М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік

Пединститут директоры

_____________ Т.А.Ботагариев

«___» __________200 ж.

жүйесінде оқитын студенттерге арналған

пәні бойынша

Курс бағдарламасы : Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігінің 11.05.2005ж. №289 негізінде жасалды.

География кафедрасының отрысында бекітілді.

Педагогикалық институттың оқу-әдістемелік кеңесінің отрысында

бекітілді.
« » __қыркүйек_____ 200 ж. № _1__ хаттама.
Институттың оқу-әдістемелік

кеңесінің төрағасы. _____ Жангалиев.Е.К.

( қолы ) ( аты, жөні)

М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік

университеті

« Бекітемін»

Пединститут директоры

_____________Т.А.Ботагариев

«___» __________200 ж.

жүйесінде оқитын студенттерге арналған

пәні бойынша

Курс бағдарламасы: Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігінің 11.05.2005ж.№289 негізінде жасалды..

География кафедрасының отрысында бекітілді.

Педагогикалық институттың оқу-әдістемелік кеңесінің отрысында

бекітілді.
« » __қыркүйек_____ 200 ж. № _1__ хаттама.
Институттың оқу-әдістемелік

кеңесінің төрағасы. _____ Жангалиев.Е.К.

( қолы ) ( аты, жөні)

1. Оқытушы туралы мәліметтер.

Жармағанбетова Н.С.

География кафедрасы.

«Жаратылыстану» бөлімі, БҚМУ.

Достық даңғылы, 121.

21-і бөлме.

Семестр 15 оқу аптасынан және 2 апта сессиядан тұрады. Аптасына 3 кредит

сағат, әрбір кредиттік-сағат бір кездесіу сағатынан (дәріс, лабораториялық сабақ) және үш сағат студенттердің өзіндік жұмысы оқытушының қатысуымен (СӨЖОЖ), екі сағат студенттердің өзіндік жұмысы оқытушының қатынасуынсыз (СӨЖ).

Кредиттердің апта бойынша бөлнуі:

Кредиттер саны – 3. Өтілетін орны № 6 оқу ғимараты. № 19 аудитория.

Курстың негізгі мақсаты студенттерге табиғатты пайдалану экономикасы пәні бойынша негізгі түсінік қалыптастыру, қоршаған ортаға ықпал етіп жатырған антропогендік іс-әрекеттермен байланысты жалпы экологиялық проблемалармен таныстыру және оның экономикалық жолдармен шешілу жолдарын көрсету.

• 
  Ғаламдық экологиялық проблемаларға анализ және оны шешу жолдары;
  
• 
  Табиғатты пайдаланудағы экономикалық тиімді жолдарды көрсету;
  
• 
  Экологиялық проблемаларды жою, оларды шешу мүмкіндіктері туралы ақпарат беру;
  

- ғылымның зерттеу міндеті мен әдістері, негізгі категориялары;

- табиғатты тиімді пайдалану және табиғат ұстанымдары;

- экологиялық проблемалардың негізгі себептері;

- табиғатты тиімді пайдаланудың негізгі бағыттары;

- қоршаған ортаны ластағаны үшін төленетін төлемдердің түрлері;

- эколгиялық дағдарыстан шығудың экологиялық-экономикалық стратегиясы;
Студенттер орындай білу керек:

• 
  ғаламдық экологиялық жағдайға баға беру;
  
• 
  ғаламдық экологиялық проблемалардың шығу себептерін айқын түсіну;
  
• 
  табиғатты тиімді пайдалануда экономикалық сараптама жүргізу;
  
• 
  экологиялық мониторинг, экологиялық бақылау жүргізе білу;
  

Оқыту негізінен дәріс, лабораториялық сабақ түрінде өтеді. Бұл сабақтарда негізгі оқу материалдарының мазмұны беріледі және алынған түсініктермен, практикалық дағдылармен бекітіледі. Студенттердің білімін бақылау үйге берілген тапсырмаларды орындау, тестілік сұрақтармен тексеру, ауызша сұрақтар бере отырып және жеке тапсырмалар беру, оларды қорғау түрінде өткізіледі.

