Лектор: аға оқытушы Өтегенова О. К

1. Мектептегі қақтығыстар неше топқа бөлінеді, неліктен? Себебін түсіндіріңіз.

2. Мотивтік қақтығыстар дегенді қалай түсінесіз?

3. Оқытуды ұйымдастырудың кемшілігіне байланысты туындайтын қақтығыстар қандай, оларды болдырмаудың қандай жолдарын ұсынған болар едіңіз.

5.Мектепке бейімделу қай уақыт аралығында жүреді?

6.9-сыныптағы қақтығыстар не себептен туындайды?

7.Педагогикалық қақтығыстардың туу себептері түсіндіріңіз.

8.“Оқушы-оқушы” арасындағы қақтығыстың пайда болу себебін түсіндіріңіз.

9.“Мұғалім мен мұғалім” арасындағы қақтығыстардың шығу себебі неде деп ойлайсыз.

10.“Мұғалім мен мектеп әкімшілігі” арасында қандай қақтығыстар болуы мүмкін.

11.Қақтығыс қозғалысы қандай кезеңдерден тұрады?

12.Қақтығысты тоқтататын әдістерге сипаттама беріңіз және оны қалай қолдануға болады?

13.Педагогикалық қарым-қатынасқа байланысты мұғалімдер қандай ережені ұстаулары керек?

14.Психологиялық қайшылықты жеңу үшін мұғалім қандай ережені ұстануы шарт?
Студенттердің үй тапсырмасы:

“Қақтығыстар және оларды болдырмау шаралары” деген тақырыпқа ЭССЕ жазып келу.

Мәтінге байланысты жұппен жұмыс жасау.

-Топтастыру жасау.












Жоспары:

2. 
   Кәсіби – педагогикалық қарым-қатынас.
   
3. 
   Педагогикалық қарым-қатынас бөліктері.
   
4. 
   Педагогикалық қарым-қатынастың “коммуникативтік міндетпен” байланыстылығы.
   
5. 
   Қарым-қатынас мәдениетінің деңгейлері.
   
6. 
   Мұғалім мен оқушы арасындағы қарым-қатынас.
   

1. 
   Грехнев В.С. Педагогикалық қарым-қатынас мәдениеті – 1990.
   
2. 
   Ақмамбетов Ғ., Дәуітов Т., Жақыпов А., Педагог этикасы. А.,-1969
   
3. 
   Педагогикалық шеберлік негіздері / И.А.Зязюнаның түзетуінде – М., 1989
   
4. 
   Занина Л.В., Меншикова Н.П. Педагогикалық шеберлік негіздері – Ростов на Дону, 2003.
   
5. 
   Кукушкин В.С. Педагогикалық қызметке кіріспе – Ростов на Дону, 2002.
   
6. 
   Абдуллина О.А. Жоғарғы педагогикалық білім беру саласындағы мұғалімді жалпы педагогикалық дайындау.
   
7. 
   Педагогикалық мәдениетке кіріспе / Е.В.Бондареваның түзетуімен – Ростов на дону, 1995.
   
8. 
   “Педагогикалық кеңес” , 2/2007ж., 9-10-беттер
   
9. 
   “Қазақ тілі мен әдебиеті”, 4/2003, 11-12-беттер
   
10. 
    “Қазақстан мектебі”, 7/2004, 49-50-беттер
    
11. 
    “Қазақстан мектебі”, 5/2006, 34-35-беттер
    

1. Сабақтың психологиялық аспектісін есепке алу.

2. Мұғалімнің оқушыларға қоятын талаптарының мінездемесі.

Теориялық мәліметтер:

Педагогикалық шеберлікті меңгеру үшін тек қана өз пәнін ғана жетік біліп қоймай, сонымен қатар барлық адамдарды толғандыратын саясат, ғылым, өнер, техника спорт және т.б. қызығушылығы болуы керек.

