СудыЈ пайда болуы Апт-альб ярусыныЈ 520-840 м-ге дейінгі аралы“ында бай›алды. СудыЈ ты“ызды“ы 1020150 кг/м3 пайда болатын судыЈ ›±рамында Cl- , SO4, HCO3, Na6 Mg, Ca аниондары мен катиондары кездеседі. Минералдану дЩрежесі 2863 мг/экв/л. Еркін дебиті 100 м3/тЩу. 1060 м-ден 1270 м-ге аралы“ында тйменгі неоком ярусында судыЈ пайда болуы бай›алады. СудыЈ минерал дамуы 63509 мг/экв/л. 1470 м-ден 1600 м аралы“ында судыЈ бйлінуі бай›алды. Протерозой ярусында судыЈ ты“ызды“ы 1050 кг/м3 оныЈ минералдану дЩрежесі 93130 мг/экв/л. ты“ызды“ы 1050 кг/м3 еркін дебиті 50 м3/тЩу.
1.6 °Ј“ыны ›азу кезінде кездезеуі мЇмкін ›иынды›тар айма›тары
Б±р“ылау кезінде саз ›абаттарыныЈ ісінуінен болатын ›иынды›тар ол 520-750 м аралы›тарында Апт-альб ›абатында кездеседі б±р“ылау с±йы“ыныЈ ты“ызды“ы 1150 150 кг/м3 су бергіштігі 15 см3/30 мин. жЩне неоком ›абатында 840-1060 м аралыгында“ы саз ›абаттарыныЈ ісінуінен б±р“ы ›±бырыныЈ ±сталуы мЇмкін жуу с±йы“ыныЈ ты“ызды“ы 1200 кг/м3. Су бергіштігі 15 см3/30 мин. ±Ј“ыны жуу саз 2 са“ат›а дейін т±ру“а болады.
Керн алу айма“ы Арыс›±м горизонтында 1100-1120 м аралы“ында 20 м, керн 10 метрден 2 рет алын“ан. А›шаб±ла› горизонтында 1 ISO-1200 м аралы“ында 20 м алын“ан. љ±мкйл горизонтында 1230-1270 м аралы“ында 40 м кернге 8 м-ден 5 рет алын“ан. љара“ансай горизонтында 1320-1360 м аралы“ында 40 м керн алын“ан ±зынды“ы 8 м-ден 5 рет кйтерген. Досжан горизонтында 1440-1470 м аралы“ында 30 м кернде 10 метрден 3 рет алын“ан. Протерозой ›абатынан 1550-1570 м аралы“ында 20 м керн 10 метрден 2 рет алын“ан.
2.1 Б±р“ылау тЩсілін таЈдап алу
љазіргі уа›ыттарда м±най газ ±Ј“ыларын б±р“ылау айналмалы, я“ни ротор ар›ылы б±р“ыларын ›±бырларын айналдырып тау жыныстарын б±зушы аспап›а (›ашау“а) айналдыру еЈ кйп тарал“ан тЩсілдердіЈ бірі. Б±л б±р“ылау тЩсілі йте тиімді болып саналады. Жобалан“ан ±Ј“ыны жЩне сол алаЈныЈ геологиялы› ›±рылымын зерттеп білгеннен кейін роторлы› б±р“ылау тЩсілі тиімді бол“анды›тан осы тЩсіл таЈдалынып алын“ан.
