М. Б. Булатова интернет – журналистика және жаңа медиа
Тақырып бойынша тәжірбиелік тапсырмалар
жүктеу/скачать 195.68 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тапсырма
- 4-Тақырып. Мультимедиалық журналистикадағы жаңа технологиялар Мақсаты
- Жоспар
- БАҚ, мультимедиа, мультимедиялық журналистика.
- Әдебиет
Тақырып бойынша тәжірбиелік тапсырмаларТапсырма «NUR.KZ», «Tengrinews.kz», «ZAKON.KZ», «365info.kz», «informburo.kz», «ng.kz», «kstnews.kz» желілік басылымдарының келесі ӛлшемдер бойынша жіктелуін жүргізу: 1 дәстүрлі БАҚ: желілік басылымдар, дәстүрлі БАҚ-тың желілік нұсқалары. 2 мазмұны бойынша:жаңалықтар, пікір, аралас; авторлық, редакциялық; сипаты бойынша: политематикалық, тар мамандандырылған; таралу аймағы бойынша: трансұлттық, ӛңірлік, жергілікті немесе жергілікті баспасӛз. аумақты қамту бойынша: шеңберлер жоқ, барлығы үшін ашық, жеке ерекшеліктер ескерілген, дербестендірілген тәсіл жүріп жатыр. Ашықтық және демократиялылық, жеделдік және интерактивтілік (ақпаратты беру жылдамдығын арттыру және оны тұтынудың диалогтық режимі). ТапсырмаӘмбебап және мамандандырылған басылымдардың мысалдарын келтіріңіз. Басқа бұқаралық ақпарат арналарынан ерекшеленетін Интернет-БАҚ-тың ӛзіндік қасиеттерін атаңыз. Конвергентті БАҚ-тың артықшылықтары мен кемшіліктерін жазыңыз. 4-Тақырып. Мультимедиалық журналистикадағы жаңа технологиялар Мақсаты:мультимедиалық журналистиканың генезисі мен мамандықты қайта қарау жайлы; мультимедиалық мақала және оның түрлерін анықтай білуді қалыптастыру; мультимедиалық әңгімелерді жазу дағдыларын игеру. ЖоспарМедиа, мультимедиа, мультимедиялық журналистика. Медиа жүйелерінің бӛлімдері. User Generated Content- пайдаланушы жасаған мазмұн. БАҚ, мультимедиа, мультимедиялық журналистика.Қазіргі заманғы қоғам үшін (медиа сауаттылығы, медиа мәдениеті,медиа кеңістігі және басқалар) маңыздысы «сипат», түбегейлі құбылыстар, «медиа» сӛзі сарапшылар тарапынан тым тар немесе тым «кең» жолымен түсіндіріліп, түрлі мағыналарға ие болуда. Сонымен қатар, медиа феноменіне бұрыс түсініктерге әкеліп соғатын және ол жайлы кәсіби түрде әңгіме ӛрбіту қиын мифтер мен стереотиптер кіреді. Негізгі мәселелерді талқылап кӛрейік. Бұқаралық ақпарат құралдары туралы ой ӛрбіту барысында ұмытуға болмайтын бірінші нәрсе - бұл «медиум» термині («медиа – латынның - медиа, медиум – орта, делдал») сӛзінен шыққан. Дегенмен, аталған сӛз кӛбінесе белгілі бір ақпарат тасымалдаушысының немесе хабарларды беру арнасының синонимі ретінде пайдаланғанымен «медиа» түсінігінің, әрқайсысында ӛзіндік жеке қарым- қатынасы, ӛз экономикасы, ӛз шекаралары және аудиториялары бар, ӛте күрделі және әртүрлі құрылымдар мен әрекеттер жиынтығы жатыр. Басқаша айтқанда, бұқаралық ақпарат құралдары тармақталған және кӛпше түрде: біз олардың түрлерімен, тарихи модельдері, қолдану салалары, технологиялық нұсқалары жӛнінде сӛз қозғай аламыз – бұқаралық ақпарат құралдары кез – келген жағдайда, ӛркениет дамуының әртүрлі кезеңдерінде адамзатпен бірге жүретін байланыс құралы. Осылайша, байланыс құралы ретіндегі – медианы осы терминнің негізін қалаушылардың бірі Г.