1. 
   Табиғатты пайдалану экономикасы пәнінің міндеттері және проблемалары.
   
2. 
   Ғылымның пайда болуы және дамуы.
   

1.Экология туралы түсінік.

1.Экологиялық факторлардың адамзаттың дамуына тигізетін әсері.

2. Экология саласындағы тенденциялар.

Әдебиеттер: 2. 35-47 бет, 48-51 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны.

1. Қазақстандағы тұрақты экологиялық даму бағдарламасы.

1. 
   Тұрақты дамудың міндеттерін шешуде экологиялық-экономикалық механикалық тиімділігін арттыру.
   

1. 
   Рим клубы.
   
2. 
   Киото хаттамасы
   

1.Табиғатты пайдалану экономикасы ғылымының пайда болуы.

2 Пәннің негізгі құрылымы.

Әдебиеттер:№2 64-76 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны.Табиғатты пйдалану экономикасы пәнінің негізгі құрылымы.

1. Пәннің негізгі бағыттары.

1.Табиғи ресурстарды экономикалық бағалаудың көрсеткіштері.

1.Экономикадағы экологиялық факторлар.

2.Табиғат сыйымдылығы.

Әдебиеттер:№1 102-106 бет, №2.

ОЖСӨЖ мазмұны.

Экономикалық дамудың техногендік типі.

Экономиканың құрылымдық қайта құрылуы.

1.Аз қалдықты және ресурс үнемдеуші өндіріс.

2.Аз қалдықты өндірістің тиімділігін анықтау әдістері.

Әдебиеттер:№1 165-170 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны.Аз қалдықты өндірістің тиімділігін анықтаудың негізгі әдістері.

Әдебиеттер:1. 170-175 бет.

СӨЖ мазмұны. Қалдықтарды өңдеу.

Әдебиеттер: 1. 170-172 бет.
Апта-3. Кредит сағат 7.

Тақырыбы: Атмосфера ауасын сақтау .

Дәрістің мазмұны.

1.Негізгі атмосфераны ластаушы заттар.

2.Атмосфераның ластануының нәтижелері.

Әдебиеттер:№2 122-132 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны.Атмосфераның ластануына берілетін экономикалық баға.

1. Әуе ортасын ластауға берілетін экономикалық баға және оған төленетін төлем түрлері.

Әдебиеттер: 2. 156-160 бет.

1.Радиоактивті ластану

2.Қазіргі кездегі радиоактивті ластанудың алдын-алу шаралары.

Әдебиеттер:№2 193-215 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны.

Атмосфераның негізгі құрамы мен маңызы.

1. 
   Атмосфераны сақтаудың негізгі әдістері.
   

1.Тау-кен өндірісін ұйымдастыру, минералдық ресурстарды орынды пайдалану.

2. Кен орындарын экономикалық бағалау

Әдебиеттер.№1 182-185, 202-215 беттер.

ОЖСӨЖ мазмұны.

Шетелдерде минералдық ресурстардың экономикалық тұрғыдан бағалануы.

Кеніш қорларын жіктеу және геологиялық барлау процесінің сатылары.

Әдебиеттер: 1. 187-190 бет.
Апта 4.

Кредит сағат 10.

Тақырыбы . Энергетикалық ресурстар.

Дәрістін мазмұны.

1.Энергетикалық ресурстарды пайдаланудың болашағы.

2. Жанармай энергетикалық ресурстары. Мұнай.

Әдебиеттер:№2 299-303 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны. Атом энергетикасы және энергетиканың дәстүрлі емес көздері.

Әдебиеттер.:№2 337-345 бет.

СӨЖ мазмұны.Жанармай энергетикалық кешендеріне сипаттама.

Әдебиеттер: 3. 232-240 бет.

1.Жер ресурстары.

2.Топырақ жамылғысының қазіргі жағдайы.

Әдебиеттер.№1 218-220 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны. Қазақстанның топырақ жамылғысының және жер ресурстарының сипаттамасы.