Б±р“ылау аралы›тарында орналас›ан тау жыныстары берін бол“анды›тан, опырылу“а бейім, сонымен бірге б±р“ылау ерітіндісініЈ ж±тылуы бай›алып отыр“аннан кейін жуу с±йы“ыныЈ шы“ынын 65 м3/с теЈ деп алын“ан жЩне с±йы›ты› осындай шы“ынында сораптыЈ ›уаты турбоб±р“ы тЩсіліне ›ара“анда жетіЈкіремейді. °Ј“ыны б±р“ылау барысында жуу с±йы“ыныЈ шы“ыны тймендейді, сонды›тан роторлы› б±р“ылау тЩсілін тиімді деп санап ›олдану“а болады. Турбоб±р“ымен б±р“ылауда б±л тЩсілдіЈ рейстік жылдамды“ы кйп болады. Турбиналы б±р“ылау тЩсілінде ›ашаудыЈ Їлкен жылдамды›пен айналуына байланысты ›ашау тез тозып, кйтеріп тЇсіру операцияларына кйп уа›ыт кетеді. Турбоб±р“ымен сенімді ж±мыс жЇргізу Їшін мыналар керек: біріншіден б±р“ылау ерітінділерініЈ параметрлеріне жету керек, екіншіден ›осымша бйлшектердіЈ жина“ы болуы керек, Їшіншіден аны›тал“ан айналдыру моментін ›ашау“а беру Їшін жуу с±йы“ына керекті ›ысым жасап отыру ›ажет. љ±мкйл кен орныныЈ озы› тЩжірибелі бригадаларымен б±р“ылан“ан ±Ј“ыларына жЩне б±р“ылау тЩсілдеріне талдау жасап жобалан“ан ±Ј“ы Їшін роторлы› б±р“ылау тЩсілін таЈдап аламыз.
2.2 °Ј“ы ›±рылмасын жобалау
°Ј“ылардыЈ ›±рылмасын жобалау Їшін тймендегі мЩселелер шешімін табу керек.
инімді ›абатты ашудыЈ Щдісін таЈдау, кестеде келтірілген ›абаттыЈ ›ысымдарды (Р›) ж±ту ›ысымдарыныЈ (Рж) мЩндері ар›ылы, олардыЈ градиенттерін (ΔРљ, ΔРЖ) аны›тап, ΔРљ мен ΔРЖ -ныЈ тереЈдікке байланысты йзгеруініЈ біріктірілген графигін "тереЈдік-›ысымныЈ эквиваленті градиентті" координатында т±р“ызу керек.
љабат ›ысымныЈ градиенті.
ΔРљ = ; (1)
Ж±ту ›ысымыныЈ градиенті.
ΔРЖ = ; (2)
м±Јда“ы: Z-±Ј“ы са“асынан ›аралатын нЇктеге дейінгі тереЈдік, м.
инімді ›абатты ал“аш ›азумен аш›анда, ›абаттыЈ с±йы›ты› ±Ј“ы“а ›±йылысын болдырмау Їшін, жуу с±йы“ыныЈ гидростатикалы› ›ысымы Ргс ›абатты› ›ысым Р› мйлшерінен арты› болуы тиіс, немесе ›абат›а депрессия тйменгі теЈдеуден аны›талады:
ΔР=РГС-Рљ (3)
екінші жа“ынан, ›азу кезінде жуу с±йы“ыныЈ ›абат›а 汓ылмауын ›амтамасыз ету Їшін репрессия, мЇмкін шектік шамасынан [Р] аспау керек.
ΔР=[Р] =0,8*РЖ (4)
м±нда“ы: [Р] - ›абаттарды ашу кезінде пайда болатын ›ысымныЈ ›осымша динамикалы› ›±раушыларыныЈ Щсерін ескереді.
Ж±ту ›ысымдарыныЈ мйлшері жйнінен мйлшері жйнінен мЩліметтер болма“ан жа“дайда олардыЈ мйлшерін йткізгіш ›абаттар Їшін шамамен тйменгі эмпирикалы› формуладан аны›тау“а болады.
Рж=0,0083*Z+0,66*Р› (5)
Жо“арыда берілген тЇсініктеме - ±Ј“ы ›±рылмасын жобалаудыЈ-›ысымдарыныЈ градиенттерін пайдалану Щдісіне жатады.
°Ј“ылардыЈ ›±рылмасын жобалаудыЈ екінші Щдісінде жатады. МЩндері бойынша ›абаттарда“ы ›ысымдардыЈ ауыт›улы› (Ка) жЩне ж±ту индексініЈ (Кж) коэффициенттерініЈ тереЈдікке байланысты мЩндерін аны›тап, Ка мен Кж коэффициенттерініЈ тереЈдікке байланысты йзгеруініЈ графигін т±р“ызу; графикті т±р“ыз“анда Їлкен ›алыЈды“ы бар ›абаттарда КА, Кж мЩндері, ›абат ›алыЈды“ы бойынша елеулі йзгеру мЇмкіншілігін ескеру ›ажет. љабатты› ›ысымныЈ ауыт›улы› коэффициенті (Ка) - ±Ј“ыныЈ са“асынан тереЈдігіндегі ›абат ›ысымныЈ (Р›), биіктігі сондай т±щы су ба“асыныЈ ›ысымыныЈ ›атынасына теЈ.