М. Маклюэн, бұл ұғымға ауызша (ауызша, жазбаша, баспа сӛз) немесе визуальды хабарламалар (комикстер мен фотосуреттер) ғана емес, сонымен қатар машинка, кинотеатр, киім-кешек және кӛліктерді де қосқан. Сондықтан, назар аударатын екінші нәрсе – бізді қызықтыратын феноменнің семантикалық мазмұны. Белгілі анықтамалардың біріне сүйенсек, бұқаралық ақпарат құралдары «әртүрлі типтегі коммуникация құралдары мен ақпарат берудің - ең ежелгісінен (ым-ишараттар, түтін, барабандар, үңгірлерде салынған суреттер және т.б.) заманауи, жаһандық ақпараттың аса жоғары магистральдарға дейінгі аралығы». Ежелгі қолжазбалармен заманауи компьютерлік ойындардан, жарнамалық тақтайшалармен интернет блогына дейінгі кезең - мұның барлығы «медиа» ұғымына сәйкес келеді және медиа тек бұқаралық ақпарат құралдарының басқа атауы деген стереотипті бұзады. Шын мәнісінде, газет, радио немесе теледидар медиалық феноменнің арнайы оқиғасы болып табылады. (бұқаралық ақпарат құралдары «mass media» тұжырымдамасын теңдестіруге болады және бұл кӛбіне ұлттық дәстүрлерде жасалады, бірақ бәрібір сӛзсіз түсініктемелер арқылы жеткізіледі) Жалпылай «БАҚ» процестер мен құбылыстары ӛте кең ауқымды қамтиды. Медиа тұжырымдамасы бұқаралық ақпарат құралдарымен «рифмацияға» түскен кездегі пайда болатын шатасу қазіргі заманғы медиа кеңістікті қабылдаудағы үшінші қайшылықпен байланысты. Бұл құбылыстың айналасындағы «ұзаққа созылған» проблемалардың басты түйіндері «ескі» және «жаңа» БАҚ-тардың кейбір кӛздеріндегі (кӛбінесе аудиторияда) оппозициядан туындады (бұл, дегенмен, әлі де дәл анықталмайды). Бұқаралық ақпарат құралдарының классикалық мағынасында ескі БАҚ- ты ең алдымен сандық басылымдарда, интернеттегі медиа-сайттарда қолдануға болады. Сондай-ақ, жаңа медианың пайда болуы ескі БАҚ-тың құлдырауына (мысалы, баспа газеттеріндегі кӛптеген билік басылымдар қағаз кітабын толығымен алмастыра алатын сияқты, тез жойылу деп болжайды) әкелгендігі жӛнінде кӛп айтылады. Алайда, мұндай тәсіл ең бірінші кезекте «жаңа медиа» ұғымдарын тарылтады, сондай – ақ олардың дәстүрлілерінің ішіне кітаптар мен иллюстрациялардың жаңа түрімен қоса, электронды БАҚ-тың қосымшасы ретіндегі әлеуметтік желілер мен блогтар, мобильдік қосымшалар, компьютерлік ойындар, электрондық пошта және сандық фотосуреттерді де қосуға болады. Екіншіден, тіпті заманауи коммуникативті кеңістік жағына дейін шегінетін болсақ, бізге үйреншікті қарапайым медиа нысандар ӛмірдің ӛзі кӛрсетіп жатқандай, кез-келген жерден жоғалып кетпейді және тіпті маргиналдылық болмайды, сондықтан интернет-жарнаманың барлық мүмкіндіктері бар кӛптеген кафелер әлі де кіреберістеріне бормен мәзір жазылған гифелді тақталарды шығарып қояды (жазбаша байланыс), ал желілерде ӛздерінің веб – сайттары бар және краудфандинговтық