МӘШҺҮр-жүсіп қолжазбаларындағы ислам мәдинеті

Қайнатар соған кірген жанның сорын.

Дінсіздің жүзін қара, көзін көк қып,

Пышақтап, айдап келер құлақ, мұрнын.

Забаны [343] ие болар бас-басына.

Қолында Запанының отты шынжыр,

Жапсырар имансыздың жағасына.

Бір ұшы жарып шыққай бүйірінен.

Сол қолын мойнына қоса таңып,

Оң қолы тесіп шығар бүйірінен.

Аяғынан сүйретіп жүзін жерге.

Апарып жаһаннамға салар дейді,

Құдай кез келтірме мүмин ерге.

Ал, енді жаһаннамға жатыңыз деп.

Дүниедегі бар қылған күнәң үшін,

Қызыққа енді бүгін батыңыз деп.

Сұрапты атасынан сол бір сөзді.

Үмметіңді қай Расулі айдар екен?

Жәбрейілден сұрадың ба айт,- деп, мұны!

Болмайды үмметімде бұл нышана.

Жүзі қара, көздері көк болмайды,

Шынжырдан жырақ қылған Хақ Тағала.

Тағат қылмай, пасық боп өтсе кәрі.

Екіншісі тәубасыз өткен жігіт,

Үшінші ұрғашының зинагері.

Жігітті сүйрейді көркіне қарамастан.

Ақсақалды сүйрейді сақалынан.

Күнә қылса Құдайды ойламастан.

Аһ-уһ менің қартлығым деп, жылайды қарт.

Әдеп күтпе, біз рәсуақор болдық деп.

Жігітпен қатын тұрып қылар қасірет.

Темір бұғау шынжыр жоқ бастарында.

Жүзі қара, көздері шағыр емес.

Қарты мен қарасаңыз жастарына.

Дүниеде неше ғамал істедіңіз.

Тамуғ әһілінің сізде жоқ еш белгісі,

Баян ғып пайғамбарды айтыңыз сіз.

Біздің сол пайғамбарға енген Құран.

Бес уақыт парыз болған күнде намаз,

Оразасы және парыз рамазан [да].

Әмірін тұтпай, қалайша болдың залым.

Құранда махсияттан тыйған жоқ па.

Қылма деп баршаңызға фикру бадым.

Бұйырар сонда Мәлик отқа тұт деп.

Мәликінің айбатынан жаман қорқып,

Қышқырар әр қайсысы «Мұхаммед»- деп.

Жылауға рұқсат бер деп, енді маған.

Бәріне Мәлик сонда рұқсат бергей,

Жылайды жас орнына қып қызыл қан.

Дүниеде тағат қылмай жүрдің жайға.

Егерде Хақтан қорқып жыласаңыз,

Сен ғазаб көрмес едің осындайда.

Апарып рақым қылмай отқа салар.

Әр қашан от кеп тұтса таһлил айтар,

От сонда күйдіре алмай, кейін қайтар.

Не себепті күйдірмей қайтасыздар.

Біз қайттық ғасилардан жауап естіп,

Әрқайсы айтып жатыр таһлил шариф [344].

Күйдіру енді бізге емес лайық.

Мәлик сол отқа пәрмен қылған сонда,

Бұлар сол Хаққа ғаси болған пенде.

Бұйырған отқа жоқ деп Құдай онда.

Құдайдың бұйрығымен от кеп ұстар,

Күйдіріп аяғынан жіпсіз тұсар.

Тағыда жылан, шаян, сол жабысар.

Бұларға Забанилар қылмас рақым,

Тыйышлығы әркез болмас оған тағат.

Күйдіруге жүзіне келгей жақын.

Мәлик айтар; жүзін күйдірмеңіз,

Құдайға сәжде қылған кеше күндіз.

Хақына айтып, қылған шығар бір жақсы сөз.

Таһарат алған күйдірме бар ағзасын,

Тұтқан шығар рамазан оразасын.

Бір болар ақырында жарылғасын.

Жандары намаз, ораза қазасына,

Өтірік, өсек ғайбаттың ызасына.

Қаратар күнәсінің жазасын.

