Практикалық сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар
Курс: 2
Пән: Биологиялық статистика
Құрастырған: доцент Аймаханова А.Ш.
аға оқыт. Раманқұлова А.А.
аға оқыт. Бекенаева Қ.С.
Алматы, 2012 ж.
Модуль отырысында
талқыланды және бекітілді
№ ____ хаттама ______________ ж.
Модуль жетекшісінің м.а., профессор _________ Нұрмағанбетова М.О.
№1 тақырып: Дискретті статистикалық қатар және оның сандық сипаттамалары.
Мақсаты: Статистикалық деректерді өңдеу және реттеу ұғымдарын қалыптастыру. Таңдама тәсілдің негізгі ұғымдарымен танысу. Статистикалық деректерді өңдеу және реттеу дағдыларын қалыптастыру, дискретті статистикалық таралумен танысу.
Оқытудың міндеті:
таралудың дискретті статистикалық қатарын құру, таңдаманың сандық сипаттамаларын табу, жиілік және салыстырмалы жиілік полигондарын тұрғызу дағдыларын қалыптастыру.
-
Вариациялық қатар, таралудың дискретті статистикалық қатарын құру, таңдаманың сандық сипаттамаларын табу, жиіліктер және салыстырмалы жиіліктер полигонын құру дағдыларын қалыптастыру.
-
«Варианта», «жиынтық», «жиілік», «орта мән», «дисперсия», «орта квадраттық ауытқу», «орта мәннің стандартты қатесі» терминдеріне анықтама беру.
-
Таралудың дискретті және интервалдық статистикалық қатарлары, сенім аралығының жаңа ұғымдарын енгізу.
-
Таңдама орта, дисперсия, орта квадраттық ауытқуды есептеу формулаларын қолдануды үйрету.
-
Кәсіптік әдебиетпен жұмыс істегенде аналитикалық қабілеттіліктерін қалыптастыру және дамыту.
-
Жекеаралық қатынас дағдыларын жетілдіру
Тақырыптың негізгі сұрақтары:
-
Варианта, жиілік, таңдаманың көлемі туралы түсініктер.
-
Вариациялық қатар туралы түсінік.
-
Таңдаманың сандық сипаттамаларының формулалары: таңдама орта, таңдама
дисперсия, орта квадраттық ауытқу, мода, медиана.
-
Асимметрия және экцесстің таңдама коэффициенттері туралы түсінік.
-
Жиіліктер және салыстырмалы жиіліктер полигоны туралы түсінік.
Оқыту және оқу әдістері – ситуациялық есептерді шығару.
Практикалық сабақ сағаттарының үлестірімімен берілген сабақтың жоспары мен ұйымдастыру құрылымы
№
|
Сабақ құрылымы
|
Уақыт
|
1.
|
Студенттерді түгендеу және сабаққа келмеген, дайын емес студенттер болса, себебін анықтау.
|
2 мин.
|
2.
|
Сабақ тақырыбын жариялау және бақылау сұрақтары бойынша студенттерді сұрау.
|
10 мин.
|
3.
|
Студенттердің өзіндік жұмысы.
|
20 мин.
|
4.
|
Оқытушы студенттердің тапсырманы орындау кезінде жіберген жалпы қателерін талдап, тақырыптың негізгі жерлеріне тоқтайды.
|
3 мин.
|
5.
|
Ситуациялық есепті шығару (өз бетімен)
|
10 мин.
|
6.
|
Білімді жалпы бағалау.
|
3 мин.
|
7.
|
Келесі сабаққа тапсырма.
|
2 мин.
|
Қалыптастырылатын құзіреттілік: практикалық дағдылар.
Әдебиеттер:
-
Ә.Н.Шыныбеков.Ықтималдықтар теориясы және математикалық статистика элементтері. Оқу құралы.-Алматы:Экономика,2008.-236 б.
-
Лукьянова Е.А. Медицинская статистика.- М.: Изд. РУДН, 2002.
-
Медик В.А.,Токмачев М.С.,Фишман Б.Б.Статистика в медицине и биологии. М.: Медицина, 2000.
-
И.В. Павлушков и др. Основы высшей математики и математической статистики. (учебник для медицинских и фармацевтических вузов) М., «ГЭОТАР - МЕД»; 2008
-
Гланц С. Медико-биологическая статистика – М.:Практика,1999.
-
Рокицкий П.Ф. Биологическая статистика.- Высшая школа, 1973.
Бақылау:
Студент төмендегі сұрақтарға жауап беруі, «Бақылау-өлшеуіш құралы» жинағындағы сауалнамалық тапсырмаларды және ситуациялық есептерді шығара алуы тиіс.