платформаларды қолданатын заманауи саясаткерлер митингілерде (ауызша БАҚ) ораторлық сӛз сӛйлеуден бас тартқысы келмейді. Үшіншіден, бұқаралық ақпарат құралдарына қатысты қолданылатын «жаңалық» ұғымы әлі де күмән туғызбайды: 21 ғасырда барлығы жаңа технологиялар. Кеше ғана жаңа кӛрінген кӛріністер тез ескріп, бүгінгі күні талап етілмейді. Интенсивті трафикке және коммуникацияның тұрақты түрлендірілуіне қатысты ақпараттық революция ондаған жылдар бойы дамып келе жатқан, ақпаратты сақтау, ӛңдеу және беру үшін инновациялық сандық технологияларға сүйене отырып, «жаңа» деп есептелген барлық нәрселер әдеттегідей және тіпті үстірт түрде, қарапайым болып қалды. Сондықтан «Медиа тұжырымдамасы созылмалы түрде ашық тұжырымдама» деп атап ӛткен Д. Мершем ойымен келісуге тура келеді. Оның үстіне бұл қазіргі ұрпақ Homo sapiens ӛмір сүретін ақпараттық жарылыс дәуіріне жатады. Бүгінде «ескі» және «жаңа» БАҚ туралы әңгімелесуден гӛрі (әсіресе классикалық және сандық медиамен теңестіруге тырысады), бұқаралық ақпарат жүйелерінің әртүрлі класстары туралы әңгімелеген жӛн. Зерттеушілер коммуникация құралы ретінде бұқаралық ақпарат құралдарының болуы мүмкін келесі деңгейлері атап кӛрсетті. Бірінші деңгей - адамның пайдалана алатын және оған табиғат немесе социализация процесінде берілетін тікелей байланыс құралдарын қамтиды. Бұған сӛйлеу, жазу, ӛнер, музыка және бір сӛзбен айтқанда, адамның тікелей қатысуын талап ететін барлық нәрселер жатады; Екінші деңгейдегі медиа кӛптеген адамдарға арналған кейбір «техникалық ортаны» қалыптастырады. Бұған телевизия, баспа (ең ерте түрдегі кітаптарды басып шығаруды қоса алғанда), кинотеатр және т.б кіреді. Үшінші деңгейдегі медиа - цифрлық ойнатуды пайдаланатын әртүрлі мультимедиялық пішіндер, бірінші деңгейдегі медианы екінші деңгейлі медиамен біріктіруді қамтиды. Әрине, біз соңғы топтағы тікелей аудармасы бір хабарда бірнеше байланыс жолдарын үйлестіретін мультимедияға аса қызығушылық танытамыз. Еске сала кетейік, адамдар арасындағы қарым-қатынастың тарихи қалыптасқан формалары әртүрлі: егер ӛркениеттің ерте кезеңдерінде, қарабайыр қоғамда, вербалды емес (іс қимыл, мимика, рок-картиналар) және паравербалы (дыбысталу) қарым- қатынас формалары басым болса, оларға уақыт ӛте вербалды жолдар (байланыстырушы сӛздер), әуен (бастапқы ақпараттардың тасымалдаушысы), жазба (пиктограммадан алфавиттік жазу) және т.б қосылды. Тілдің пайда болуы, бірінші байланыс революциясы (яғни, ақпаратты ӛндіру, беру және тұтыну жолдары) болып есептеледі, жазбаша жазу екіншісі болып табылса, Гуттенбергтің баспа басылымының ӛнертабысы үшінші болып табылады. Телеграф, фонограф, радио, теледидар, компьютерлік коммуникациялар, электр және электронды байланыстардың (визуалды, аудио, аудиовизуалды) пайда болуын, кӛптеген зерттеушілер тӛртінші байланыс революциясы деп қарастырады. Компьютерлік технологиялар пайда болғаннан кейін «мультимедиа» термині энциклопедияларда шыға бастады; В. Ингенблектың