“Жетім” әңгімесі - I Авторы: М. О. Әуезов 1897 жылы әлемге танымал Шыңғыс тауында
- дүниеге келген. 1964 жылы Мәскеуде операция үстінде қайтыс болған.
- IV Эпикалық жанр түрі: Шағын көлемді. Әңгіме.
- V Шығарманың идеясы: Қорғансыздарға пана болу, оларға қол ұшын беру.
- Сол кездегі халықтың әлеуметтік жағдайын көрсете отырып, жетім бала – Қасымның тағдырын көрсетеді.
- VI.1. Шығарманың басталуы. Жаз ортасы болсада күн жауынды дей келе табиғатты суреттейді. Сол ауа-райына қарамай бір бала жүгіріп келеді. Ол неліктен жүгіруде? – деп сұрақ қояды да тағдыры айдап келе жатқандығын айтады.
- VI.2. Шығарманың дамуы. Қасым 10 жаста. Былтыр әжесі қайтыс болған. Бір жарым жыл бұрын әке-шешесі қайтыс болған. Әжесі өлгеннен кейін шын жетімдіктің азабын тартады.
- VI Шығарманың
- композициялық
- құрылысы:
- VI.3. Шығарманың байланысы. Жақын ағайындары Иса мен Қадиша Қасымды тек оның малы үшін қолдарына алады. Бұл шаңырақта Қасым тек жылаумен күні өтеді. Тіпті тамақты да дұрыстап ішпейтінде болады.
- VI.4. Шығарманың шиеленісі. Иса мен Қадиша Қасымның малдарын тек өздерінің пайдасына жұмсайды. Олардың балаларынан таяқ та жейтін болады. Қадишаның балағатты сөздерінен, таяғынан еш нәрсе көрмейді.
- VI.5. Шығарманың шарықтау шегі. Қасым бірде жарылып: «Менің жазығым не? Жетімдігім бе? Мені мұндай сорлы қылатындай не жазып ем. Жазығым – жетімдігім бе?» - деп оларға айбат көрсетіп өзіне қарсы шыққан Исаны таспен ұрып қашады. Қайта барып Исаның бетін көргенше ата-анамның басына барып өлейін деген ой келеді. Оларға мал сойып, құран оқытпақ ойы болғанда Иса малын сойдырмай қойған болатын.
Достарыңызбен бөлісу: |