Сұрақтар:
-
Вариациялық қатардың анықтамасы.
-
Дискретті статистикалық таралудың анықтамасы.
-
Дискретті статистикалық таралудың сандық сипаттамаларының формулалары.
-
Жиіліктер полигонының анықтамасы.
-
Полигонның ең жоғарғы нүктесі таңдаманың қай сипаттамасына сәйкес келеді?
-
Асимметрия және экцесстің таңдама коэффициенттері нені сипаттайды?
№2 тақырып: Интервалдық статистикалық қатар және оның сандық сипаттамалары.
Мақсаты: Статистикалық деректерді өңдеу және реттеу ұғымдарын қалыптастыру. Таңдама тәсілдің негізгі ұғымдарымен танысу. Статистикалық деректерді өңдеу және реттеу дағдыларын қалыптастыру, интервалдық статистикалық таралумен танысу.
Оқыту міндеті:
-
Вариациялық қатар, таралудың интервалдық статистикалық қатарын құру, таңдаманың сандық сипаттамаларын табу, жиіліктер мен салыстырмалы жиіліктер полигонын тұрғызу дағдыларын қалыптастыру.
-
Тиімді топтар санын және интервалдық статистикалық таралудың қадамын табу, жиіліктер және салыстырмалы жиіліктер гистограммасын тұрғызу, интервалдық таралу бойынша таңдаманың сандық сипаттамаларын табу.
-
«Варианта», «жиынтық», «жиілік», «орта мән», «дисперсия», «орта квадраттық ауытқу», «орта мәннің стандартты қатесі» терминдеріне анықтама беру.
-
Таралудың интервалдық статистикалық қатары, сенім аралығының жаңа ұғымдарын енгізу.
-
Стерджес формуласын қолдануды үйрету.
-
Кәсіптік әдебиетпен жұмыс істегенде аналитикалық қабілеттіліктерін қалыптастыру және дамыту.
-
Жекеаралық қатынас дағдыларын жетілдіру.
Тақырыптың негізгі сұрақтары:
-
Варианта, жиілік және таңдама көлемі туралы түсінік.
-
Вариациялық қатар туралы түсінік.
-
Таңдаманың сандық сипаттамаларының формулалары: таңдама орта, таңдама дисперсия, орта квадраттық ауытқу, мода және медиана.
-
Асимметрия және эксцесстің таңдама коэффициенттері.
-
Жиілік және салыстырмалы жиілік полигоны.
-
Интервал санын есептеу үшін Стерджес формуласы.
-
Интервалдық қатардың қадамын есептеу формуласы.
-
Таңдаманың интервалдық статистикалық таралуын тұрғызу.
-
Жиілік және салыстырмалы жиілік гистограммасы.
-
Интервалдық статистикалық таралу бойынша таңдама орта табу.
Оқыту және оқу әдістері – ситуациялық есептерді шығару.
Практикалық сабақ сағаттарының үлестірімімен берілген сабақтың жоспары мен ұйымдастыру құрылымы
№
|
Сабақ құрылымы
|
Уақыт
|
1.
|
Студенттерді түгендеу және сабаққа келмеген, дайын емес студенттер болса, себебін анықтау.
|
2 мин.
|
2.
|
Сабақ тақырыбын жариялау және бақылау сұрақтары бойынша студенттерді сұрау.
|
10 мин.
|
3.
|
Студенттердің өзіндік жұмысы.
|
20 мин.
|
4.
|
Оқытушы студенттердің тапсырманы орындау кезінде жіберген жалпы қателерін талдап, тақырыптың негізгі жерлеріне тоқтайды.
|
3 мин.
|
5.
|
Ситуациялық есепті шығару (өз бетімен)
|
10 мин.
|
6.
|
Білімді жалпы бағалау.
|
3 мин.
|
7.
|
Келесі сабаққа тапсырма.
|
2 мин.
|
Қалыптастырылатын құзіреттілік: практикалық дағдылар.
Әдебиеттер:
-
Ә.Н.Шыныбеков.Ықтималдықтар теориясы және математикалық статистика элементтері. Оқу құралы.-Алматы:Экономика,2008.-236 б.
-
Лукьянова Е.А. Медицинская статистика.- М.: Изд. РУДН, 2002.
-
Медик В.А.,Токмачев М.С.,Фишман Б.Б.Статистика в медицине и биологии. М.: Медицина, 2000.
-
И.В. Павлушков и др. Основы высшей математики и математической статистики. (учебник для медицинских и фармацевтических вузов) М., «ГЭОТАР - МЕД»; 2008
-
Гланц С. Медико-биологическая статистика – М.:Практика,1999.