айтуынша, ол аудиториялық бейне, аудио және баспа ақпараттарын ӛңдеу және ұсыну үшін қажет құралдардың жиынтығы. Бұл термин ХХ ғасырдың 60-шы жылдары алғаш рет қолданылған термин деп саналады. Кинотеатр элементтері, слайд-шоу, музыка және жарықтандыру дизайны – мұның барлығына аудиторияға әсер ету үшін ақпарат берудің әртүрлі әдістерін пайдаланатын мультимедиялық презентация кірді. Дегенмен, мультимедия құбылысының пайда болуын мультимедия терминінің пайда болу сәтімен шатастыруға болмайды. Екiншiсі бiрiншiсінен тек ғасырлар аралығында ғана емес, тіпті мыңдаған жылдарға дейін озып шықты. Дәлірек айтқанда, адамзат қарым-қатынасы барлық уақытта мультимедиядан тұрды. (яғни әртүрлі жолдардың атрибуттарын және байланыс арналарын біріктіру). Ежелгіримдік оратор ӛзінің жалынды сӛздерін ым- ишаратсыз жеткізе алмады; қолжазбалар қолмен жазылған скринсейверлермен және түрлі-түсті иллюстрациялармен бірге жүрді ... Басқаша айтқанда, мультимедиа - бұл екі немесе одан да кӛп «медиумдар» арқылы адам сезім мүшелерінің әртүрлі қабылдауына арналған ақпаратты беру арналарымен белігі – бір мазмұнды жеткізудің жан-жақты тәсілдері болып табылады. Алайда, мультимедиа жӛніндегі белсенді пікірлер соңғы онжылдықтарда, сандық технологиялар, компьютерлік медиа және интернеттің дамуымен байланысты болды. Мысалы, Тай Вон бұл құбылысты келесідей сипаттайды: «Мультимедиа - компьютер немесе басқа электрондық, сандық құрылғы арқылы берілетін мәтіннің, кескіннің, дыбыстың, анимацияның және бейненің кез келген тіркесімі. Бұл комбинация сізді ӛте бай сезімге бӛлей алады. Мультимедиалық - кӛзге кӛрінбейтін суреттер мен анимацияның әсерлі элементтерін, керемет музыканы, бейнеклиптер, мәтіндік ақпараттарды біріктіргенде, сіз адамдар мен олардың ойларын электрлендіре аласыз. Осылайша, бүгінгі күні мультимедиа «бір медиа-дереккӛзінде, әртүрлі табиғатта ақпарат форматтарын таныстыру» деп анықталады. Сонымен қатар, осы тақырыпта кӛптеген медиа-тәсілдерді кӛрсететін басқа да тұжырымдар пайда болды: мысалы, кроссмедиа мазмұныны бірдей ақпаратты түрлі бұқаралық ақпарат құралдарын (түрлі медиа, мобильді құрылғылар және т.б.) пайдалану арқылы беру (немесе мағыналы ұқсас), Трансмедиа - әр түрлі медиа платформаларды және әртүрлі коммуникациялық әдістерді қолдану арқылы кӛптеген хабарламаларды бір тақырыпта (бірақ әр уақытта жаңа мәндер мен мәліметтерді қосу арқылы) беру. Жалпы алғанда, мультимедианы коммуникацияның әртүрлі түрлері мен әдістерін, ортақ мақсатта жұмыс істейтін, ең жаңа - кӛбінесе цифрлы-технология негізінде ӛзара әрекеттесетін күрделі ақпараттық орта ретінде түсінуге болады. Е.