Сабақ та барлық уақытта оқу-тәрбие процесі сияқты саяси бағыттылық элементін ұстанады. Сабақ – бұл мұғалімнің өзінің және әлемге қарым-қатынасын анықтайтын, әрі кафедра, әрі трибуна, жалпы алғанда – бағыты. Кәсібилікті жүзеге асыратын, азаматтық жоғары дәрежедегі, педагогикалық шеберліктің кілті де осында.

Мұғалім барлық уақытта оқушысының дамыту деңгейіне сынақ жүргізіп отырады, оның есін, зейінін, еркін жинақылығын дамытуда. ОЛ ешқашан асығыс қорытынды жасамауы және өзінің оқушысы туралы, адам туралы жаман ойламауы керек. Оның басты міндеті – оқушыны барлық жағынан мүмкіндіктерін танып, түсінуге ұмтылуы тиіс. Мұғалімдік кәсіп баланың жан дүниесіне терең бойламайынша, ойламай тірлік етуге жол бермейді.

Сабақта психологиялық тәртіпті қалай сақтауға болады? Бірінші кезекте оқушының назарын басқа жаққа аударатын тітіркендіргіштерді жою, болдырмау, олардың зейінін керек нәрсеге аудара білу.

Әсіресе жас мұғалімдер зейінін бүкіл сыныпқа аударып отыруы керек, сабаққа қатыспай отырған оқушы бар ма, жоқ па? Кемшілік болады, себебі, мұғалімде әлі де болса педагогикалық шеберлік жетіспегендіктен, оқушыға ықпал ете алмағандықтан. Ал оқушыны көп нәрсе алаңдатады: математикадан дайындалмағаны, енді ғана оқылған кітаптағы қызықты оқиға, сүйікті футбол немесе хоккей командасының ойыны, жолдасымен ұрысып қалғаны және т.б. Сондықтан мұғалімге арнайы психологиялық білімдермен және практикалық дағдылармен қарулану маңызды, себебі оқушының бет әлпетінен барлығын байқай білуге және олардың зейінін басқара білуге, оятып әрі іске қоса білуге икемділігі болуы керек.

Қарапайым ғана есеп, 45 минуттық сабақта мұғалім оқушыларға 100 – ге жуық талаптар қояды екен. Бұл аз ба немесе көп па? Бұл сұраққа жауап табу үшін, А.С.Макаренко не дегенін еске алайық: “Егер кімде-кім менің педагогикалық тәжірибемнің қысқаша формуласын сұраса, мен былай жауап берген болар едім, адамға қаншалықты талап қойсаң, соншалықты құрмет ете біл”. Бірақ әңгіме сіздің қаншалықты талап қойғаныңызда емес, оны қалай жүзеге асырғаныңызда болып отыр.

Талап етуді қалай үйренуге болады? Мүмкін сыныпқа кіріп, мұғалімнің талапты қалай қойғаны мен оны оқушы қалай орындағанын бақылау керек шығар? Иә, бұл керек, мұнсыз ешқайда бара алмайсың. Бірақ істі осылай бастаудың да керегі жоқ шығар. Біз әртүрлі, күрделі әрі көп жоспарлы фактілерге тап боламыз. Талап қоя білудің табиғатын білу керек, олардың сипаттарын ажырата білуіміз керек.

Шебер мұғалімдер қай оқушыға қалай талап қоюды біледі. Оқушылар оны орындай отырып, белгілі бір мінез-құлық стиліне үйренеді.

Маңыздысы сонда, қойған талабың белгілі бір жағдайдағы педагогикалық ситуациядан шығуға көмектесетіндей болуы керек. Ең бастысы - педагогтың талабы позитивті, айқын, күшті және істі аяғына дейін жеткізетіндей болуы керек.

2. Сабақты неге педагогикалық шеберліктің кілті дейміз?

3. Оқушыларға мұғалім тарапынан қандай талаптар қойылуы мүмкін?

4. Талап қойылатын тәртіп қандай болуы керек?