-
Рокицкий П.Ф. Биологическая статистика.- Высшая школа, 1973.
Бақылау:
Студент төмендегі сұрақтарға жауап беруі, «Бақылау-өлшеуіш құралы» жинағындағы сауалнамалық тапсырмаларды және ситуациялық есептерді шығара алуы тиіс.
Сұрақтар:
-
Вариациялық қатар анықтамасы.
-
Интервалдық статистикалық таралу анықтамасы.
-
Интервалдық статистикалық қатардың топтар санын және қадамын табу формулалары.
-
Интервалдық статистикалық таралудың дискретті статистикалық таралудан ерекшелігі неде?
-
Жиіліктер және салыстырмалы жиіліктер гистограммаларының анықтамалары.
-
Жиіліктер гистограммасындағы дербес төртбұрыштың ауданы неге тең?
-
Салыстырмалы жиіліктер гистограммасындағы дербес төртбұрыштың ауданы неге тең?
-
Жиіліктер гистограммасындағы дербес төртбұрыштардың аудандарының қосындысы неге тең?
-
Салыстырмалы жиіліктер гистограммасындағы дербес төртбұрыштардың аудандарының қосындысы неге тең?
№3 тақырып: Бас жиынтықтың параметрлерін бағалау.
Мақсаты: Бас жиынтықтың параметрлерімен және оларды нүктелік және аралық бағалар көмегімен бағалау әдістерімен танысу. Берілген сенімділікпен сенім аралықтарын анықтауды үйрену
Оқытудың міндеті:
-
Бас жиынтық параметрлерін тыңғылықты, ығыспаған және тиімді бағаларды есепке ала отырып бағалау дағдыларын қалыптастыру.
-
Жиынтық параметрлерінің нүктелік және аралық бағалары,сенім ықтималдықтары мен сенім аралықтары ұғымдарын енгізу.
-
Таңдама ортаның стандартты қателігі, сенім аралығы, берілген сенімділік сияқты жаңа ұғымдарды енгізу.
-
Кәсіптік әдебиетпен жұмыс істегенде аналитикалық қабілеттіліктерін қалыптастыру және дамыту.
-
Жекеаралық қатынас дағдыларын жетілдіру.
Тақырып бойынша негізгі сұрақтар:
-
Таңдама ортаның стандартты қатесінің формуласы.
-
Нүктелік баға.
-
Интервалдық баға.
-
Тыңғылықты, ығыспаған және тиімді бағалар.
-
Сенім ықтималдығы.
-
Сенім аралығы.
-
Бас орта үшін нүктелік баға.
-
Бас дисперсия үшін нүктелік баға.
-
Бас орта үшін интервалдық баға.
Оқыту және оқу әдістері – ситуациялық есептерді шығару.
Практикалық сабақ сағаттарының үлестірімімен берілген сабақтың жоспары мен ұйымдастыру құрылымы
№
|
Сабақ құрылымы
|
Уақыт
|
1.
|
Студенттерді түгендеу және сабаққа келмеген, дайын емес студенттер болса, себебін анықтау.
|
3 мин.
|
2.
|
Сабақ тақырыбын жариялау және бақылау сұрақтары бойынша студенттерді сұрау.
|
10 мин.
|
3.
|
Студенттердің өзіндік жұмысы.
|
17 мин.
|
4.
|
Оқытушы студенттердің тапсырманы орындау кезінде жіберген жалпы қателерін талдап, тақырыптың негізгі жерлеріне тоқтайды.
|
5 мин.
|
5.
|
Тестілеу
|
10 мин.
|
6.
|
Білімді жалпы бағалау.
|
3 мин.
|
7.
|
Келесі сабаққа тапсырма.
|
2 мин.
|
Қалыптастырылатын құзіреттілік: білім.
Әдебиеттер:
-
Лукьянова Е.А. Медицинская статистика.- М.: Изд. РУДН, 2002.
-
Медик В.А.,Токмачев М.С.,Фишман Б.Б.Статистика в медицине и биологии. М.: Медицина, 2000.
-
И.В. Павлушков и др. Основы высшей математики и математической статистики. (учебник для медицинских и фармацевтических вузов) М., «ГЭОТАР - МЕД»; 2008
-
Гланц С. Медико-биологическая статистика – М.:Практика,1999.
-
Рокицкий П.Ф. Биологическая статистика.- Высшая школа, 1973.