А. Баранова бұқаралық ақпарат құралдарымен медиа құбылыстарды теңестіру дәстүрінен қашпаса да, бұл құбылыстарды кең, амбициальдық жолмен түсінуді ұсынады: «Мультимедиа (ағылшынша, multi – кӛпше және лат. Media – БАҚ; бұқаралық ақпарат құралдары, аудиовизуалды медиа) бұл: мәтін, фото, бейне, аудио, графика және гипермәтіндік ақпаратты пайдалану арқылы мазмұнды ұсыну; түрлі платформаларда мазмұнды ұсыну: Интернет, мобильді, PDA-, электронды қағаз, жылу, радио, теледидар, баспа платформасы. Әрине, мультимедиа мүмкіндіктері жоғары мамандандырылған компьютерлік технологияның негізінен тез артты - олар жаңа цифрлық мәдениет нарығының негізін қалады (мысалы, электронды кітаптар), кӛркем шығармашылықты дамыту (мультимедиалық мерекелер, кӛрмелер және т.б.), дәстүрлі емес жарнама түрлерін насихаттау, технологиялар және тұтастай алғанда тұтынудың, ӛндірістің, мәдениеттің жаңа форматтарының пайда болуын арттырды. Дегенмен, біз үшін маңыздысы мультимедияның дамуы, кәсіп ретінде де және жалпы сала ретінде де журналистиканы түбегейлі ӛзгерткендігі. Осы оқулықтың ерекшеліктеріне арналған Мультимедиалық журналистика тұжырымдамасы пайда болды. Бірден атап ӛтейік, қазіргі редакторлық кеңестің жұмысындағы іргелі ӛзгерістердің пайда болуын бейнелейтін терминдерде бірден байқалмайды. Мультимедиадан басқа, олар сондай-ақ конвергенттік журналистика, сандық журналистика, онлайн-журналистика және т.б. туралы баяндайды. Осы ұғымдардың синонимдік қолдануы әрдайым дұрыс бола бермейді; олардың әрқайсысы ерекше қасиеттерге, журналистік жұмыстардың жаңа форматтарына назар аударады. Біз «медиа-индустрияны дамыту және жаңа технологияларды одан әрі дамытудағы мультимедиялық кезеңнің пайда болуымен кәсіптің ӛзгеруінің ӛзара байланысын дәл кӛрсете отырып, мультимедиялық журналистика» терминін ұстанамыз. Мультимедиялық журналистика дегеніміз не? М. Диз, «Мультимедиалық журналистика дегеніміз не» деген мақаласында, тұжырымдаманың дәл және анық анықтамастан, оның түсіндірілуін екі тараптан жақындатуға болады деп санады. Журналистикадағы мультимедия: жазбаша және дыбыстық сӛздерді, музыканы, жылжымалы және статикалық суреттерді, графиканы, гипермәтіндік элементтерді (бірақ онымен шектелмей) екі немесе одан да кӛп мультимедиалық пішімдерді пайдалана отырып, сайтта жаңалықтар топтамасын ұсыну; Интернет-платформасы, мобильді медиа, SMS, MMS, радио, теледидар, баспа сияқты әртүрлі платформалар арқылы жаңалықтар пакетін ұсыну. Бұл автор үшін мультимедиялық журналистиканың жаңалық сипатын сақтап қалу, сондай-ақ оның маңызы - тарихты баяндау, жаңалықтар туралы әңгімелеу - бұл мақалада ол тек «жаңалық», ғана емес «жаңалықтар оқиғасы» түсініктерін пайдаланатындығы маңызды. Сонымен қатар М. Дезе журналистік қызметтегі ӛзгерістерді «мультимедиялық логика» тұрғысынан және басқада бірнеше тұрғыдан: жаңа медиа-ортаны құрылымдаудың институционалды ерекшеліктері, мультимедиалық журналистиканың технологиялық және ұйымдық атрибуттарының ӛзара әрекеттестігі, сондай-ақ біздің кезіміздегі тұтынушылар мен жаңалықтар ӛндірушілердің мәдени құзыреттіліктерін қарастырды. Мультимедиялық ортадағы журналистика ерекшелігін түсінудің басы оның зерттеушілері журналистік жұмыстардың цифрлық ортаға механикалық кӛшуінен ғана емес, жаңа