“Мұғалім қызметіндегі талаптар” тақырыбына ЭССЕ жазып келу.

Мәтінге байланысты жұппен жұмыс жасау.

-Топтастыру жасау.





Жоспары

1.“Рефлексия” ұғымының мәні.

2. 
   Рефлексия педагогиканың өзекті мәселесі.
   
3. 
   Рефлексиялық мәдениет-қазіргі білімнің басты идеясының бірі.
   
4. 
   Рефлексияның түрлері және оларға сипаттама.
   
5. 
   Рефлексиялық диагностика.
   
6. 
   Өзіндік бағалау – мұғалімнің кәсіби шығармашылығының дамуы.
   

1. 
   Кан-Калик В.А., Никандров Н.Д. Педагогическое творчество. М., 1990
   
2. 
   Загвязинский В.И. Педагогическое творчество учителя. М., 1987
   

3. 
   Вульфов Б.З., Харькин В.И. Педагогика рефлексии. М., 1997
   

4. 
   Педагогикалық шеберлік негіздері / И.А.Зязюнаның түзетуінде – М., 1989
   

5. 
   Занина Л.В., Меншикова Н.П. Педагогикалық шеберлік негіздері – Ростов на Дону, 2003.
   

6. 
   Кукушкин В.С. Педагогикалық қызметке кіріспе – Ростов на Дону, 2002.
   

7. 
   Абдуллина О.А. Жоғарғы педагогикалық білім беру саласындағы мұғалімді жалпы педагогикалық дайындау.
   

8. 
   Педагогикалық мәдениетке кіріспе / Е.В.Бондареваның түзетуімен – Ростов на дону, 1995.
   
9. 
   Грехнев В.С. Педагогикалық қарым-қатынас мәдениеті – 1990.
   

10. 
    “Қазақстан мектебі”, 60-65 беттер, 9-10/2005.
    

6. 
   Болашақ кәсіби маман сапалары.
   
7. 
   Болашақ мұғалімнің шығармашылық бағыттағы педагогикалық іс-әрекеттері.
   

Қоғамның жоғары педагогикалық білімді мамандарға қойылатын талаптары соңғы жылдары күрделенді. Жаңа қоғам мұғалімі – ол рухани адамгершілігі жоғары, азаматтық жауапкершілігі мол, белсенді жасампаз, рефлексияға қабілеті басым, экологиялық білімді шығармашыл тұлға, өзін-өзі дамыту және өзін-өзі көрсету (ұмтылысы, әдіснамалық қалыптасуының жоғары деңгейін сипаттайтын әлеуметтік, тұлғалық, коммуникативтік), ақпараттың және біліктіліктің басқа түрлерін меңгерген құзырлығы жоғары маман. Сондықтан мұғалім білімнің өзіндік құндылығын анық саналы түсініп, өз пәнін жетік білуі тиіс. Ендеше болашақ кәсіби маман мына сапаларды меңгеруі шартты міндет:

1. Ол өз пәнін біліп қана қоймай, сонымен қатар педагогикалық үрдістегі әр қатысушының орнын көре білуі, оқушылар іс-әрекетін ұйымдастырып, оның нәтижелерін алдын ала байқап, мүмкін болатын жағдайда артта қалушылықты реттеуі;

оқушылардың негізгі құзырлығын қалыптастыруға дайындығы (құндылық-бағдар, жалпы мәдениет, оқу-танымдық, коммуникативтік, ақпараттық, әлеуметтік-тұлғалық, құзырлық және т.б.)

2.Оқушылардың адамгершілік-рухани, азаматтық-патриоттық, көп-мәдениетті, экологиялық, денсаулығын сақтау тәрбиесін жүзеге асыра білуі;

3.Білімге ерекше қажеттілігі бар балалармен жұмыс істеуді жүзеге асыру (мүмкіндігі шектеулі балалар, дарынды балалар, жетім балалар, ішімдікке, нашақорлыққа тәуелді балалар, т.б.).

