«Мәдени МұрА» МеМлекеттік бАғдАрламасының кітАп сериялАры
жүктеу/скачать 1.63 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 17. «Тепеңкөк»
| 16. «Жамал-ай!»
Ертеде бір байдың қызына есігінде жүрген қойшының бала- сы ғашық болыпты. Жастайынан бірге өскен жарлының бала- сын байдың қызы да ұнатады екен. Ер жетіп, бой жете келе екі жастың бір-біріне деген сезімі тіптен арта түседі. Бұл жағдай бір күні байға белгілі болып, бай тас-талқаны шыға ашуланады да, кедейді басқа жаққа көшіріп жібереді. Енді қайтып ауылының маңынан жүрсе, жазаламақшы бола- ды. Сонда жүрек сезімін жасыра алмаған қойшының баласы: Қасың сұлу қағаздың сиясындай, Мойның ұзын тоғайдың миясындай. Қайтсем саған қолымды жеткіземін, Жатқан жерің сұңқардың ұясындай. Жамал-ай, Жамал-ай, Болар ма екен амал-ай! деп өлең етіп әнге салып, күй етіп сыбызғыға салған екен. 17. «Тепеңкөк» (І нұсқа) Тепеңкөк әу баста бір байдың қойға салған шабан аты екен. Мың салса бір баспайтын шабандығына бола Тепеңкөк атанса керек. Күндердің бір күнінде тақымында жүрген Тепеңкөкке жұрт- тан асқан бір сыншының көзі түседі. Сыншы Тепеңкөктің ал ды- артына шығып, сұқтана қарап тұрып: «Апыр-ай, осы за ман ның жылқысы азды ма деп жүрсем, жоқ, менің көзім тозған екен ғой. Мына жануар бүйірімді қыздырсаң, бәйгеден келем деп тұр ғой!»—дейді. Бұл сөзді естіген қойшы: «Бәрекелді, қойға да жете алмай- тын Тепеңкөкке қайдағы бәйге!»—деп күледі. Сыншы сол бетінде ат басын байдың үйіне тірейді. Сөз ара- сында сыншы: «Байеке, қырық жылда бір туатын ерен жүйрікті қор қылып, қойға салып қойғаныңыз қалай?»—деп сұрайды байдан. Бай бұл сөзді көңіліне алып, сыншы келеке етіп отыр-ау деген оймен: «Шын жүйріктің қырық жылда бір туатыны рас болса, сол қырық жылда ортаймайтын дәулетім бар. Менен 34 35 халық күйлерінің аңыздары жүй рік жылқы көргің келсе, қырық жылдан кейін кел!»—деп қырыс қабақ танытады. Сонда сыншы: «Байеке, көңіліңізге алмаңыз, мен шынымды айтып отырмын. Шыққыр көзім шық- паса, қойшының астындағы Тепеңкөк алдына қара салмас жүй- ріктің өзі. Тек, бабын білмей жүрсіздер. Тепеңкөк бүйірі қыз- бай шаппайтын, арқасы қозбай арындамайтын ат. Сол үшін, бәйгеге қосарда екі қоржын басы құм теңдеп алу керек. Әрі-бері шапқан соң құлағының түбінен тер білінер. Тер білінген соң-ақ Тепеңкөктің бауыры жазылып, созыла шабуға тиіс. Сол кез де қоржын түбін өткір кездікпен тіліп жіберіп, құмын төксе, со- нан соң аруағын көтере ұрандап, айқайға салып отырса, Те пең- көк сақпанның оғындай заулар еді!»—дейді. Сыншының айтқан сөзіне бай құлақ асып, бәйгеге қосады. Жай қоспайды, аяққаптай ала қоржынға құм теңдеп қосады. Айтқанындай, сол жолы Тепеңкөк небір желаяқ жүйріктерге шаң қаптырып, жалғыз қара болып бәйгеден келіпті. осыдан кейін бабы табылған Тепеңкөк бәйгенің алдын бермейтін бо- лыпты дейді. Мына күй сол Тепеңкөктің шабысын келтірген, арасында ат үстіндегі баланың ұрандаған айқайын білдіретін күй екен. жүктеу/скачать 1.63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|