технологиялармен дәстүрлі функциялардың қарапайым жұпталуынан болатындығына аса назар аударды. П. Дальгрен былай дейді: «Мультимедиялық кибержурналистика компьютер экранындағы теледидар жаңалықтарынан әлдеқайда кӛп мәнге ие: ол біріктіру, бірнеше дәстүрлі медиа түрлерінің жинақталуы, демек, журналистиканың дамуындағы жаңа, тарихи қадам». Мультимедиялық журналистиканың іс тәжірибесі де мынадай тұжырымдама кӛрсетеді: «Мультимедиялық журналистика - журналистік материалдарды ұсынудың белгілі бір жолы. Ол сайтқа теледидарлық сюжеттен қиып алынған газет мәтініне тең келмейді. Бұл ақпарат берудің басқа тәсілі, шығармашылық ойлаудың басқа жолы. Телевизияда қызмет ететін адамның жақсы мәтінмен, іс-қимылдың жоғары сезімталдығымен ерекшеленетіндігі, радиода жұмыскерінің де дыбыстарды қабылдаудағы ерекшелігі, мәтін жазушының да сӛздік қорының ерекшелігі сияқты, мультимедиа қызметкері де, мультимедиялық ойлауымен оны біріктіруімен ерекшеленеді. Кӛптеген зерттеушілер мультимедиялық журналистиканың пайда болуы мен жылдам дамуын екі негізгі факторға міндетті деп санайды. Бір жағынан, бұл журналистерге бір жаңалықтың бірнеше жолмен таныстыру форматын біріктіруге мүмкіндік беретін жаңа технологиялардың және платформалардың пайда болуы, ал екінші жағынан, қолданушының мінез-құлқының ӛзгеруі, уақытты үнемдеуге ғана емес, күн тәртібін жеке таңдауға да мүмкіндік беретін, ақпараттың шамадан тыс жүктелуі жағдайында интерактивті медианың пайдасына шешілетін ақпараттық тұтынушының жаңа түрлерінің пайда болуы. Сонымен мультимедиялық технологиялардың енгізілуімен журналистік қызметте түбегейлі қандай ӛзгерістер болды? Мамандықтың жаңа жағдайларын қалай сипаттай аласыз? Журналистика ақырында «орталықтандырылған мәтін» болуды тоқтатты. Кӛптеген ғасырлар бойы мамандықты анықтайтын сӛздік жазбаша немесе ауызша мәтін, дыбыс, сурет, музыка, анимацияға жол аша бастады. «Біздің ресейлік журналистика үшін бұл таңғаларлық жай, әсіресе біздің үлкен әріптестеріміз үшін», - дейді А.Мирошниченко. - «Мәтіннің бұрынғыдай мағынасы жоқ» десең, олар түсінбейді: қалай. Олар парадигмада ӛмір сүріп, «алтын талшықтар» туралы ойлап, тек авторлық стилді талқылады». Пішімдерде, мысалы, инфографика, уақыт шкаласы («уақыт шкаласы») немесе карта (интерактивті оқиға картасына) мағынасын ұсынудың заманауи технологиялары «журналистік мәтіннің» түсінігін басқа семиотикалық жазықтыққа ауыстырып, хабардың ауызша басымдығын қабылдамайды. Журналистика интерактивті болып келеді. Бұған дейін де бұқаралық ақпарат құралдарында аудиториямен кері байланыс жүріп тұрды. Газет беттерінде «Оқырмандарға арналған жауаптар» немесе «Жолға шақырылған хат» сияқты тақырыпшалар болды, ал теледидар мен радио да «Студияға қоңырау шалу» деген әрекеттер белсенді жүргізілді. Алайда, бүгінде бұқаралық ақпарат құралдарының күнделікті жұмыс істеуінің ерекшелігі журналистер мен тұтынушылар арасындағы тікелей, үнемі және ӛзара бағытталған ақпарат алмасу болып табылады. Пайдаланушының әрекеті тек таңдауға құқылы болғанымен ғана емес, оның қандай кӛлемде және тәртіпте мультимедиалық материалмен таныса алатынын (тек мәтінді оқып, бейнені жүктеп, суреттерді айналдыру және т.