«Мұғалімнің этникалық өзіндік санасы және оның оқушылар психологиясына әсері» тақырыбында дайындалған диплом жұмысына п I к I р

Психологиялық кеңес беруді және психокоррекция жүргізуді зерттеген ғалымдар А.Г.Асмолов, А.А.Бодалев, В.В.Давыдов, И.В. Дубровина, А.В.Забрамная, Ю.М.Забродин мектеп психологіыің осы қызметті ұйымдастырудың бірнеше жолдарын көрсеткен. Сонымен қатар психологтың психологиялық кеңес беру және психокоррекция жасау жұмысының технологиясы мен мазмүны әлі толық анықталмаған. Олардың үлгісін жасағандар А.А.Бодалев, А.В.Забрамная балалардың мектепішілік және отбасындағы қарым-қатынасының бұзылуымен байланысты көрініс беретін дезадаптациялық мінезден шығару, психологиялық қасиеттерді және таным процестерді түзету-дамыту жұмыстарының ерекшеліктері көрсетілген. Бұл еңбектерде балалардың қарым-қатынасуының бұзылуы және дезадаптациясы жеткіншек жас кезеңінде жиі кездесетіні болгандықтан оларға психологиялық көмек көрсетудің қажеттілігін туғызатын себептерді зерттедік. Оларды талдау барысында үш блокқа топтастыруға болады деп таптық:

А) отбасындағы теріс мінез стереотиптерін мектепте көрсету;

Б) кішкентай кезінен өзімен қатарлармен ойнап, бос уақытын бірге өткізуге мүмкіндік болмағандықтан баланың шектеліп қалуы;

В) ата-аналарының арасындағы негативтік қарым-қатынас.

Психологиялық кеңес беру және психокоррекция жүргізу технологияларын талдау барысында оларды ұйымдастырудың ортақ және өздеріне тән ерекшеліктермен сипатталатын жерлері бар екенін анықтадық. Таным процестерін және жеке даралық қасиеттерді коррекциялауға арналған көптеген жаттығулар, дамыту тестілері және ойындар жинақтары жасалған. Олардың көмегімен нормадан ауытқуы анық байқалған қасиеттерді талапқа сай келтіру жолдарын клиентке үйретуге мүмкіндік туады. Психолог -кеңесші, баланың досы позициясында болуып оған тек қажет уақытта көмек көрсетеді.

Психокоррекциялық жұмыстардың бірінше фазасында психологиялық жағдайды туғызған себептерді диагностикалап, оның себептерін, мінез-құлық бұзылуының түрлері мен оған негіз болған себептерді анықтап алу керек. Диагностикалық әдістемелер зерттелінетін қасиеттерге байланысты іріктелініп алынады.

Психокоррекция топтағы коррекциялық ойындар және жеке дара жүргізілетін психологиялық кеңес беру жұмыстар бір-бірімен ұштасып жүргізілгенде ғана психокоррекция өз мақсатын толық орындайды.

Жүргізілген 7 сынып оқушыларының мінез-құлық ерекшеліктері осы жас кезеңіне сай акцентуацияның көптеген түрлері анық байқалғандықтан біздің келесі негізгі міндетіміз – мінез-құлқында ерекшелігі байқалған оқушылармен коррекциялық жұмыс жүргізу болды. Сынып оқушыларының мінез-құлық ерекшелігінің негізгі көрінісі – көкіректік, яғни, эгоизм, агрессия екендігі диагностика барысында анықталды. Олармен ұйымдастырылған коррекциялық жұмыс келесі міндеттер атқарды:

1. Оқушылардың коррекцияны қажеттілігін сезінуін қамтамасыз ету;

2. Клиенттің көңіл-күйін көтеріп, әр қатынасушы өзін-өзі қауіпсіз жағдайда сезінуін қамтамасыз ету.

Бұл топппен жүргізілген коррекциялық жұмыс сыныптагьғ және отбасындағы ішкі қарама-қайшылықты төмендетуге аз да болса әсерін тигізді.

2. Абрамова Г.С. Практическая психология. М., 2001.

3. Алдамұратов Ә. Жалпы психология. Алматы, 1996.

4. Анциферова Л.Н. Психология формирования и развития личности. М., 1981.

5. Анастази А. Психологическое тестирование. В 2 т. М., 1982.

6. Асмолов А.Г. Личность как предмет психологического исследования. М., 1984.

7. Битянова М.Р. Практическая психология. М., 1997.

8. Бап-Баба С. Жантану негіздері. Алматы, 1998.

9. Бабасов Е.М. Конфликтология. Минск, 2000.

10. Бэрон Р., Ричардсон Д. Агрессия. С-Пб,. 1998.

11. Бютнер К. Жизнь с агрессивными детьми. М., 1991.

