі ретінде функцияның кері салмағының формуласын жазып, осы атрицаға кіретін мәндердің жұмбақтары шешу керек. 4. қарапайым теңдеулерге Гаусс шешуінің схемасына қосымша бағанын қосу арқылы парамерлерді теңестіру мәндерінен функцияның кері салмағын есептеуді шығару. Лекция № 11. КОРРЕЛАТТЫ ТЕҢЕСТІРУ ТӘСІЛІНІҢ ПРАКТИКА ЖҮЗІНДЕ ІСКЕ АСУЫ.Геодезиялық торларды теңестірудің ерекшеліктері. Қажетті бастапқы мәндерден тұратын геодезиялқ тор еркін деп аталады, ал шамадан тыс қажет мәндерден тұратын геодезиялық тор – еркін емес деп аталады. Теңестіруге жататын геодезиялық торлар ережеге сәйкес шектен тыс мәндерге ие болады. Геодезиялық торлар пункттерінің координатасын анықтау үшін бастапқы мәндерден басқа өлшенген өсімшелер оларға жататын бұрылу бұрыштары, қабырғалары мен азимуттарының мәндер қатары болу керек. Мысалы, триангуляция торларының (сурет.11.1) С, D, E, F, Н пункттерінің координата мәндерін анықтау үшін А және В берілгендеріне қажет және жеткілікті өлшенген әрбір үшбұрыштың қажет өсімшелері болатын екі бұрышы міндетті түрде өлшенген өсімшелер қатары болу қажет. Дегенмен, практика жүзінде, геодезиялық торларды құру кезінде қажеттілерден басқа шектен тыс өсімшелерді де өлшейді. Сурет.11.1. қажетті өлшенген өсімшелерімен берілген триангуляциялар жүйесі. Шектен тыс өлшенген өсімшелердің нәтижесі теңестірілген теңдеулердің торының сапасы мен оның элементтерінің бағалау дәлдігін көрсетеді. Геодезиялық торларды теңетірудің негізгі мақсаты жоғарыда көрсетілгендей осындай түзетулерді іздестіру үшін торлардың геометриялық шарттарының қиыспаушылығын шектейді. Дегенмен, осы шектеудің нәтижесі болып геодезиялық тордың кез келген элементінің өзара мәндері түрлі тәсілдермен есептеледі. Геодезиялық торлардың теңестіруінің жалпы принцптерін қарастырайық, сонымен қатар теңестіруге қатсатын бастапқы өлшеулерге негізгі қажеттіліктерін қарастырамыз. ТМД территориясында салынып жатқан геодезиялық торлар белгілі болғандықтан, ол мемлекеттік геодезиялық торларға және геодезиялық торлардың жақындауына бөлінеді. Ол процес жалпыдан жекеге өту бойынша орындалады. Бұл оларды құру кезіндегі қатты байланыс емес олардың құрылуы ережеге сәйкес , бірінен бірі көтерілген белгілі таралу бойынша орындалады: төменгі құрылуларға жоғарғы құрылымдардың класы қолданылады. Осы жағдайда басты сақталатын принцптің мәні барлық геодезиялық торлар біркелкі координаталар жүйесінде құрылады, оның мысалы ретінде Қазақстанда Гаусс-Крюгер проекциясы жазық тікбұрышты координаталары жүйесінде қабылданған. Бұл координаталар жүйесінің бірлігі үшін бірлескен әрбір кластың (разрядтың) шекарасындағы өңдеуі белгілі геодезиялық мәліметтерге негізделеді. Осындай қажеттілік барлық теңдеулердің бірлескен жүйесінде ең кіші квадраттар тәсілімен орындалуы тиіс. Барлық өлшеулер геодезиялық торы жер бетінің физикалық қабатында орындалғандықтан нақты математикалық сипаттама бермейтінгеодезиялық өлеулердің өңдеуінің бетінде болады. Соған байланысты геодезиялық төр өсімшелерінің элементтері сәйкесінше тексерілген пункттердің ортасына бағытталған деңгейге