Маалымат иштеп чыгуу авто системасы, 140212 Электр менен камсыдоо (тармактар боюнча) философия
жүктеу/скачать 0.65 Mb. Pdf көрінісі
|
| Онтология Гносеология
(Эмне алгачкы? (Дүйнөнү таанып билүүгө Аң сезимби же болобу же болбойбу?) материябы?) Материализм Идеализм Дуализм Деизм Материализмдин тарыхый формалары: 1. Наристе материализм 2. Метафизикалык материализм 3. Механикалык материализм 4. Вульгардык материализм 5. Антропологиялык матер-изм 6. Табигый-илимий матер-изм 7. Диалектикалык материализм Наристе материализм - байыркы грек философиясына таандык. Алар дүйнөнү жана нерселерди конкреттүү материалдык заттан пайда болду деп эсептешет. Мисалы: Фалес дүйнөнү суудан пайда болду дейт, Гераклит бардык нерселерди оттон пайда болду деген. Ал эми Анаксимен абадан пайда болду дейт ж.б. Булардын ой- жүгүртүүлөрү божомолдуу түрдө болгондуктан, наристе материализм деп аталган. Метафизикалык материализм - дүйнөнү жана нерселерди кыймылсыз, өзгөрүүсүз деп карайт. Механикалык материализм - механиканын закондорунун ачылышы менен байланышкан. Бул материализм, Ньтондун закондорун механикалык түрдө бардык чөйрөлөргө колдонуудан улам келип чыккан. Алар Ньютондун закондорун белгилүү гана чөйрөгө таандык экендигин б.а макро дүйнөгө гана таандык экендигин эске алышкан эмес. Вульгардык материализм- боор өттү кандай бөлүп чыгарса, мээ да ойду ошондой бөлүп чыгарат деген. Б.а. аң сезимди дагы материалдык нерсе катары элестетет. Негизги негиздөөчүлөрү болуп Бекон эсептелет. Антропологиялык материализм - негиздөөчүсү болуп Фейербах эсептелет. Ал адамды материалдык көз караш менен караган. Бирок, аны жалаң гана биологиялык жандык катары элестеткен. Адамдын социалдык жагын эске алган эмес б.а. адамдарды жаныбарлардан айырмасы жок деп эсептеген. Табигый- илимий материализм – бул позицияда стихиялуу түрдө бир нече табият таануу илимдеринин өкүлдөрү турат. Диалектикалык тарыхый материализм- негиздөөчүлөрү Карл Маркс, Фридрих Энгельс , В.И.Ленин. Бул материализм жаратылыштын, коомдун жана аң сезимдин жалпы өнүгүү законченемдүүлүктөрүн карайт. Идеализмдин эки түрү бар: 1. Субьективдүү идеализм 2. Обьективдүү идеализм. Субьективдүү идеализмдин негиздөөчүлөрү Беркли жана Юм эсептелет. Субьективдүү идеализм адамдардын аң сезимин жана туюларын эсептейт. Булардын пикири боюнча дүйнө бул туюлардын суммасы. Обьективдүү идеализмдин негиздөөчүлөрү Платон, Гегель, Лейбниц эсептелет. Ал адамдардан тышкары жашаган кандайдыр бир дух жана идея деп эсептелет. Ошол дух же идея бүткүл дүйнөнү, коомду жана адамдарды жараткан дейт. Дуализм – эмне алгачкы деген суроо чындыкта жок, анткени, материя менен аң сезим бири- бирин толуктап жашайт жашай берет. Деизм- негиздөөчүлөрү 18- кылымдагы француз агартуучулары. Бул дагы дуализмге окшош, бирок, дүйнөнү жана адамдарды кудай жаратып, адамдардын кийинки жашоосуна кудай кийлигишпейт деген. Гносеологиялык жакта төмөндөгүдөй агымдар бар: 1. Гностицизм – материалисттер (дүйнөнү таанып билүүгө болот); 2. Агнотицизм – дүйнөнү таанып билүүгө болбойт (Кант, Юм); 3. Эмпиризм – дүйнөнү сезим органдары аркылуу таанып билүүгө болот (Бекон); 4. Рационализм – дүйнөнү акыл эс аркылуу гана таанып билүүгө болот (Декарт) жүктеу/скачать 0.65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|