Microsoft Word Бошкатармокдарслик

296
Бажарилган иш таннархига киритилиши лозим бўлган ёқилғининг 
қиймати ушбу мисол шартига кўра 79660 сўм (79,66 л * 1000 сўм)ни ташкил 
қилади. 
 
3. Автобуслар бўйича 
 
Ём= 0,01*Йб*Бм * (1+0,01*Кт) + Ив*Қм
Бу ерда: Ём – ёқилғининг меъёрий сарфи, литрда; 
Йб – автомобилнинг босиб ўтган йўли, км; 
Бм – ҳар 100 км масофа учун ёқилғи сарфининг базовий меъёри,
л/100 км; 
Кт - тузатиш коэффициенти (меъёрга қўшимча ёки уни камайтири- 
лиши), фоизларда; 
Ив – иситиш ускуналарининг иш вақти, соат; 
Қм – иситиш ускуналарининг 1 соатлик иш вақтига сарфланадиган
ёқилғининг қўшимча меъёри, литрда.
Мисол. Айтайлик, Икарус-260.01 маркали автобуснинг йўл варақалари 
бўйича босиб ўтган йўли декабр ойида 20000 км, ҳар 100 км масофага ёқилғи 
(солярка) сарфининг базовий меъёри 40,0 литр; қиш даврида ишлаганлик 
учун ёқилғи сарфи меъёрига қўшимча 10 фоиз. 1 литр дизель ёқилғисининг 
кирим қиймати ўртача 1000 сўм. Иситиш ускунасининг иш вақти шу ойда 
100 соат, иситиш ускунасининг ҳар соатлик иш вақтига ёқилғи сарфининг 
қўшимча меъёри 0,25 литр.
Юқорида келтирилган шартли маълумотларга кўра автобуснинг 
бажарган ишига тўғри келадиган ва унинг таннархига киритилиши лозим 
бўлган ёқилғининг миқдори
 
Ём= 0,01*Йб*Бмт *(1+0,01*Кт) + Ив* Қм = 0,01* 20000*40,0* 
(1+0,01*10)+100*0,25 = 8825 литр 
Бажарилган иш таннархига киритилиши лозим бўлган ёқилғининг 
қиймати ушбу мисол шартига кўра 8825000 сўм (8825 л * 1000 сўм)ни 
ташкил қилади. 
4.Енгил автомобиллар бўйича: 
 
Ём = 0,01*Бм*Йб* (1+0,01*Кт) 
Бу ерда: Ём - ёқилғининг меъёрий сарфи, литрда; 
Бм - ҳар 100 км учун ёқилғи сарфининг базовий миқдори, л/100 км; 
Йб - автомобилнинг босиб ўтган йўли, км;
Кт - тузатиш коэффициенти (меъёрга қўшимча ёки уни камайтири-
лиши), фоизларда.  
Мисол. Айтайлик, такси сифатида ишлатилаётган ГАЗ-3102 маркали 
автомобилнинг йўл варақалари бўйича босиб ўтган йўли ҳисобот ойида 

297
10000 км, ҳар 100 км масофага ёқилғи (бензин) сарфининг базовий меъёри
13,0 литр; қиш даврида ишлаганлик учун ёқилғи сарфи меъёрига қўшимча 10 
фоиз. 1 литр бензиннинг кирим қиймати ўртача 1100 сўм. Иситиш 
ускунасидан фойдаланилганлик учун ёқилғи сарфининг қўшимча меъёри 15 
фоиз.
Юқорида келтирилган шартли маълумотларга кўра автобуснинг 
бажарган ишига тўғри келадиган ва унинг таннархига киритилиши лозим 
бўлган ёқилғининг миқдори
 