Бұндай нәтижеге жету үшін болашақ мұғалімдерді даярлау жоғары оқу орындарында біртіндеп жүргізілуі қажет, тұлға болып сатылап қалыптасуы үшін оған жағдай жасау керек. Ол үшін алынған білім негізінде тұлғаның бағыты айқындалған сала бойынша кәсіби іс-әрекетін қалыптастыру шарт. Болашақ мұғалімдер тәжірибеде жинақталған теориялық білімдерін өмірде қолдану арқылы олардың кәсіби әдісі жинақталады. Сонымен кәсіби іс-әрекеттің технологиясы мен кәсіби өзіндік санасы қалыптасады.

Мамандықты меңгерген әрбір адам оның үш аспектісімен кездеседі: тұлғалық, мазмұндық, процессуалдық (технологиялық). Бұл аспектілер педагогтерге тән (профилге байланысты емес) пәндердің жеке ерекшеліктер іс-әрекетінде бейнеленеді.

Болашақ мұғалімдер “адам - адам” жүйесінде әсер ете білуі керек. Әлеуметтік – гуманитарлық пәндерден алған білім жүйесі болашақ мұғалімдерге оқу орнының педагогикалық үрдісінде ізгілікті қарым-қатынасты саналы меңгеруге көмектеседі. Бұл тек қана балалармен үздіксіз қарым-қатынас ұйымдастырған жағдайда ғана жүзеге асады. Мұғалімнің идеялық-адамгершілік позициясы тәрбие жұмысының әдістемесінде көрініс табады.

Сонымен қатар болашақ мұғалімдерді өндірістік іс-әрекет жағдайына бейімдеу қажет.

Психологиялық бейімделу – педагогикалық үрдісте субъектілердің психологиялық жағдайын түсінуге икемделуі десек, технологиялық бейімделу – оқушылардың іс-әрекетін ұйымдастырудың әдістерін меңгеру. Бұдан басқа жоғары оқу орындарының көлденең және тігінен үйлестірілген педагогикалық әкімшілік іс-әрекеті жүйесіне де болашақ мұғалімдерді бейімдеу қажет.

Болашақ жаңа формация мұғалімін қалыптастырудың басты бағдарына инновациялық, шығармашылық ойлары бар тәрбие идеясы жатады. Соның нәтижесінде әлеуметтік мәнді сипаты, қарым-қатынасы, түрткісі және қалыптасқан құзырлық тірегі бар оқушының жаңа тұлғасы қалыптасады. Сол себепті болашақ мұғалімнен шығармашылық бағыттағы педагогикалық іс-әрекеттер талап етіледі. Олар төмендегілер:

1.болашақ педагог өзінің мүмкіндігін нақты бағалай білуге үйренуі, әлді және әлсіз жағын, мүмкіндіктерін әділ бағалауды білуі (өзін-өзі реттеу, өзін-өзі бағалау, эмоционалды көңіл-күйді көрсете білу, қарым-қатынастық, дидактикалық қабілеттері, ерекшеліктері, т.б.);

2.жалпы мәдени-интеллектуалдық іс-әрекетті меңгеруі (ойлау, есте сақтау, қабылдау, елестету, көңіл бөлу);

3.әлемдік білім беру кеңістігінің даму тенденциясында өтіп жатқан интеграциялық үрдісінде қазіргі білім берудегі көпмәдениеттілігі және мұғалімнің көптілділік даярлығына болжам жасауға бағдарлана білуі;

4.жастарды патриоттық рухта тәрбиелей отырып Отан игілігі үшін жемісті еңбек етуге ұмтылдыру және мемлекет пен қоғам үшін өзінің іс-әрекетінің маңыздылығын түсінуі.