б.), сондай-ақ лайктар мен репосттарды пайдалана отырып, ол хабарға деген кӛзқарастарын кӛрсете алады, оның тікелей талқылауына қатыса алады. Интернеттегі ақпарат құралдарында «форумның функциялары және әлеуметтік қатысу арнасы дӛңес жолмен кӛрініс табады және мазмұнды бақылауға кӛп құқықты болатын аудиториядан оның пайда болуына ықпал ету кеңейтіліп, жеңілдетілген». Бұдан басқа, мультимедиялық журналистика тілінде «пайдаланушының араласуынсыз, ақпарат толық емес болып қалады (тек пайдаланушы ақпараттың ажырамас нұсқасын кӛрсетуі және пайдалануы мүмкін)». Яғни, кең мағынада тұтынушы мәтіннің авторы, мен редакторы бола алады. Журналистика біртіндеп эксклюзивтілік сияқты ақпарат түріне қызығушылық жоғалтуда; Қазіргі заманғы технологиялардың даму жолында «эксклюзивті» жаңалықтар бірнеше минут ішінде қалады - бұл желіге бірден тарайды. Ең маңыздысы оның «қаптамасы», презентациясы, аудиторияға жеткізу ӛнері, оны басты назарда ұстау керек. Міне, осдан бастап мультимедиялық әңгімелер, оларды жазу ӛнерінің рӛлі арта бастайды. Сонымен қатар, мультимедиялық журналистиканың ақпараттың сенімділігі, презентация дәлдігі және бейтараптылығы сияқты қасиеттері ӛзектілігін жоғалтпайды (әрі қарай маңызды). Сондай-ақ дәстүрлі журналистиканың этикалық нормалары мультимедиялық ортада жаңартылып, «толықтырыла бастады»; жаңа медиа журналистік мамандықтың «жаңа этикасы» туралы әңгімелеуге себеп болады. Журналистика мамандықтары мен «кіші кәсіптердің палитрасы» кеңеюде. «Әмбебап журналист» ұғымы пайда болды - мультимедиялық рюкзактармен, суретке түсіру және бейне түсіру, дыбыспен жұмыс істеу және редакциялау технологияларын білу қабілеті бар, сондай-ақ аудиториямен интерактивті қарым- қатынас дағдыларын иеленетін (бұл мамандарға деген қажеттілікті жоққа шығарады) бұқаралық ақпарат құралдары, тек бір хабарламаны береді форматын табысты жұмыс жасайды). Сонымен қатар, мультимедиялық журналистика командалық жұмыс болып қалады; онда бұқаралық ақпарат құралдарын ӛндірушілер мен мультимедиялық редакторлар, медиа менеджерлер мен медиа- дизайнерлер, жинақтау редакторлары, редакторлар-агрегаторлар, желілік қоғамдастық модераторлары және т.б. талап етіледі. Журналистика басқа бәсекелік ортада ӛмір сүре бастады. Бұған дейін, негізінен, «кӛлденең» бәсекелестік (бұқаралық ақпарат құралдарының түрлі типтері арасында, мысалы, сол типтегі БАҚ арасында, бірақ әртүрлі бағыттарда) сипатталды, содан кейін ішкі бәсекелестік сырттай, «тік» және тереңдікке ие болады. Бұл тұрғыда ең айқын мысал - «азаматтық журналистика» терминінің пайда болуы, атап айтқанда, блогерлердің қызметімен байланысты. Бүгінгі күні кейбір жарқын (кӛбінесе драматикалық немесе тіпті қайғылы) оқиға туралы кәсіби журналистер