Күнәісіне қарата болар тұтқын,

Дүниеде күнә қылған неше дүркін.

Құтылып күнәсінан шыққай бір күн.

Қалмайды жаһанамда иман әһлі,

Білерлік таһлилні болса баһмид.

Осылай имамлардың айтқан нақлы.

Бұл күнде Хақтан қорықпай қылсаң күнә,

Махшарда жеті нәрсе болар куә.

Түсіріп бәр күнәңді мойыныңа.

Тандырмас сол күні жеті шаһыттан.

Жер айтар маған келіп күнә қылған.

Бәлен сағат, бәлен уақыт мойында деп.

Төртінші -куә болар барша тәнің,

Көзбен көріп, қолыменен ұстағаның.

Менде қылған күнәсінің көрдім бәрін.

Алтыншы -куә болар жаратқан Хақ,

Сен күнәні менен қылдың қорықпай бетпақ.

Кетеді бар күнәңді мойыныңа сап.

Әр қашан болса бізге қиямет күн,

Тіріліп барша адамзат тұрып көрден.

Алла қази боп, сауал сұрар дүркін-дүркін.

Күн тұрар найза бойы төбеңе кеп,

Тамұқтан сонда шығар бір бөлек от.

Тұрады мұнафиқтар шарманда боп.

От сонда көлеңкедей болар мұнар,

Сол уақытта бір періште нада қылар.

Халайық ынтық болсаң барыңыздар.

Халқын үшке бөліп періштелер,

Бір мүмин, біреуі мұнафиқтар.

Табынған от пен бұтқа мүшріктер[346].

Көлеңке тағы үшке бөлінеді,

Бірі нұр, бірі от боп көрінеді.

Үшеуі осы күріһке беріледі.

Болады мүминлердің басында нұр,

Көлеңке мұнафиққа от боп тұрар.

Көре алмай бірін-бірі болады қор.

Сол күнде ғасилардың миы қайнар.

Мүминдер [347] нұр ішінде гүл-гүл жайнар.

Өзге қайтсін, сасқансоң пайғамбарлар.

Мұнафиқ [348] көлеңкесі басында от,

Милары бұрқылдайды қазандай боп.

Қап-қара болар екен көмірдей боп.

Құдай рахым қылғын сол күндерден,

Бізді ғып нұр ішіне мүминдерден.

Қылмағыл қара тұман түндеріңді.

Тір[іліп] махшардағы барша халық,

Болады сол күндерде жүз жиырма сап.

Жиырма жылдық ені бар, қылған хисаб.

Бұлардан мүмин дейді үш-ақ сапты,

Басқасы дінсіз ерер білсең тағы.

Сақтанған харам істен сол манағы..

Басқасы түсі қара, тамуғ әһлі [349]

Тамуғқа арнап жаратқан Тәңірім оны.

Құдай бұл жұмладан қылма мені.

Құдай, рахым ойла айдағанда,

Ғасыға жазалы ғып байлағанда.

Тамуғның оты қызып жайнағанда.

Бір қауым жаза тартар жетпіс мың жыл,

Өткізген тағат қылмай басқа ғұмыр.

Семіртіп қу нәпсісін өткізген сол.

Қарасаң сырты молда ғалым адам,

Ахирет [351] ісін қылмай болған надан.

Нәпсінің тілеуінше жүрген босқа.

Қарны сол кебежедей қарасаңыз,

Табиғ [352] қылған өз малын, ішпей-жемей.

Забанилар тепкілер адам демей.

Өзі қылмай, жұртқа айтып насихатты,

Ерініп істемеген сол тағатты.

Құдайым алпыс мың жыл ғазаб етті.

Бір кісі уағдасына қылса хилаб[353],

Оны айтар нәмға әлғәһду ләманат.

Азапқа лақтырар неше қабат.

Жанады берекесіз шым-шытырық,

Әр жерде бір жапырақ ет ұшып жүріп.

Осындай азап көрген ол пәтпақиәт.

Аманатқа қылса кісі бір қиянат.

Шайтан менен екеуін бір қосақтап,

Зәққумға [355] асылады ол лағынет.

Зәре рахым болмайды әркез оған.

Ағза менен аузынан ірің ағар,

Асылған соң ағашқа аяғынан.

Тәуба қылмай бір кісі қылса зина..

Намазын Хақтан қорқып оқымаған,

Өсімге ақша беріп жеген риба [356].

Сақыбы төрт мың жылдық алғыл ұғып.

Әр жылы төрт мың ай, - деп тағы айтады,

Әр айда төрт мың күндіз, пенде ғәріп.

Әр сағаты бір жылға толады екен.

Осындай ғаламатта басы қалар,

Уағда [357] бұзған кісілер қылса мекен.

Жігіттер хилаб қылмай уағдаңда тұр.

Хүкімлігің һәм кетіп бұл дүниеден,

Дүние ақырет жүзінде болмағыл қор.

Сөйлеген халін білмей мен бір надан.

Әр қашан қияметтің күні болса,

Бір шаян шығады екен жаһаннамнан [359].

Басы сол көкте дейді төртінші қат.

Құйрықтары жеті қат жер астында,

Сол келер екі ерінмен көкте тіреп.

Не керек әй, құрайыш, айт деп маған.

Дүниеде ғаси болған бес куруһні,

Мен жұтамын Мұхаммед үмметінен.

Екінші зекеттерін бермей өткен.

Үшінші жұтамын дер риба [360] қорды.

Үстінен өсім жеген ақша біткен.

Әрқашан жаманшылық жолға түскен.

Бесінші дүние сөзін сөйлегендер,

Мәсжид [361] те бос сөзбенен күні кешкен.

Тауып алар бұларды іздеп жүріп.

Ішіне жаһаннамның алып барар,

Әр түрлі тұрар дейді, ғазап көріп.

Жамандық өзің сақта әрбір істен.

Иә, Рабби осылардан қылма бізді,

Пендеміз күнәміз көп әр қылмыстан.

Таралған сүйек жылып, шіріген тән.

Суға батып, бағзысын қасқыр жесін,

Бұрынғыдай болады барша адам.

Тірілмей еш қалмайды әннас [363] пен жын.

Құдайым күнәсінен хисаб алар,

Жаратқан махлұқаттың әр бірінен.

Аймен күн нұры кетіп болар қайран.

Сират құрып тамуғның қыздырған соң,

Болады мұнафиқтар бір бейшара.

Құдайым теңгереді артық кемін.

Залымнан мазлумға[364] өш әперіп.

Болады арасында ғаділ хүкім.

Өш алар мүйіздіден мүйісіз қой,

Сол күнде еш бір күнә жасырылмас,

Қылған қанша артықша ой.

Қабірдегі ғазабты ойлар оны.

Қабірдегі хәліміз ойншық қой,

Тағы келіп көрдің деп бұл пәлені.

Азапта мұндай екен ойласақшы,

Қабірде қор болып бүйтіп тұрмасақшы,

Тістейді ой-ойлап бармақтарын,

Жан болып біз анадан тумасақшы.

Ғаділ хүкім қылған соң жаратқан Хақ.

Ғазабқа мұнафиқтар шыдай алмай,

Өлім тілеп баршасы қылар піриәт.

Жараттың ба пенде ғып бізді жоқтан.

Хабибің құрметі үшін ғафу[365] ойлап,

Құтқарғыл фазлың илан бізді оттан.

Салбырап барлық тілі жерге түскен.

Жүзі қара, көздері шағыр болған,

Исі сасық болар өлекседен.

Тілі салақтап көрінер көмекейі.

Қанды ірің, аузынан сар су ағып,

Барша жанның көрініп сүмсекейі.

Аузына тілі сыймай, көзі алақтап.

Бір ішім, шөлдегенде суға зар боп,

Қаранып сол жағына, тіл жалақтап.

Ұстаған рюмка бар қолындағы.

Періште бұл сипатпен айдайды екен,

Көрген жан лағынет айтар жолындағы.

Әрқашан болған шақта сол қиямет.

Арақ ішкен қабірден тұрар дейді,

Бөтелкесін мойнында қылып піриәт.

Аузынан келіп тұрар арақ исі,

Қышқырып періштелер нада қылар,

Араққор болған пәлен-пәлен баласы.