Педагогикалық білім берудің мақсаты – педагог біліктілігінің дамуына көмектесу, кәсіби міндеттерді шешу қабілеттілігін жетілдіру, Қазақстан Республикасының қазіргі кезеңіндегі білім беру жүйесінің даму ерекшелігін қамтамасыз ету және жалпы 12 жылдық білім беруді енгізу. Сондықтан еліміздегі педагогикалық білім берудің маңыздылығы педагогикалық кадрлар даярлығының сапасын жетілдіруді, әлемдік білім беру кеңістігінің даму тенденцияларын қоғам дамуының тұрақтылығы контексіне сәйкестендіріп реформалауды қажет етеді. Осыған орай, республикамыздың жоғары оқу орындарында сапа менджменті жүйесін енгізу жұмыстары жүргізіліп жатыр. Басты мақсат – білім беру жүйесін әлемдік деңгейге көтеру, елдің индустриялдық-инновациялық стратегиясын қамтамасыз ету, т.б.жүйелі жұмыстарды жүзеге асыру.
Бақылау сұрақтары:

1. 
   Жаңа қоғам мұғалімі – ол қандай болу керек?
   
2. 
   Болашақ кәсіби маманның меңгеруі тиіс сапалары қандай?
   
3. 
   Мамандықты меңгерген әрбір адам оның үш аспектісімен кездеседі. Ол қандай аспектілер, түсіндіріңіз.
   
4. 
   Психологиялық бейімделу дегеніміз не?
   
5. 
   Технологиялық бейімделуді қалай түсіндіресіз?
   
6. 
   Болашақ мұғалімнен шығармашылық бағыттағы педагогикалық іс-әрекеттер талап етіледі. Оларды атап, түсінік беріңіз.
   
7. 
   Педагогикалық білім берудің мақсаты қандай?
   

Мәтінге байланысты жұппен жұмыс жасау.

- Топтастыру жасау.




№Шығармашылық_әлеует”_құрылымы_педагог-психолог_ғалымдардың_көзқарастары_бойынша.'>7. “Шығармашылық әлеует” құрылымы педагог-психолог ғалымдардың көзқарастары бойынша.

№7. “Шығармашылық әлеует” құрылымы педагог-психолог ғалымдардың көзқарастары бойынша.

1. 
   Мұғалімнің шығармашылық әлеуетін зерттеуде үлес қосқан педагог ғалымдар.
   

2. 
   Өзін-өзі дамытудың шығармашылықпен байланысы бар ма?
   
3. 
   М.Мерзлякованың зерттеуі бойынша шығармашылық әлеуеттің құрылымы.
   

4. 
   Шығармашылық әлеуеттің құрылымы болып саналатын “базалық бөліктері” дегеніміз не.
   

5. 
   Тұлғаның құндылық-түрткілік және эмоционалдық саласы
   

6. 
   Интеллектуалдық қабілеттер.
   

7. 
   Психофизиологиялық сала.
   

8. 
   Шығармашылық әлеуетті И.Мартынюк пен Л.Москвичеваның қарастыруы.
   

9. 
   Шығармашылық әлеует жүйесі бірқатар эксперименталдық зерттеулерде (В. Моляко және басқалар) келесі негізгі құрамдастармен айқындалған. Ол қандай айқындық, түсіндіріңіз.
   

10. 
    Зерттеулер аясындағы шығармашылық әлеует құрылымының жиынтығы.
    

11. 
    Г.Глотова, А.Луктің көрсеткен қабілеттің алты типін атаңыз.
    

12. 
    Интеллект деңгейлерін е сипаттама беріңіз.
    

13. 
    Педагогтің шығармашылық әрекетінің өлшемі дегеніміз не.
    

1. 
   Педагогикалық шығармашылық туралы ұғым.
   
2. 
   Педагогикалық шығармашылық кезеңдері.
   