Бақылау:
Студент төмендегі сұрақтарға жауап беруі, «Бақылау-өлшеуіш құралы» жинағындағы сауалнамалық тапсырмаларды және ситуациялық есептерді шығара алуы тиіс.
Сұрақтар:
-
Таңдама ортаның стандартты қателігі қай формуламен есептеледі?
-
Нүктелік және интервалдық бағалардың анықтамасы.
-
Нүктелік және интервалдық бағалардың анықтамасы.
-
Бас орта, бас дисперсия үшін нүктелік бағалары.
-
Бас орта үшін интервалдық бағалары.
-
Берілген сенімділікпен сенім аралығы қалай анықталады?
№4 тақырып: Қалыпты таралу.
Мақсаты: Қалыпты таралудың негізгі сипаттамалары. Гаусс қисығы туралы түсінік беру. 3-сигма ережесі.
Оқытудың міндеті:
-
Қалыпты таралудың негізгі сипаттамаларын тексеру дағдыларын қалыптастыру.
-
Таңдаманың қалыпты таралу заңына бағынуын тексеру үшін 3-сигма ережесін қолдану дағдыларын қалыптастыру.
-
Кәсіптік әдебиетпен жұмыс істегенде аналитикалық қабілеттіліктерін қалыптастыру және дамыту.
-
Жекеаралық қатынас дағдыларын жетілдіру.
Тақырып бойынша негізгі сұрақтар:
-
Қалыпты таралудың негізгі сипаттамалары.
-
Қалыпты таралудың негізгі сипаттамалары графикалық көрінісі.
-
Үш сигма ережесі.
Оқыту және оқу әдістері – ситуациялық есептерді талдау, ауызша сұрау.
Практикалық сабақ сағаттарының үлестірімімен берілген сабақтың жоспары мен ұйымдастыру құрылымы
№
|
Сабақ құрылымы
|
Уақыт
|
1.
|
Студенттерді түгендеу және сабаққа келмеген, дайын емес студенттер болса, себебін анықтау.
|
3 мин.
|
2.
|
Сабақ тақырыбын жариялау және бақылау сұрақтары бойынша студенттерді сұрау.
|
10 мин.
|
3.
|
Студенттердің өзіндік жұмысы.
|
17 мин.
|
4.
|
Оқытушы студенттердің тапсырманы орындау кезінде жіберген жалпы қателерін талдап, тақырыптың негізгі жерлеріне тоқтайды.
|
5 мин.
|
5.
|
Тестілеу
|
10 мин.
|
6.
|
Білімді жалпы бағалау.
|
3 мин.
|
7.
|
Келесі сабаққа тапсырма.
|
2 мин.
|
Қалыптастырылатын құзіреттілік: Коммуникативті құзіреттілік.
Әдебиеттер:
-
Лукьянова Е.А. Медицинская статистика.- М.: Изд. РУДН, 2002.
-
Медик В.А.,Токмачев М.С.,Фишман Б.Б.Статистика в медицине и биологии. М.: Медицина, 2000.
-
И.В. Павлушков и др. Основы высшей математики и математической статистики. (учебник для медицинских и фармацевтических вузов) М., «ГЭОТАР - МЕД»; 2008
-
Гланц С. Медико-биологическая статистика – М.:Практика,1999.
-
Рокицкий П.Ф. Биологическая статистика.- Высшая школа, 1973.
Бақылау:
Студент төмендегі сұрақтарға жауап беруі, «Бақылау-өлшеуіш құралы» жинағындағы сауалнамалық тапсырмаларды және ситуациялық есептерді шығара алуы тиіс.
Сұрақтар:
-
Қалыпты таралудың негізгі сипаттамаларын атаңыз.
-
Қалыпты таралуды қай сандық сипаттамалардың теңдігі анықтайды?
-
Қалыпты таралуды қандай график сипаттайды?
-
Гаусс қисығы астының ауданы неге тең?
-
Қалыпты таралу қисығының формасы немен анықталады?
-
Гаусс қисығының ұштары қалай өзгереді?
-
3-сигма заңы.
-
Барлық мәндердің қанша пайызы орта мәннен ±1 орта квадраттық ауытқу аралығында жатады?
-
Барлық мәндердің қанша пайызы орта мәннен ±2 орта квадраттық ауытқу аралығында жатады?
-
Барлық мәндердің қанша пайызы орта мәннен ±3 орта квадраттық ауытқу аралығында жатады?
№5 тақырып: Биомедициналық деректерді талдау үшін Стьюдеттің t -критерийі.
Мақсаты: Статистикалық жорамалдарды тексеру дағдыларын қалыптастыру. Статистикалық жорамалдарды тексеру үшін параметрлік әдістерді қолдануды үйрету.