Жеркенер бұ кісіден барша халық,

Құдай бұл малғұннан жырақ қыл деп,

Ғарсат әһлі зарланар Хаққа налып.

Апарда бұл маскерді тозаққа сал.

Жүз мың жыл жатып зарланады,

Шөлдедім су бергін деп құрып халім.

Келмейді мың жылға шейін еш бір жауап.

Су тілеп және тағы тіріледі екен,

Сасық тер денесінен кетер парлап.

Іренжіп қасындағы көршілері.

Құдай бұл малғұнды жырақ қыл деп,

Сыйнып бір Аллаға қылар зар.

Өлдім-талдым дегенде бір су берер.

Ол суды ауызға алып ұрттағанда,

Ұстаған ол, ішсе аузы қарнын жейді.

Жесе түседі астынан сол ұлтабар.

Аузынан да әртүрлі жалын шығып,

Зардабынан бастағы миы қайнар.

Һәм түскендей болады тар лахатке.

Ішінде сол табыттың азап қылғай,

Құдайым оны салып һәр тарлыққа.

Д... құлатар терің зындан.

Ірің, сарсу жиылған бір шұқыр дүр.

Ішінде толық дейді жылан, шаян.

Заһарына шыдамай нала қылар.

Ішінде ол зынданның мың жыл қалғай,

Дамыл тыныштық көрмейді зәрә қадар.

Жаһаннамнан толтырылған оның бәрі.

Шөлдегенің мынадан іш деп айтар,

Ішпейміздеп баршасы қылар зар.

Білегіне салғаны от білезік.

Мойнында оттан болған алқасы бар,

Періштелер тұрады азап қылып.

Дәйілге кіргізгіл деп қылар пәрмен.

Мың хисаб баршасынан ғазабы артық,

Дәйілде бір шұңқыр дүр, түбі терең.

Ішінде азап көріп мың жыл жатар.

Ғазабы күннен күнге таусылмайды,

Шарменда боп бейшараның басы қатар.

Уа ахи Ахмад[369], уа ахи Мұхаммед қыл деп шапағат.

Естілгей Мұхаммедтің құлағына,

Тамуғта бұл қалайша қалған үммет.

Естідім бұ тамуғта жалғыз нада.

Мұхаммед, шапағат қыл деп зарланады,

Қай күнәһ себепті қалған пенде?

Ол пенде тәуба қылмай ішкен хамыр [370].

Сол жатып жаһаннамда қалған дейді,

Ғазапқа шыдай алмай бек зарланады.

Нәсіп ет оған тағы шапағатымнан.

Жалғыз оның қалуы лайық емес,

Үміткер олда пендең рахметіңнен.

Тамуғтан үметіңді ал шығарғыл.

Шығарар барлық ғаси үмметтерін,

Иман әһлісін қалдырмай бәрінде алар.

Жаралған пайғамбардың құрметіне.

Тамуғта мәңгі бақи ешкім қалмас,

Күнәһар Мұхаммеднің үмметінде.

Жалғыз қайғы тамуғта біреу қалар.

Арақ ішкен кісіні айтса керек,

Тамуғта көп жыл қалар ол бейхабар.

Кітапта бар күнәнің анасы арақ.

Барлық күнә осыдан туар дейді,

Азабы баршасынан ұлығырақ.

Ауырса арақ ішкен сұрама халін.

Тәуба қылмай дүниеден өтер болса,

Қылма деген тағыда намаздарын.

Арақ ішпек тағыда ұлы күнәһ,

Жырақ бол күнәлардан мүмин пенде.

Болама мұнан үлкен саған қасірет,

Пайғамбар барма десе намазына.

Арақ ішкен тәңірге болар дұшпан.

Бұ несімен пара-пар болар дейді,

Екеу деп бір Аллаға шірік қосқан.

Ол шәксіз діннен қайтып, кәпір болар.

Төрт кітапта баршасы мағлум дейді.

Ағузу биллаһ иә зул жәләл [372].

Әкеңнің інісі едім, танимысың.

Менім әкем келсін деп шақырады,

Әкем айтар, нағашның бабасы едім.

Сенің әкең менімен туысқанды.