дейін арнайы таңдалған редукционды түзетулері енгізілген қатыстармен орындалады. Осындай қатысты беткейлермен математикалық жалпыламалармен жер бетінің нақты формасы мен өлшемін көрсетеді, Қазақстанда көбіне Жер денесіне негізделген Красовскийдың референц-эллипсойдын қолданады. Геоезиялық өлшеулер жер бетінде орындалғанда теңіз деңгейінің (Балтық теңізінің деңгейі) шамасымен геойдтан референс-эллипсойдқа ауыстыру кезінде беттердің сәйкес келмейтіндігін жою үшін түзетулер енгізеді. Осы жағдайда қажетті мәліметтердің сызықты элементтерін картадан биіктігі бойынша геойдтан референц-эллипсойд жазықтығынан алады. Содан басқа, триангуляцияда 1 және 2 класты бағытталуларында сызықтық өлшемдерден қарапайым референц-эллипсойдқа түзетулермен орындайды, сонымен қатар бақыланатын белгілердің биіктігіне де түзетулер енгізеді. Барлық кластардағы және разрядтардағы геодезиялық торлардың теңестіруі жазықтықта орындалады. Ол үшін барлық редуционды жазықтыққа қатысты өлшеу нәтижелерін Гаусс-Крюгер проекциясының сәйкесінше түзетулерін енгізіп жазықтығына ауыстырады. Орындалған жұмыстардың геодезиялық торлар элементтерінің редуциялануымен референц-эллипсойд жазықтығындағы Гаус-Крюгер проекциясына сәйкес түзетулермен енгізіп орындайды. Осы тәсілмен геодезиялық торларды, нәтижесінде бағыттары (бұрышы), сонымен қатар сызықтық элементтері, геометриялық теңестіру шарттарына жататын торларды құру кезінде пайда болатын теңестіру алдын ала есептелген болады. Барлық қажетті есептеулер кешені алдын ала есептелген «Жоғарғы геодезия» курсында толық жазылған. Геодезиялық торлардың әртүрлі элементтерінің дәлдігін есептеу, теңестіруге жататындары, және алдын ала есептелген есептеулері сәйкесінше нұсқаулығы және құрастырылуы бойынша орындалады. Мемлекеттік геодезиялық торларды теңестіру кезінде бастапқы мәндері болып саналатындар: 1-клстың торында – бастапқы нүкте, барлық звенолардың соңындағы базистік қабырғалары мен геодезиялық азимуттары; 2-кластың торында – 1-клатың торындағы элементтер, сонымен қатар теңестірілетін тордың базистік қабырғалары мен геодезиялық азимуты; 3 жән 4 класты торлардың фигураларында – жоғарғы кластың элементтері болады. Геодезиялық торлардың жиілетуінің бастапқы мәндері ретінде мемлекеттік геодезиялық торлардың элменттері қолданылады. Геодезиялық торларды коррелатты тәсілдермен теңестірген кезде алдымен бастапқы түзетулерді v тауып х' (бағыттар, бұрыштар, қабырғаларының ұзындығ,азимуттар) міндетті өлшенген өсімшелер шартты өлшенген түзетулер теңдеуі орындалады. Артынан теңестірілген мәндері бойынша соңғы өлшенген өсімшере функциясын есептейді. Геодезиялық торларды параметрлік тәсілмен теңестіру процесі кезде қарапайым теңестіруінен түзетулерін алып өлшенген өсімшелердің қажетті функциясын – геодезиялық пункттердің жақындатылған коэффициенттері деп атайды (t° параметрінің қажеттіліктері). Осыдан кейін, байланыстардың параметрлік теңдеуін қолдана отырып, v түзетулерін бағытталудың – қажетті өлшенген өсімшелерін алады. жүктеу/скачать 2.4 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|