Әдебиеттер.№1 228-233 бет, №2 361 бет.

СӨЖ мазмұны .Жер туралы заң жинақтары.

Әдебиеттер: 2. 410-419 бет.

1.Ауыл шаруашылығындағы негізгі проблемалар.

2. Олардың шешілу жолдары.

Әдебиеттер.№2 377-384 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны. Жер ресурстарына экономикалық баға беру.

Әдебиеттер.№2 389-410 бет.

СӨЖ мазмұны. Ауыл шаруашылығындағы экологиялық рента.

Әдебиеттер: 2. 419-425 бет.
Апта 5.

Кредит сағат 13.

Тақырыбы. Су ресурстарын экономикалық тұрғыдан бағалау.

Дәрістің мазмұны.

1.Су ресурстары.

2 .Су ресурстарының ластануының негізгі көздері.

Әдебиеттер: 1. 243-258 бет.

Әдебиеттер: 1. 283-293 бет, 2. 468-471 бет.

1.Жер беті сулары

2. Жер асты суларының маңызы.

Әдебиеттер: №1 278-283 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны:Су ресурстарын құқықтық қорғау

Әдебиет: №2 498-503 бет.

СӨЖ мазмұны. Арал мәселесі.
Кредит сағат 15.

Тақырыбы: Табиғат ресурстары үшін төленетін төлемдер.

Семинар сабағының мазмұны.

1.Жер қойнауын пайдаланудың төлем түрлері.

2. Өнімдерді бөлу туралы келісімшарттар.

Әдебиет: №1 293-296, 312-318 беттер.

ОЖСӨЖ мазмұны.Жер төлемдерін белгілеу әдістері.

Әдебиеттер: №1 319-330 бет.

СӨЖ мазмұны: Жер қойнауын пайдаланудың төлемдерін белгілеу әдістері.

1.Климаттың ғаламдық жылынуы.

2.Озон қабатының таусылу проблемалары.

Әдебиеттер: №1 28-35 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны: Жақын ғарышқа антропогендік әсерлер.

Әдебиеттер: №1 45-49 бет.

СӨЖ мазмұны:Биологиялық алуантүрліліктің ғаламдық өзгерістері.

Әдебиеттер: 1. 49-54 бет.
Кредит сағат 17.

Тақырыбы: ХХI ғасырдың артықшылықтары мен ғаламдық экологиялық проблемалары.

Дәрістің мазмұны.

1.Тұщы су мәселесі

2.Энергетика

3.Ауыл шаруашылығы.

1. Арал және Каспий теңізінің болашағы.

1.Балқаш мәселесі.

1. Каспий мәселесі.

1.ҒТР-дың экологиялық мазмұны.

2.Экономикалық дамудың техногендік типі.

Әдебиеттер: №3 85-93 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны: Экологиялық дағдарыстар және оның нәтижелері.

Әдебиеттер: №3 314-315 бет.

СӨЖ мазмұны: Арал дағдарысы.
Кредит сағат 20.

Тақырыбы: Экологиялық қауіпсіздік шараларының маңызы.

Дәрістің мазмұны.

1.Ғаламдық экологиялық қауіпсіздік

2.Қауіпсіздікті сақтау шаралары.

Әдебиеттер: №2 541-546 бет..

.ОЖСӨЖ мазмұны:

1.Каспий өңірінің экологиясына теңіз транспортының әсері.

Әдебиеттер:№5.

СӨЖ мазмұны: .

1.Экологиялық проблемаларды шешудегі альтернативті жолдар.

1.Төлемдерді анықтаудың әдістері.

2.Қоршаған ортаны ластағаны үшін төленетін төлем түрлері.

Әдебиеттер: №1 114-128 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны:

Макроэкономикалық саясат және экологиялық фактор.

1.Қоршаған ортаның ластануынан болатын зиянның экономикалық бағалануының бар әдістеріне шолу.

2.Автокөлік шығарындыларынан ауа ортасының ластануынан болатын зияндар.

