«Мәдени МұрА» МеМлекеттік бАғдАрламасының кітАп сериялАры
жүктеу/скачать 1.63 Mb. Pdf көрінісі
|
| 329. «Күзетші қыз»
Көгілдір ай сәулесі түсіп тұр. Жайлаудың жалпақ беткейін- дегі ұйқыға батқан ауылдың солтүстік астырты теріскейлі бүргені қалың болып, осы шытырманның арасын жарып өткен жан жолмен екі жүргінші келе жатты. олар күзеттегі қыздар- дың «Екі-ай жирен» әнін құмарта тыңдап, Шоқпар тас түбегін- дегі самырсынға аттарын бекітті де, ойға алып келген байекең- нің ақбоз жүйрігін алып кетуді ойлайды. Күзетші қыздар бір мезет айтқан әндерін тоқтатып, күй шертеді. Бұл күй Мүкейдің «Жетім торы ат» күйі еді. Қыздардың күйдің ырғағын толық түсіре алмай отырғанын аңғарған Мүкей, қасындағы жолдасы- на: «Мен жолаушы бейнесімен қыздарға барып, күй шертіп ай- налдыра тұрайын, сен осы орайда ақбоз жүйрікті алып кет»,— дейді. Кәперсіз аттан түсіп жатқан жігітті көрген қыздар үркер дей боп орындарынан тұрды. олар жігіттің аман-сәлемін қымсы на алғандай болды. Мүкей қыздарға: —Жолаушы едім, шерткен күйлеріңізді тыңдап сауық бар екен деп әдейі бұрылдым. Мен де өздеріңіз сияқты күйқұмар жан едім. Қане шертіңіздер, күйлеріңізді тыңдап көрелік,— дейді. үш қыздың екеуі бұйығылау болса керек, бірін-бірі құ- шақ тап, сұңғақтау, ересек қыздың артын ала ығыстап тұр. үкілі құндыз бөрік, қос етек көйлек, шынтақ жең камзол ки- ген қыз тіл қатты: —Ағай, біз сізден «қараңғыда не қылған кісі?» деп қорқып қалсақ, онда жақсы болды ғой. Келіңіз, отырыңыз,—деп үстіне 312 313 күй және күйшілер туралы аңыздар алаша жабылып, ішіне сырмақ төселген күркені нұсқады. Әлгі сұңғақтау қыз наздана сөйлеп: —Ағай, сіз Мүкей деген күйшінің «Жетім торы ат» деген күйін білесіз бе?—деді. Тұнық құлын даусына күміс шолпысы да үн қосқандай сыңғыр етті. оның ай нұрына шағылған ақ- ша бетінен еркелік пен өткірліктің, талап пен талғамның таң- ғы самалы есіп тұрғандай. Қыздың қылықты сипатына жүрегі жылыған жігіт: —Қарындас Мүкей дегеніңізді танымасам да, «Жетім торы ат» деген күйінен хабарым бар еді. Домбыраңызды беріңіз, шер- тіп көрейін,—деп еді, қыз домбыраны ұсынды. Майысқан, кү- міс сақиналы, сүйрік саусақтардың салалы уысынан сүйкімді қыздың үкілі домбырасын алды да, Мүкей «Жетім торы ат» күйін бебеулетіп жіберді. Жалынды күйшінің саусағынан күй сезімінің саф алтыны төгілгендей болып, балауса қыздың бал- ғын көңілін балбыратып бара жатқан сияқты. —Бәсе, осылай шертілетін сияқты еді,—деп қайта-қайта шерткізіп тыңдай береді. Ақшарбы бұлттардың арасынан ақ сәулесін шашыратып, сұлу Шолпан да сығалай бастады. Жігіт күйді тоқта тып, ат та- нуға ыңғайланып еді, күзетші қыз қиыла сөйлеп: —Ағай, сізге рахмет! Біз үшін жолыңыздан бөгелдіңіз. Ауылыңыз шалғай болмаса, бұдан кейін де өнеріңізге ортақ бол ғым келеді,—деп қимас досынан айырылғандай мұңайып ор нынан тұрды. —Ақжарқын қарындас, сіз де сау болыңыз! өнер құмар жаныңыздан айналдым! Тәлейым болса, тағы да көрісерміз... Жігітті қолтықтап аттандырған қыздың қызулы алақаны, оның жүрегіне сөнбестей от ұшқынын тұтатып жібергендей еді. «осындай бір кінәдан пәк періштені қалайша алдауға қи дым» дейтін өкінішті ой жігіт жүрегінде кете берді... Сәресіден тұрған байекең жүйрікті жоқтайды. Күзетші қыздар ешкімді көрмегенін айтып, болған істі жасырып қа- лады. ұл орнына ұл, қыз орнына қыз болып жүрген жалғыз ерке сі нің сырын білетін байекең онан ары қузап айттыруға ба- та алмайды. Күндер өтіп жатты... Қыз үйінен ұрланып, қалың қара ғай дың арасында домбыра шертіп отырған жерінде әкесі абай сыз дан үстінен түсіп қалады. Қыздың шертіп отырғаны Мүкей дің «Жетім торы ат» күйі еді. «Қалқам-ау, сол жоғалған 314 күй аңыздар хайуан сенің үйренген өнеріңнен садаға, Мүкейдің күйін үйре- ніп сің ғой»,—деп әкесі қызының маңдайынан искейді. Ат тың жоғалуы Мүкейден екендігі деректен еді. Қызы да болған іс ті жасырмай айта салады. Бірнеше жылдан соң, ат иесі бір үлкен аста күй шертіп отырған Мүкейге кезігіп: «Менің жүйрік көгімді алғандығың шүбәсіз. Бірақ қайтармай-ақ қой, сен оның бодауына, менің балама «Жетім торыңды» ерттеп мінгізіп кетіпсің. Менің ақ- бо зым сол «Жетім торыңның» ауыздығына байлаған баламның тілашары болсын»,—деп кешіріпті. Күйші аталы сөз алдын- да басын иіп, сол ас үстінде «сіздің балаңызға арнауым» деп «Күзетші қыз» күйін шығарыпты. жүктеу/скачать 1.63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|