емес, оқиға орнында болған интернет-пайдаланушылар жиі хабарлайды. Әлеуметтік желілерде жарияланған әуесқой фотосуреттер мен бейнелер, блог жазбалары (веб-журналдар) - кәсіби түрде орындалмаса да, шынайы әрі жеделдігі аудиторияның қызығушылығын тудырады. Бір күндік ақпараттық кӛрінісінің толыққанды бӛлігі, кейде оқырмандар, тыңдаушылар, кӛрермендердің назарын аудару үшін күреске түсетін «елеулі» аналитикалық талқылаулардың алдын алып жатады. Пайдаланушылар контентін жасаушылар журналистік жетістіктердің кәсіби стандарттарын білмей жатып, ӛздерінің онлайн күнделіктерінде ең алдымен ӛзіне қызықтысын жариялап жатады (онда ең алдымен қоғамға не қызықты екендігін айтуға қалай міндетті болады), блогерлер қазіргі заманауи медиа кеңістіктің белсенді мүшесіне айналды: үнемі жаңалықтар жинайды және олар туралы пікірлерді таратады, түрлі тақырыптарда (соның ішінде экономикалық және саяси) мамандандырылған. Бұқаралық ақпарат құралдары жаңалықтардың басты негіз кӛздері болуды тоқтатты. олар «азаматтық журналистикадан» ӛзектілігіне, эмоционалдылығына, қол жетімділігіне қарай жиі жеңілуде. Блогтар кәсіби журналистиканы ӛлтіреді деген қорқыныш болатын болса, мифтерден басқа ештеңе болмады, журналистерге «кәсiби емес» авторлармен қатар жеткілікті табысқа толы модификацияланған медиа кеңістігінде жұртшылықтың үміттерін қанағаттандыру қиынға соға бастады. Дегенмен, жаңа бәсекелестік орта мультимедиалық журналистиканы UGC (User Generated Content - пайдаланушы мазмұны) кӛмегімен ақылға қонымды қарым-қатынасқа келе бастады. «Кӛптеген бұқаралық ақпарат құралдары аудиторияға кӛптеп кӛңіл бӛліп, оларға ӛздері бару керек екенін түсінді (бұл әрдайым болғанда және «жинақталған» түрде). Аудиторияның бұндай шоғырлану орындарына әлеуметтік желілер мен блогтар кірді. Бүгінде бұқаралық ақпарат құралдарының шекаралары бұлыңғыр болып келеді - блогтар мен блогерлер БАҚ ортасының маңызды бӛлігіне айналды. Бұқаралық ақпарат құралдары әлеуметтік желілерде ақпараттық- анықтамалықтарды іздеп, оларды «айналдыру» туралы әңгімелейді, ал блогерлер бұқаралық ақпарат құралдарының ақпаратын белсенді пайдаланады. Блогтар ақпарат кӛзі ретінде жұмыс істей алады, ал блогерлер жылдам жаңалықтар беріп, олардан кері байланыс ала алады. «Осылайша, кәсіби журналистика мен блогты алмастырудың орнына, бүгінгі күні ақпарат алмасудың ӛзара ынтамақтастығы мен ӛзара ақпарат алмасу жӛнінде кӛп айтылуда. Айта кетейік, қазіргі заманғы журналистикада, бір қарағанда, қарама-қарсы үрдістер мен трендтер бір-бірімен бейбіт қатар ӛмір сүреді. ӘдебиетМультимедиалық журналистика: оқу құралы / Г.С. Сұлтанбаева, А.Б. Әлімжанова. – Алматы: Қазақ университеті, 2016.-126 б. Жапек М., Оразбай Г. Қазақстандық интернеттің тұған күні қашан? // ҚазҰУ хабаршысы. -2008.-№1.-42-45 б Баранова Е.А. Конвергентная журналистика. Теория и практика. М.: ЮРАЙТ, 2014. б. 62 жүктеу/скачать 195.68 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|