12. Бернштейн К.А. Очерки по физиологии движений и физиологии активности. М., 1966.

13. Венгер А.Л. Схема индивидуального обследования детей детей школьного возраста. (Для психологов-консультантов), М., 1989.

14. Валлон А. Психологическое развитие ребенка. М., 1967.

15. Возрастная и педагогическая психология. Под ред. М.В.Гомезо и др. М., 1984.

16. Выготоский Л.С. Собрание сочинений в 6 томах. М., 1982.

17. Грановская Р.М. Элементы практической психологии. М., 1997.

18. Гудкина Н.И. Несколько случаев из практики школьного психолога. М., 1991.

19. Донченко Е.А., Титаренко Т.М. Личность: конфликт, гармония. Киев, 1989.

20. Дружинин В.В. и др. Введение в теорию конфликта. М, 1989.

21. Драгунова Т.В. Проблема конфликта в подростковом возрасте. Ж. «Вопросы психологии», 1972, № 2.

22. Дубровина И.В. Настольная книга школьного психолога. М., 1996.

23. Добрович А.Б. Воспитателю о психологии и психогигене общения. М, 1987.

24. Жарықбаев Қ. Жалпы психология. Алматы, 2004.

25. Жарықбаев Қ. Психология. Алматы, 1970.

26. Золотнякова А.С. Проблемы психологии общения (социальный и личностные типы общения, их профессиональные, познавательные и генетические аспекты). Ростов-на-Дону, 1976.

27. Зейгарник Б.В. Патопсихология. М., 2000.

28. Зинченко В.П., Смирнов С.Д. Методологические вопросы психологии. М., 1983.

29. Квимен В. Прикладная психология. С-Пб., 2001.

30. Кле М. Психология подростка: Психосексуальное развитие. М., 1991.

31. Козлов Н.И. Как относиться к себе и людям, или Практическая психология на каждый день. М., 1998.

32. Кон И.С. Психология ранней юности. Книга для учителя. М., 1989.

33. Кристофер Э., Смит Л. Тренинг лидерства. Питер, 2001.

34. Леонтьев А.Н. Проблемы развития психики. МГУ, 1981.

35. Морозов А.В. Деловая психология. С-Пб., 2000.

36. Мектеп оқушыларының психологиялық ерекшеліктерін анықтауға арналган психодиагностикалық қызмет. Алматы, 2004.

37. Нұрмұхамбетова Т.Р., Рсмаханбетова Ш.Е. Тәжірибелік психология. Шымкент, 2004.

38. Немчин Т.А. Состояния нервно-психологического напряжения, Л., 1983.

39. Немов Р.С. Психология. В 3 т. т.З. М., 1996.

40. Особенности обучения и психического развития школьников 13-17 лет. Под ред. И.В.Дубровиной, Б.С.Кругловой. М., 1998.

41. Овчарова Р.В. Семейная академия: Вопросы и ответы. М., 1996.

42. Осипова А.А. Введение в практическую психокоррекцию. М, 2000.

43. Петровский А.В., Ярошевский М.Г. Психологический словарь. М., 1990.

44. Популярная психология для родителей. Под ред. А.С.Спиваковской. С-Пб., 1997.

45. Платонов К.К. Психологический практикум. М., 1980.

46. Поддьяков Н.К. К вопросу о развитии мышления. М., 1981.

47. Петровский А.В. Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясы. Алматы, 1987.

48. Петровский А.В. Способности и труд. М., 1996.

49. Рогов Е.И. Настольная книга практического психолога. М, 1996.

50. Рыбалко Е.Ф. Возрастная и дифференциальная психология. М., 1990.

51. Римский С., Римская Р. Практическая психология. М., 1999.

52. Столяренко Л.Д. Основы психологии. Ростов-на-Дону, 2002.

53. Семья в психологической консультации. Под ред. А.А.Бодалева, В.В.Столина. М, 1999.

54. Снайдер Д. Практическая психология для подростков. М., 1999.

55. Теплов Б.М. Проблемы индивидуальных различий. М., 1961.

56. Учителям и родителям о психологии подростка. Под ред. Г.Г.Аракелова. М., 1990.

57. Херсонский Б.Г., Дворяк СВ. Психология и психопрофилактика семейных конфликтов. Киев, 1991.

58. Хоменстаускас Г.Т. Семья глазами ребенка. М., 1989.

59. Холмогоров А.Б. Психические аспекты микросоциального в контексте психических расстройств. М., 2000.

60. Щербаков А.И. Проблемы возрастной психологии. М., 1987.

61. Шеврандин Н.И. Социальная психология в образовании. М., 1995.

62. Чернявская А.П. Психологическое консультирование. М., 2004.