Мәнісін сұрайын деп, келіп едім,

Сіз қалай әкемнің немересі?

Кітапта жазылған сөз болмайды өтірік.

Бір қатын, бір баланы сүйер екен.

«Баламның баласы - байымның інісі»- деп.

Надандар шеше алмайтын біз бір жұмбақ.

Мен енді уақиғамды ұқтырайын,

Сөзіме құлақ сал да, тұршы тыңдап.

Ерінен бой жеткен қыз қалды тірі.

Сол қызды бір Құдайның жазуымен,

Алыпты қатыны өлген шалдың бірі.

Шешемнің ол балаға көңілі кеткен.

Қызын шалға берді, балаға өзі тиді,

Сұрасаң мен нағашың сонан біткен.

Басында ол қыз туған анамыздан.

Апамнан туған маған жиен болдың,

Енді қайда кетесіз ұяңызден.

Шешуін өлең қылдым, ұнаса ма?

Ерігіп қырда барып жатып-жатып,

Жұмбақ жазды дейсіз ғой келе сала.

Бір қатын ертіп келді он еркекті.

Бір қатын жүргендігін ерсі көріп,

Қатыннан сөз сұрайды жөн білмектен.

Жүрмегің жат ерлермен болмайма мін!

Жігітке жауабында қатын айтты:

Жәйім сұрап, сөксеңші меніде сен.

Төртеуі інім болғанда, бірі - байым.

Бесеуі сатып алған құлдарым дүр,

Бәріміз бір туысқан, бір ағайын.

Он бірің бір атадан тудың қайдан?

Сұрамақ сүннеті дүр пайғамбарым,

Жайыңды айтып ұқтыршы, әй, Күләндәм.

Бір күңді, алты ұлымен алдым сатып.

Біреуін жақсы көрген азат қылып,

Шариғат хүкімімен тидім барып.

Алған соң төрт ұл тапты тәңірім беріп.

Төртеуі маған енді іні емес пе?

Басында ұрыстың ғой, маған тиіп.

Шешесін әкем алғасын болмайма ұл.

Бәріміз бір кісіге бала болдық,

Ұрссаң да мен бірігіп жүргенім сол.

Алыстамай айналып, жаќтайын да аѓайын.

Ауырды жењілдетіп жоќтайын да аѓайын.

Еркелетіп бетіњнен ќаќпайтын да аѓайын.

Ашыќќанда рахым ќып кµретін де аѓайын.

Сабыр ќылмай саѓынып кµретін де аѓайын.

Маќтаѓанда мамыќќа бµлейтін де аѓайын.

Сылдыр сµзбен сыбырлап еркелетер аѓайын.

¦йыќтап жатќан жыланды т‰ртет±ѓын аѓайын.

Аяќ тайса алдымен кµрмейт±ѓын аѓайын.

Кел-келіні кµлдетіп жоќтайтын да аѓайын.

Басыњдаѓы баѓыњды боќтайтын да аѓайын.

Адал айтќан аќылды ±ќпайтын да аѓайын.

Жаяу ж‰ріп аттыѓа ±ќсайтын да аѓайын.

Туысќансып туысты білетін де аѓайын.

Ќолѓа тізіп ...... тізетін де аѓайын.

Орынсыз ±стап, ќуланып беретін де аѓайын.

Кµлгірсініп кµз жасын с‰ртетін де аѓайын.

Єуел бастан алдама, тартып ж‰рсе сазайын.

Келіп жатыр т‰рлі сµз, қайсыбірін айтайын.

¤скен ...орнын жамандап, жаќсыны ќайдан табайын.

Орынсыз ќайдан шабайын, жаман да болса жаќыным.

Жаќсыны ќайдан табайын? өкпелеуге орын жоќ.

¤лмеген ќ±л кµредау өзгерістіњ талайын.
Жалѓан туралы (М-Ж‰сіп µлењі)
Жігіттен мал кеткенсоњ ќ±ды кетер,

¤з тамыры баршасы ж‰дє кетер.

Жігіттен баќыт, дєулет сырт айналса,

Жеріне егін екен тегін бітер.

Алдыњнан өткен тамырлас етер.

Болсада кµзі соќыр, аузы ќисыќ,

Еш оныњ сµзін демес бекер.