Оқытудың міндеті:
-
Статистикалық жорамалдарды тексеру нәтижелерін талдау дағдыларын қалыптастыру.
-
Нөлдік және балама жорамалдарды ұйғару, сәйкес статистикалық критерийді табу дағдыларын қалыптастыру.
-
Статистикалық жорамал, статистикалық критерий жаңа ұғымдарын енгізу.
-
Статистикалық жорамалдарды тексеру үшін биомедициналық деректерді талдауға арналған Стьюденттің t-критерийін қолдануды үйрету.
-
Кәсіптік әдебиетпен жұмыс істегенде аналитикалық қабілеттіліктерін қалыптастыру және дамыту.
-
Жекеаралық қатынас дағдыларын жетілдіру.
Тақырып бойынша негізгі сұрақтар:
-
Қалыпты таралудың түрі жөніндегі жорамалды тексеру үшін нөлдік жорамал.
-
Қалыпты таралудың түрі жөніндегі жорамалды тексеру үшін статистикалық критерий.
-
Жорамалды қабылдау аймағы.
-
Екі орта мәндердің теңдігі жөніндегі статистикалық жорамалды тексерудің параметрлік критерийі.
-
Стьюденттің t-критерийін қолдану аясы.
-
Стьюденттің t-критерийінің статистикасы.
Оқыту және оқу әдістері – ситуациялық есептерді шығару.
Практикалық сабақ сағаттарының үлестірімімен берілген сабақтың жоспары мен ұйымдастыру құрылымы
№
|
Сабақ құрылымы
|
Уақыт
|
1.
|
Студенттерді түгендеу және сабаққа келмеген, дайын емес студенттер болса, себебін анықтау.
|
2 мин.
|
2.
|
Сабақ тақырыбын жариялау және бақылау сұрақтары бойынша студенттерді сұрау.
|
10 мин.
|
3.
|
Студенттердің өзіндік жұмысы.
|
15 мин.
|
4.
|
Оқытушы студенттердің тапсырманы орындау кезінде жіберген жалпы қателерін талдап, тақырыптың негізгі жерлеріне тоқтайды.
|
3 мин.
|
5.
|
Ситуациялық есепті шығару (өз бетімен)
|
15 мин.
|
6.
|
Білімді жалпы бағалау.
|
3 мин.
|
7.
|
Келесі сабаққа тапсырма.
|
2 мин.
|
Қалыптастырылатын құзіреттілік: практикалық дағдылар.
Әдебиеттер:
-
Лукьянова Е.А. Медицинская статистика.- М.: Изд. РУДН, 2002.
-
Медик В.А.,Токмачев М.С.,Фишман Б.Б.Статистика в медицине и биологии. М.: Медицина, 2000.
-
И.В. Павлушков и др. Основы высшей математики и математической статистики. (учебник для медицинских и фармацевтических вузов) М., «ГЭОТАР - МЕД»; 2008
-
Гланц С. Медико-биологическая статистика – М.:Практика,1999.
-
Рокицкий П.Ф. Биологическая статистика.- Высшая школа, 1973.
Бақылау:
Студент төмендегі сұрақтарға жауап беруі, «Бақылау-өлшеуіш құралы» жинағындағы сауалнамалық тапсырмаларды және ситуациялық есептерді шығара алуы тиіс.
Сұрақтар:
-
Нөлдік және балама жорамалдардың анықтамасын беріңіз.
-
Орта мәндердің теңдігі жөніндегі жорамалды тексеру кезіндегі нөлдік жорамалды атаңыз.
-
Критикалық аймақ, критикалық нүктенің анықтамаларын беріңіз.
-
Жорамалды қабылдау аймағының анықтамасын беріңіз.
-
Критерийдің статистикасы мен статистикалық критерий түсініктерінің айырмашылығы неде?
-
Орта мәндердің теңдігі жөніндегі жорамалды тексеру кезінде қандай критерий қолданылады?
-
Қалыпты таралудың түрі жөніндегі жорамалды тексеру кезіндегі нөлдік жорамалды атаңыз.
-
Таралудың түрі жөніндегі жорамалды тексеру үшін қандай статистикалық критерий қолданылады?
-
Жорамалды қабылдаудың критикалық аймағын атаңыз.
-
Стъюденттің t-критерийін қолдану ерекшеліктері.
-
Параметрлік критерийлерді атаңыз.
-
Параметрлік критерийді қандай жағдайларда қолдану керек?
№6 тақырып: Манн – Уитни критерийі.
Достарыңызбен бөлісу: |