Ка= (6)
Ж±ту ›ысымыныЈ индексі (Рж) - ±Ј“ыныЈ са“асынан тереЈдігіндегі ж±ту ›ысымыныЈ (Рж), биіктігі сондай т±щы су ба“анасыныЈ ›ысымыныЈ ›атынасына теЈ.
Кж= (7)
Егер ж±ту ›ысымыныЈ индексі жйнінен мЩліметтер болмаса, олардыЈ еЈ аз мЇмкін мЩнін, шамамен б±р“ылау нЩтижесі ар›ылы аны›тау“а болады.
Кж= + 0,1 (8)
м±нда“ы: - ›азу кезінде ж±тылу бай›ал“ан жуу с±йы“ыныЈ ты“ызды“ы;
— т±щы су ты“ызды“ы.
Ж±ту ›ысымдары жйнінен на›тылы мЩліметтер болма“ан жа“дайда - йткізгіш ›абаттар Їшін ж±ту ›ысымы индексініЈ мЩнін жуы›тал“ан эмпирикалы› формуладан аны›тау“а болады.
Кж =0,83*Z+0,66*Ka (9)
Б±р“ылау кезіндегі мЇмкін ›иыншылы›тарды болдырмау Їшін жуу с±йы“ыныЈ салыстырмалы ты“ызды“ын ( ) та“айында“ан жйн.
ТаЈдал“ан мЩндері йнімді жЩне перспективалы ›абаттарды аш›анда оларды елеулі ластанудан са›тап, б±р“ы ›ашауларыныЈ тиімді ж±мыс жасауын ›амтамасыз етуі ›ажет.
Жуу с±йы“ыныЈ салыстырмалы ты“ызды“ы тймендегі формулалардан аны›талады:
= Rp *Ka (10)
м±нда“ы: Кр-резервтік коэффициент "М±най, газ жЩне газ коденсант кеніштері ›±рылысында“ы жЇргізілетін ж±мыстардыЈ біріЈ“ай техникалы› ережелеріне" сЩйкес ΔР мен Кр мЩндері
1-кесте. ТереЈдікке байланысты ΔР, Кр мЩндері
љабат тереЈдігі, м
Резервтік Кр коэффициентРепрессия, ΔР, мПа.
0-1200
1200-2500
2500-жо“ары1,10 1,15
1,05 1,10
1,04 1,071,5
2,5
3,5
I - аралы› 0 -150 м.
Р›=1,5 мПа. Z=150 м
Рж=2,77 мПа. g=10 м/с.
ΔР = = 1,0 * 104
ΔР± =ΔР› *(1,1 + 1,15) (11)
ΔР± =1,0 *104 *(1,1 1,15) =(1,1 1,15) *104
= (1100 1150) кг/м3 (12)
= 1,85 * 104
ΔРљ ΔР± ΔРЖ
1000 1100 1150 1180 шарт орындалды.
Екінші Щдіс бойынша есептейміз.
Ка , Кж, а
Ка = = 1,0
Кж = = 1,85
= Ка *Кр=1,0 * (1,1 1,15) =1,1 1,15
ља Кж
1,0 1,1 1,15 1,85 шарт орындалды.
II - аралы› 150 - 210.
Р›=2,1 мПа Z=210м.
Рж=3,88 мПа
1- Щдіс бойынша есептейміз.
ΔP› = 1,0 * 104
ΔР± =1,0 *104(1,1 1,15) = (1,1 1,15) *104
(1100 1150) кг/м3
ΔРж = = 1,85 * 104 кг/м3
1000 1100 1150 1850
2- Щдіс
Ка = = 1,0
= 1,0 * (1,1 1,15) =1,1 1,15
Кж = = 1,85;
1,0 1,1 1,15 1,85 шарт орындалды
III – аралы› 210-520
Р›=5,2 мПа Z=520м.