Мұғалім еңбегі – ғылым, педагогикалық өнер, таланттылық сияқты элементтерден тұратын әр қырлы әрекет. Әр жастағы, дайындығы мен табиғаты әр түрлі балаға білім мен тәрбие беруде белгіліні өзгертіп, ал жаңадан жаңаны тудырушы суреткерлік шығармашылықтың белгісі. Ескілікті елемей жаңа жолмен жүруге бағыт алу, біртүрлілікті қабылдамау, ойлап табу, тудыру, жасап көру – жаңашыл мұғалімнің күнделікті кәсіби жағдайы. Шығармашылық – барлық әрекеттің сапа белгісі, ал шығармашыл мұғалім – барлық реформаның негізігі кейіпкері.

1. 
   педагогикалық ойдың пайда болуы;
   
2. 
   түпкі ойды талдау;
   
3. 
   педагогикалық ойды әрекетке айналдыру;
   
4. 
   шығармашылықтың нәтижесін талдап бағалау (В.А.Кан-Калик, Н:Д.Никандров);
   

1. 
   жаңалықты көру;
   
2. 
   педагогикалық өнертапқыштық құрастру, модельдеу;
   
3. 
   жетілдіру (В.И.Загвязинский).
   

Шығармашылық әрекетте мұғалімнің өз еңбегіне сыни тұрғыдан қайта қаруы, қанағат табуы, оны орындаудағы дербестігі, жағымды мотивацияның қалыптасуы т.б.орын алады. Сонымен қатар шығармашылықта мұғалімнің төмендегідей психологиялық сапалары дамиды: жалпы білімнің тереңдігі, сараланған арнайы білімдер, дамыған ақыл-ой қабілеттері мен икемділігі, өнертапқыштыққа және еңбектегі жаңалыққа қуана білу, мәселені терең түсіне білу және оны шешудің ең тиімді жолын таңдай алу, эмоциядағы қалыптылық, шыдамдылық, бастаған істі аяғына дейін жеткізе алу, тәуекелге бел байлай білу, саналылық, белсенді өмірлік позиция. Мұғалімнің шығармашылық әлеуетін дамыту теориясы үшін әдіснамалық қағидалардың негізгілерінің бірі әрекеттік ұстаным болып табылады. Әрекет теориясының психологиялық негізін жасаған ғалымдар Б.Г.Ананьев, А.И.Леонтьев, А.Р:Лурья, С.Л.Рубинштейн, Л.С.Выготский оны төмендегідей сипаттайды. Әрекет – іс-қимыл бірлігі, саналы түрдегі, мақсатқа жетуге бағытталған тікелей жасалатын, еркін ниеттілік, белсенділік. Әрекетте адам субъект ретінде танылып, оның жасампаздығы, іскерлігі, қайраткерлігі қалыптасады. Осы авторлар әрекеттің төмендегідей ішкі құрылымдардан тұратынын белгілейді: қажеттілік және мотив, мақсат, құрал, амал-тәсіл, нәтиже, рефлексия.

Ғалымдар шығармашылықты әлемді жаңартудың формасы ретінде қарастырады (А.Бергсон, В.И.Вернадский, т.б.). Оны жасаушы адам өзіне табиғаттан берілген қабілеттері мен қажеттіліктеріне орай жасампаздықсыз өмір сүре алмайтындығына, ал кейбір адамдарда шығармашылыққа деген қажеттілік болмай жатса, ол оның деградацияға ұшырауы деп түсіндіреді. Ғылыми-теориялық еңбектерге талдау жасау: тек шығармашылықта, шығармашылық арқылы ғана адам өз табиғи қалпының шыңына шығады, шығармашылыққа қабілетті адам-қайталанбас, біртуар адам (В.А.Караковский), жеке тұлға деңгейіндегі шығармашылық “ішкі” өзін-өзі жсау және сыртқы қоршаған әлемді өзгерту жағдайындағы диалектикалық бірлікте жүреді деген қорытынды жасауға негіз болды.