Әдебиеттер: №1 141-156 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны:Автокөлік шығарындыларымен ауаның ластануын алдын-алу шаралары.

Әдебиеттер: №1 156-165 бет.

СӨЖ мазмұны: Автокөлік түтінімен көп уланған Қазақстан қалаларына сипаттама беру.
Кредит сағат 23.

Тақырыбы:Экологиялық мониторинг.

Дәрістің мазмұны..

1.Мониторинг түсінігі.

2.Негізгі түрлері.

Әдебиеттер: №6 138-142 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны: Экологиялық экспертиза.

Әдебиеттер: №6 135-138 бет.

СӨЖ мазмұны. Кәсіпорындағы экоменеджмент.

Әдебиеттер: №6 142-150 бет.
Кредит сағат 24.

Тақырыбы.Экологиялық аудит түсінігі.

Семинар сабағының мазмұны.

1.Экологиялық аудиттің қалыптасу тарихы.

2.Шет жерлердегі экологиялық аудиттің деңгейі.

Әдебиеттер№6 157-172 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны: Ресейдегі экологиялық аудит.

Әдебиеттер: №6 172-178 бет.

СӨЖ мазмұны: Экологиялық қамсыздандыру.

Әдебиеттер: №6 190-200 бет.
Апта 9

Кредит сағат 25.

Тақырыбы: Биосфера ресурстары.Табиғатты пайдаланудағы негізгі басқарулар.

Дәрістің мазмұны.

1.Негізгі түсінік.

2.Табиғатты пайдаланудың негізгі 2 құрамдас бөлігі.

Әдебиеттер: №6 255-261 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны:

1.Қалдықсыз өндіріс.

1.Жерді пайдаланудың экономикалық механизмі.

2.Суды пайдаланудың экономикалық механизмі.

Әдебиеттер:.№3 400-408 бет

ОЖСӨЖ мазмұны:Орманды пайдаланудың экономикалық механизмі.

1.Жерді пайдаланудың экономикалық механизмі.

1.Қорықтар ісі.

2.Ұлттық парктер.

Әдебиеттер:№3 413-415 бет, №7

ӨЖСОЖ мазмұны. Қызыл кітап және оның мазмұны.

Әдебиеттер:№7 192-194 бет,№4

СӨЖ мазмұны.

1. 
   Өндірістік экология.
   

1.Табиғат қорларының жіктелуі.

2.Табиғатты қорғаудың ұстанымдары.

Әдебиет: №7 187-189 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны: Табиғатты тиімді пайдалану ұстанымдары.

Әдебиеттер: 7. 190-192 бет.

СӨЖ мазмұны: Табиғатты қорғауды жүзеге асырудың негізгі бағыттары.

Әдебиеттер: 7. 191-192 бет.
Кредит сағат 29.

Тақырыбы: Экологиялық проблемаларды шешу жолдары.

Дәрістің мазмұны.

1.Экологиялық білім беру.

2.Экологиялық мониторинг.

Әдебиеттер:№7 194-198 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны:Қазақстанда қалыптасқан экологиялық проблемаларды шешу жолдары.

Әдебиеттер.:№7 147-160 бет.

СӨЖ-ның мазмұны:Қазақстандағы тұщы су проблемасына сипаттама беру.
Кредит 30.

Тақырыбы:Ауыл шаруашылығын химияландырудың экологиялық аспектілері.

Семинар сабағының мазмұны.

1.Ауыл шаруашылығының қазіргі экологиялық жағдайы.

2.Ауыл шаруашылығын химияландырудың кері әсері.

Әдебиеттер:№7 215-221 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны:Биологиялық күрес шаралары.

Әдебиеттер:№7 222-240 бет.

СӨЖ мазмұны.Қазақстандағы ауасы лас қалаларға қысқаша сипаттама.
Апта 11.

Кредит сағат 31.

Тақырыбы: Адам экологиясы

Дәрістің мазмұны.

1.Қазіргі даму кезеңіндегі адам экологиясын оқытудың актуальдылығы.

2.Экологияның адам өміріндегі маңызы.