Рж=9,65 мПа
ΔP› = 1,0 * 104
ΔР± =1,0 *104(1,1 1,15) = (1,1 1,15) *104
(1100 1150) кг/м3
ΔРж = = 1,85 * 104 кг/м3
1000 1100 1150 1850
Ка = = 1,0
= 1,0 * (1,1 1,15) =1,1 1,15
Кж = = 1,85;
1,0 1,1 1,15 1,85 шарт орындалды
IV –аралы› 520 -750м
Р›=7,8 мПа Z=750м.
Рж=14,0 мПа
ΔP› = 1,0 * 104
ΔР± =1,0 *104(1,1 1,15) = (1,1 1,15) *104
(1100 1150) кг/м3
ΔРж = = 1,86 * 104 кг/м3
1000 1100 1150 1850
Ка = = 1,0
= 1,0 * (1,1 1,15) =1,1 1,15
Кж = = 1,85;
1,0 1,1 1,15 1,85 шарт орындалды
V –аралы› 750- 1060
Р›=11,7 мПа Z= 1060м.
Рж=19,61 мПа
ΔP› = 1,0 * 104
ΔР± =1,0 *104(1,1 1,15) = (1,21 1,26) *104
(1210 1260) кг/м3
ΔРж = = 1,85 * 104 кг/м3
1000 1210 1260 1850 шарт орындалды
Ка = = 1,1
= 1,1 * (1,1 1,15) =1,21 1,26
Кж = = 1,85;
1,1 1,21 1,26 1,85 шарт орындалды
VI –аралы› 1060 – 1270 м
Р›=13,97 мПа Z= 1270м.
Рж=23,49 мПа
ΔP› = 1,1 * 104
ΔР± =1,0 *104(1,05 1,1) = (1,15 1,21) *104
(1150 1210) кг/м3
ΔРж = = 185
1100 1150 1210 1850 шарт орындалды
Ка = = 1,1
= 1,1 * (1,05 1,1) =1,15 1,21
Кж = = 1,85;
1,1 1,15 1,21 1,85 шарт орындалды
VII –аралы› 1270 -1370 м
Р›=15,07 мПа Z= 1370м.
Рж=25,34 мПа
ΔP› = 1,1 * 104
ΔР± =1,1 *104(1,05 1,1) = (1,15 1,21) *104
(1150 1210) кг/м3
ΔРж = = 1,85 * 104 кг/м3
1100 1150 1210 1850 шарт орындалды
Ка = = 1,1
= 1,1 * (1,05 1,1) =1,15 1,21
Кж = = 1,85;
1,1 1,15 1,21 1,85 шарт орындалды
VIII –аралы› 1370 -1470 м
Р›=16,2 мПа Z= 1470м.
Рж=27,19 мПа
ΔP› = 1,1 * 104
ΔР± =1,1 *104(1,05 1,1) = (1,15 1,21) *104
(1150 1210) кг/м3
ΔРж = = 1,85 * 104 кг/м3
1100 1150 1210 1850 шарт орындалды
Ка = = 1,1
= 1,1 * (1,05 1,1) =1,15 1,21
Кж = = 1,85;
1,1 1,15 1,21 1,85 шарт орындалды
IX –аралы› 1470 -1750 м
Р›=17,6 мПа Z= 1750м.
Рж=29,6 мПа
ΔP› = 1,1 * 104
ΔР± =1,1 *104(1,05 1,1) = (1,15 1,21) *104
(1150 1210) кг/м3
ΔРж = = 1,85 * 104 кг/м3
1100 1150 1210 1850 шарт орындалды
Ка = = 1,1
= 1,1 * (1,05 1,1) =1,15 1,21
Кж = = 1,85;
1,1 1,15 1,21 1,85 шарт орындалды
2- кесте. Есептеу мЩндерін кестеге тЇсіреміз
Б±р“ылау аралы›тары, мКаКж 0 -150
150 – 210
210 – 520
520 -750
750 – 1060
1060 – 1270
1270 – 1370
1370 – 1470
1470 - 17501,0
1,0
1,0
1,0
1,1
1,1
1,1
1,1
1,11,85
1,85
1,85
1,86
1,85
1,85
1,85
1,85
1,851,1 1,15
1,1 1,15
1,1 1,15
1,1 1,15
1,21 1,26
1,15 1,21
1,15 1,21
1,15 1,21
1,15 1,21
|