Прогрессивті даму моделі шеңберінде мұғалімнің шығармашылық әлеуеті: бейімделу, өзін-өзі айқындау және өзін-өзі іске қосу кезеңдерінен тұрады. Бейімделу кезеңіне шығармашылықтың әлеуеттің құндылықтары туралы бастапқы білімдерді жинақтау жатады. Бұл кезеңде ойлау стилін және дүниетанымды қайта құру орын алады. Мұғалім әрекетінде болашақ шығармашылыққа негіз болатын репродуктивті элементтер молаяды.

Шығармашылыққа бейімделу кезеңі оған белсенді араласумен алмасады. Бұл кезеңде мұғалім өз тәжірибесіне жаңа талаптар мен өзінің ішкі қажеттіліктері тұрғысынан баға беріп, оның шеңберінен шығып, жаңа, нақты өмір сұраныстарына сәйкес қызмет етуге бет бұрады.

Өзін-өзі іске қосу кезеңінде мұғалім шығармашыл әрекеттің мәнін түсіну, сол жолда өзін сынап көру, өзінің ашылмаған мүмкіндіктерін, шығармашылық қабілеттерін іске қосады.

Мұғалімнің шығармашылық әлеуетінің дамуының нәтижесінде болатын өзгерістер терістеуді терістеу және сабақтастық қағидаларына сәйкес жүріп отырады. Жаңа құндылықтар жүйесі, ойлау тәсілдері, тұлғаның шығармашылық тәжірибесі бұрынғыны мүлдем жоққа шығармай, соның негізінде жаңалықты тудырады. Бұл – мұғалімнің өзінің педагогикалық әрекетіне өзіндік сыни баға беру, оның бағытын айқындау, қайта құруды нәтижелі ететін рефлексивтік қабілеттерін дамытудың ең тиімді жолы.

Шығармашылық әрекетті жүзеге асыратын субъект – тұлға. Қандай типтегі тұлға шығармашылықта мұратына жетеді десек, ойы ұшқыр, ақылы алғыр болуы керек екендігі ғылымда дәлелденген. Ең бастысы, шығармашыл тұлғада шығармашылыққа деген тұрақты қажеттілік, тұрақты сұраныс болып, өз ісінен қанағат табу сезімі болуы қажет.

Осыған байланысты “адам идея, жаңалық аштым деп ойлайды, ал шын мәнінде олар адамды ашады” – деген К.Г:Юнгнің сөзін келтіре кеткіміз келеді.

Бұл шығармашылық – адамды дамытады, шебер етіп шыңға көтеретін факторлардың бірі екеніне – дәлел бола алады. Білімнің гуманистік пардигмасы тұрғысынан қарасақ, тұлғадағы шығармашылық басқа адамдарда жоқ немесе аз мөлшердегі жекеліктерді дамытады. Таза жаңалықта жаңа “адам” туады, оның келбеті кескінделеді.

Біліктілікті арттыру ісінің әлемдік тәжірибесі мазмұндық, процессуалдық, жеке адамның сұранысын қанағттандыруға бағытталған тәсілдеріне негізделген.

Бұл үш тәсілдің қазіргі талаптарына сай келетіні – мұғалімді субъектілік жағдайға қоятын, тұлғаға бағытталған, белсенді танымдық әрекетке негізделген, тұлғаға бағытталған – оқытудың андрагогикалық үлгісі. Тұлғалық-бағдарлы оқыту – адам бойындағы адами қасиеттерді іздеу, табу, олардың әрі қарай дамуына барынша қолдау көрсету. Оның өзін-өзі жүзеге асыру, ретке келтіру, дамыту, өзінің тұлға ретіндегі болмысын жасаудың механизмдерін меңгеруін қамтамасыз етеді.

Қоғамдық санада шығармашылық іс-әрекеттің негізгі басымдылық ретінде танылуы жаңаша педагогикалық ойлауды, білім беру деңгейлерінде мұғалімнің өзін-өзі, өзінің бар күш-қуатын іске қосуға бағытталған шығармашылығын дамытуға жағдай жасауды талап етуде.

