Методические указания Форма ф со пгу
жүктеу/скачать 163.5 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жаттығу жұмысы.
- Синтетикалық немесе морфологиялық тәсілмен жасалған туынды сөздерді сатылай кешенді талдау
- Аналитикалық немесе синтаксистік тәсілмен жасалған туынды сөздерді
- Қос сөздерді сатылай кешенді талдау
- Тіркесті сөздерді
| Жаттығу жұмысы. 153-жаттығу («Қазіргі қазақ тілі» жаттығулар жинағы. –А: Ана тілі. 1997. Б-117.
Талдау үлгісі: көрікті – көр- негізгі түбір, көр+ік –туынды түбір, -ік – етістіктен зат есім тудыратын жұрнақ, көрік+ті, көрік –туынды түбір, -ті – зат есімнен сын есім тудыратын жұрнақ, омоним қосымша (-ті - табыс септік жалғауы; -ті- жіктік жалғауының 3 жағы; -ті- жедел өткен шақ жұрнағы), синтетикалық тәсіл. Жаттығу жұмысы. Төмендегі сөздерді сызбадағы үлгімен талдаңыз. Парыз, қазына, мұра, қызметкер, қоғамдық, елбасы, көзқарас, дағды-дәстүр Негізгі түбір сөздерді сатылай кешенді талдау - Бұл сөз бір құрамнан тұр: адам. - Тұлғасына қарай – адам – негізгі түбір. Себебі, сөздің ары қарай бөлшектенбейтін мағына беретін негізгі бөлігі. - Құрылысына қарай – дара. Себебі, бір ғана негізгі түбірден тұр. Синтетикалық немесе морфологиялық тәсілмен жасалған туынды сөздерді сатылай кешенді талдау - Бұл сөз екі құрамнан тұр: ұлт+ттық. - Тұлғасына қарай: а) Ұлт – негізгі түбір (Себебі, сөздің ары қарай бөлшектенбейтін мағына беретін негізгі бөлігі). ә) Ұлттық –туынды түбір(Себебі, синетикалық немесе морфологиялық тәсілмен негізгі түбір зат есімге сөз тудырушы өнімді (-тық) жұранғының жалғануы арқылы жасалған туынды сөз. - Құрылысына қарай –дара. Себебі, бір ған негізгі түбірен тұр. - Бұл сөз үш құрамнан тұр: қайрат+ кер+ лік. - Тұлғасына қарай: а) Қайрат – негізгі түбі; ә) Қайраткер – туынды түбі; б) Қайраткерлік – туынды түбір (себебі, синтетикалық немесе морфологиялық тәсілмен сөз тудырушы жұрнақ арқылы негізгі түбірден туынды түбір; туынды түбірден туынды түбір жасалып тұр). - Құрылысына қарай – дара. Себебі, бір ғана негізгі түбірден тұр. Аналитикалық немесе синтаксистік тәсілмен жасалған туынды сөздерді сатылай кешенді талдау (біріккен, кіріккен сөздерді сатылай кешенді талдау) -Бұл сөз: әлеумет және таны+у+шы болып төрт құрамнан тұр. -Тұлғасына қарай: әлеуметтанушы – туынды түбір. Себебі: а) аналитикалық немесе синтаксистік тәсілмен екі түбірдің бірігуінен (әлеуметтаны); - синтетикалық немесе морфологиялық тәсілмен сөз тудырушы –у; -шы жұрнақтарының жалғануы арқылы жасалған туынды сөз. - Құрылысына қарай – күрделі, біріккен сөз. - Бұл сөз жаз+дың күн+і болып төрт құрамнан тұр. - Тұлғасына қарай –жаздыгүні – туынды түбір. Себебі, аналитикалық немесе синтаксистік тәсілмен екі түбірдің дыбыстық өзгерістерге ұшырап, кірігуінен жасалған туынды сөз. - Құрылысына қарай – күрделі, кіріккен сөз. Себебі, ритм-ырғағы жағынан бірұдай, лексика-семантикалық жағынан біртұтас, лексика-грамматикалық жағынан бір бүтін тұлға болып, кірігіп, тұрақталған құрама сөз. Қос сөздерді сатылай кешенді талдау -Бұл сөз екі құрамнан тұр: тау-тау. -Тұлғасына қарай –тау-тау - туынды түбір. Себебі, аналитикалық немесе синтаксистік тәсілмен екі түбірдің қосарлануынан жасалған - туынды сөз. -Құрылысына қарай –күрделі. Себебі, ритм-ырғағы жағынан бірұдай, лексика-семантикалық жағынан біртұтас, лексика-грамматикалық жағынан бір бүтін тұлға болып, қосарланып, тұрақталған құрама сөз. -Қайталама қос сөз. Себебі, бір түбірдің екі рет қайталануынан жасалған. Тіркесті сөздерді сатылай кешенді талдау - Бұл сөз төрт құрамнан тұр: сөз+тап+тар+ы. - Тұлғасына қарай-сөз таптры –туынды түбір. Себебі, аналитикалық немесе синтаксистік тәсілмен екі түбірдең тіркесінен жасалған туынды сөз. жүктеу/скачать 163.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|