Досыњ т‰гіл д±шпаныњ еркелетер.

Ќолында ер жігіттіњ мал кµп болса,

Д‰ние алѓан жеріне ќ±стай жетер.

Бейнетіњ ќанша ќылѓан босќа кетер.

Бейнеттен ќашќанменен ќ±тылмайсыњ,

Соњыњнан ќайда барсањ ќуып жетер.

Жаманѓа ќасаќана ќасќа бітер.

Біткен мал бір жаманѓа болып залал,

Жем болып итпен ќ±сќа о да кетер.

Ж‰рсењде ќанша жумай ќолдан кетер.

Кµрмеген д‰ние ж‰зін жыраќ кетер,

Дєне жаќсылыќтан кµрмей µтер.

Кµзді соќыр, ќ±лаѓын сањырау етер.

Жаќсыѓа айтќан сµзіњ алуан шекер,

Жаманѓа ашшы тиер одан бетер.

Басыњнан ол ћєм µтер, б±л ћєм кетер.

Ќарањѓы жатпас б±рын тар ќабірге,

Ойанып б±л жалѓаннан басыњ кетер.

Абайсыз ж‰ргеніњде ажал жетер.

Кµргеніњ жалѓандаѓы еш нєрсе емес,

Ісіњ бір к‰н µлсењ кетер.

Жігіттер байлар ќанша бай болѓанмен,

Деймісіњ малын кµрге ала кетер.

Жаманды жақыным деп, есепке алма,

Жақсыны жатта болса, өсекке алма.

Сыйласып тірілікте жүріскенде,

Қадірін бір-бірінің біліскенде.
Белгісі жақындықтың құрметтесіп,

ықыласпен сағынысып көріскенде.

Не керек жаман туған құр ағайын,

Басыңа септігі жоқ іс түскенде.

Қатының жаман болса арманың кетер,

Балаң жаман болса дәрменің кетер.

Қайғы қасіретпен заманың өтер,

Барың отқа жаға-жаға кетерсін.

Дәл осыны айтқанның аузынан айналайын.

Тµбелесіп т±рѓан екуі кім? Бірін-бірі д±шпан екеуі кім? Соњы маќтауѓа лайыќ не нєрсе? Соњы сµгіске ќалдырмаќ не ж±мыс?

Ќане осыларды жаќсылап талдып шешіп бергеніњ патша боласыњ деп с±раѓан екен. Балалары басќалары жауап бере алмай, т±рды, отырды. Сонда таќ С‰леймен де бар екен. Ол кісі айтты: «Р±ќсат болса, мен шешіп берейін»,-деді. Дєуіт пайѓамбар отырѓан, кµп халыќ: «Сµйле, бала! Сµз тапќанѓа ќолќа жоќ», - деді. С‰леймен бала айтты: «Адамѓа алыстыњ алысы - µткен µмір. ¤ткен µмір ќайта келіп еш уаќытта ќосылмайды. ¤ткен ќайта келеді деген ‰міт жоќ. Адамѓа жаќынныњ жаќыны - µлім. ¤лімді ќас пен ќабаќ арасындай білуі керек. Елден б±рын жолдас болѓан екеуі, жан мен дене. Аса ќорќынышты екеуісі, екеуініњ бірінен-бірініњ айрылѓан жері, айрылѓан к‰ні. Егелесіп т±рѓан екеуі кµк пен жер. Тµбелесіп т±рѓан екеуі к‰ндіз бен т‰н. Бір біріне д±шпан екеуі, µлім мен тірлік. Аќыры маќтауѓа ќалдыратын ж±мыс, ашуы келгендегі сабыр мен аќыл. Арты сµгіске ќалдыратын ж±мыс, орынсыз жердегі ашу».

Б±л сµзді С‰лейменне естіген соњ аспаннан келген ќаѓаздыњ печатын ашып кµрсе, осы айтылѓан сµзден бір ноќта баµлегі жоќ екен. Сонан соњ Дєуіт пайѓамбар бани Исраил халќы «Таќ С‰леймен» - деп, ат ќойып, патшалыќќа сайлаѓан екен!-деп айтылады.