Мұғалімнің кәсіби шығармашылыққа деген еркіндігі мол деп ресми түрде жарияланып жүргенімен, шеберлікті меңгеріп, шығармашылыққа жету үшін арнайы дайындықтың қажет екені даусыз. Сондықтан әр деңгейдегі әдістемелік жұмыстардың басты мақсаты – мұғалімнің сұраныстарын қанағттандыру, тиісті ғылыми-педагогикалық сүйемелдеу арқылы жаңаша жұмысқа деген ұмтылысына дем беру, өз философиясына, кәсіби бағыттылығына сәйкес технологияны таңдап алуына көмектесу болып табылады. Демек, әдістемелік, білім көтеру жұмыстарының сапасын арттыру - кезек күттірмейтін шаруа. Осыған орай республикадағы мұғалімдердің біліктілігін арттыратын институттар жүйесі өз жұмыстарына инновациялық тұрғыдан қайта қарап, мамандардың шығармашылық әлеуетін арттыруды технологияландыру, оның мазмұнының тыңдаушылардың сұраныстарына жауап беруін қамтамасыз ету, ақпараттық технологиялардың соңғы мүмкіндіктерін пайдалану жолға қойылып келеді.

Мұғалімдердің білімін көтеру жұмыстарын ұйымдастыруды жоғарыдағы құрылымнан тұратын әрекеттік негізде жүргізу – олардың кәсіби шығармашылығын арттырудың басты кепілі. Жаңа білімді танымдық белсенділік арқылы меңгеру білімдік әрекеттер арқылы іске асады. Білімдік әрекеттер – тұлғаның өз өмірін өзгертуге бағытталған әлеуметтік белсенділігі. Білімдік әрекетте мұғалім жаңалықты ашып, оның дамуының диалектикасын меңгереді, “өткен тәжірибеге қайта қарап”, “оның құрылысын жаңартады”, сол арқылы өзін-өзі таниды, табады, айналаны, қоғамдық өмірді өзгерте алатын белсенді субъектілік жағдайына келеді.

Қазіргі педагогикалық технологиялардағы жаңашылдықты тану, тиімді қолдану барысында мұғалімнің шығармашылық әлеуетіне негіз болатын қасиет-сапалары іске қосылып, танымдық үрдістерді өн бойынан өткізеді. Өйткені кез-келген технология ғылым мен практика арасындағы аралық құрылым болып есептелінеді.

Қорыта келе айтарымыз, “шығармашылық – проблемалық сипаты бар, барлық ішкі байланыстарды біріктіретін, нәтижеде жаңа материалдық және идеалдық құндылықтар алынатын адамның мақсатты әрекеті” деген тұжырым жасауға болады. Мұғалімнің өз білімін көтеруге қатысуы оның педагогикалық , әлеуметтік, кәсіби әрекетіндегі мәселелерді табысты шешуін қамтамасыз етеді, басқаша айтсақ, кәсіби шығармашылығын дамытады.

1. Шығармашылық дегеніміз не?

2.Педагогикалық шығармашылық кезеңдерін ғалымдардың зерттеуіне сүйене отырып, дәлелде.

3. Шығармашылықтың мұғалімдердің дамуына септігі тие ме?

4. Мұғалімнің шығармашылық әлеуетін дамытудағы әрекеттік ұстаным қағидасы туралы түсіндіріңіз.Әрекеттің құрылымдары қандай?

5. 
   “Шығармашылық адамның өзін-өзі өзгерте алуы” деген пікірге көзқарасыңыз қандай?
   
6. 
   Прогрессивті даму моделі шеңберіндегі мұғалімнің шығармашылық әлеуетінің кезеңдері .
   
7. 
   Шығармашылық бейімделу кезеңі неден тұрады?
   
8. 
   Өзін-өзі іске қосу кезеңінде атқарылатын істер қандай?
   

“Компетенция” сөзіне түсініктеме беріңіз және оның шығармашылық сөзімен байланысы бар ма?

1.Мәтінге байланысты жұппен жұмыс жасау.