Ём = 0,01*Йб*Бмт *(1+0,01*Кт) =
=0,01* 10000*13,0* (1+0,01*15) = 1495 литр 
Бажарилган иш таннархига киритилиши лозим бўлган ёқилғининг 
қиймати ушбу мисол шартига кўра 1644500 сўм (1495 л * 1100 сўм)ни 
ташкил қилади. 
Юқорида келтирилган ҳисоб-китоблар асосида АТВлар ёрдамида 
бажарилган иш (кўрсатилган хизмат)ларга сарфланган ёқилғи қийматига 
автотранспорт корхоналарида қуйидаги бухгалтерия ёзуви берилади: 
Дебет 2010 «Асосий ишлаб чиқариш» 
Кредит 1031 «Ҳайдовчилар жавобгарлигидаги ёқилғи». 
Ҳисобот даврида ҳайдовчилар жавобгарлигидаги ёқилғининг меъёрдан 
ортиқ ёки кам сарфланганлиги қуйидаги тартибда ҳисоб-китоб қилинади 
(20.1-жадвал). 
20.1-жадвал 
Автотранспорт воситалари бўйича ёқилғи сарфини белгиланган 
меъёрдан четланишларининг ҳисоб-китоби 
(литрда) 
№ АТВ 
дав-
лат 
бел-
гиси 
рақа
ми
Ҳайдов-
чининг 
Ф.И.Ш. 
Ҳисо-
бот 
даври 
боши-
даги 
қол-
диқ 
Ҳисо-
бот 
дав-
рида 
берил-
ган 
ёқил-
ғи 
Жами 
ёқил-
ғи 
(4+5) 
Меъёр 
бўйича 
сарф-
ланган 
ёқилғи
Ҳисобот даври 
охиридаги 
қолдиқ 
Четланиш 
меъ-
ёр бў-
йича 
(6-7) 
Ҳақи-
қатда 
ор-
тиқча 
сарф
(9<8) 
те- 
жам 
(9>8) 
 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
1 
10 
АҒ 
401 
Усаров 
20 
300 
320 
285 
35 
30 
5 
- 
2 
10 
АҒ 
402 
Холов 
40 
400 
440 
430 
10 
12 
- 
2 
3 
10 
АҒ 
403 
Тошев 
25 
375 
400 
380 
20 
20 
- 
- 
Худди шу тарзда барча бошқа АТВлар бўйича
Жами 
700 
4500 
5200 
4800 
400 
345 
85 
30 

298
Ҳайдовчилар жавобгарлигидаги ёқилғининг ҳисобот даври охиридаги 
ҳақиқий миқдори АТВлар бакидаги ёқилғини инвентаризация қилиш йўли 
билан аниқланади. Инвентаризация варақаларида акс эттирилган қолдиқни 
(жадвалнинг 9-устунчаси маълумотлари) ёқилғининг меъёрий сарфлар 
ҳисобдан 
чиқариб 
топилган 
қолдиғи 
(жадвалнинг 
8-устунчаси 
маълумотлари) билан таққослаш асосида ёқилғи бўйича эришилган тежам 
ёки меъёрдан ортиқ сарфлар аниқланади. Чунончи, ёқилғининг ҳақиқий 
қолдиғини меъёрий сарфлар асосида топилган қолдиқдан кам бўлиши ёқилғи 
бўйича ортиқча сарфларга йўл қўйилганликни, аксинча ҳолат эса улар бўйича 
тежамкорликка эришилганликни билдиради.
Ҳайдовчилар томонидан ёқилғи сарфи бўйича йўл қўйилган меъёрдан 
ортиқчалар камомад сифатида тан олинади ва мос равишда ҳисобда 
қуйидагича акс эттирилади: 
Дебет 5910 «Камомад ва бойликларга етказилган зарардан йўқотишлар» 
Кредит 1031 «Ҳайдовчилар жавобгарлигидаги ёқилғи». 
Ушбу камомад айбдор шахс, яъни АТВ ҳайдовчиси бўйнига қўйилганда: 
Дебет 4730 «Ходимларнинг моддий зарарни қоплаш бўйича қарзлари» 
Кредит 5910 «Камомад ва бойликларга етказилган зарардан
йўқотишлар». 
Ёқилғининг меъёрдан ортиқ сарфи корхона ҳисобидан қопланганда : 
Дебет 9430 «Бошқа операцион харажатлар» 
Кредит 5910 «Камомад ва бойликларга етказилган зарардан
йўқотишлар». 
Ҳайдовчилар томонидан ёқилғи сарфи бўйича тежамкорликка 
эришилганда тежалган ёқилғи суммасига қизил ёзув билан қуйидаги 
бухгалтерия ўтказмаси берилади: 
Дебет 2010 «Асосий ишлаб чиқариш» 
Кредит 1031 «Ҳайдовчилар жавобгарлигидаги ёқилғи». 
Ушбу ёзув АТВлар ёрдамида бажарилган иш (кўрсатилган хизмат)лар 
таннархини ёқилғи тежами эвазига камайганлигини, шунингдек тежалган 
ёқилғининг ҳайдовчи жавобгарлигида қолганлигини билдиради. 

жүктеу/скачать 3.03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: