Модуль 04: «Іргелі білім»

жүктеу/скачать 3.34 Mb.

бет	92/100
Дата	21.02.2024
өлшемі	3.34 Mb.
	#492757

1 ... 88 89 90 91 92 93 94 95 ... 100

УМКД АНиФКХ ТПП-23-1-7

Тапсырма 8
Концентрациялары әртүрлі бірдей көлемдегі А және В ерітінділерін араластыру арқылы алмасу реакциясының нәтижесінде коллоидты ерітінді алынды. Мицелланың формуласын жазып, түсіндіріңдер және оның құрылыс схемасын көрсетіңдер. Екі электролиттің қайсысының коагуляция табалдырығы аз болатынын анықтаңдар.
Кесте 7 - Есептеу мәндері

№ п/п	А ерітіндісі	В ерітіндісі	Электролиттер
8.1	0,005H AgNO₃	0,001H KJ	Ba(NO₃)₂, K₂SO₄
8.2	0,002H H₂S	0,0001H Bi(OH)₃	Ba(NO₃)₂, K₂SO₄
8.3	0,001H H₃PO₄	0,002H Bi(OH)₃	K₂SO₄, BaCl₂
8.4	0,09H Ba(OH)₂	0,05H H₂SO₄	K₂SO₄, BaCl₂
8.5	0,005 H H₂SO₄	0,003H Ba(OH)₂	AlCl₃, KCl
8.6	0,008H AgNO₃	0,004H HBr	Na₂SO₄, AlCl₃
8.7	0,004H AgNO₃	0,008H HBr	Ba(NO₃)₂, K₂SO₄
8.8	0,001H AuOH	0,003H HBr	MgCl₂, K₂SO₄
8.9	0,005H H₃AsO₃	0,003H H₂S	BaCl₂, K₂SO₄
8.10	0,003H H₃AsO₃	0,005H H₂S	BaCl₂, K₂SO₄
8.11	0,005H Mg(OH)₂	0,01H H₃PO₄	Na₂SO₄, AlCl₃
8.12	0,01H Mg(OH)₂	0,005H H₃PO₄	Na₂SO₄, AlCl₃
8.13	0,0007H AgNO₃	0,0001H KBr	Ca(NO₃)₂, K₂SO₄
8.14	0,0001H AgNO₃	0,0008H KJ	AlCl₃, K₂SO₄
8.15	0,003H FeCl₃	0,001H NaOH	Al(NO₃)₃, NiSO₄
8.16	0,005H Fe(NO₃)₂	0,008H KOH	K₂SO₄, MgCl₂
8.17	0,002H Pb(NO₃)₂	0,001H H₂S	MgCl₂, CaCl₂
8.18	0,001H Pb(NO₃)₂	0,0005H H₂S	Ca(NO₃)₂, Na₂SO₄
8.19	0,002H Pb(NO₃)₂	0,001H KJ	Na₂SO₄, MgCl₂
8.20	0,001H Pb(NO₃)₂	0,003H KJ	BaCl₂, Na₂SO₄
8.21	0,005H CdCl₂	0,001H H₂S	AlCl₃, K₃PO₄
8.22	0,01H Cd(NO₃)₂	0,03H H₂S	Al(NO₃)₃, Na₂SO₄
8.23	0,003H AgNO₃	0,002H HJ	AlCl₃, K₃PO₄
8.24	0,01H AgNO₃	0,002H HJ	MgCl₂, K₂SO₄
8.25	0,003H AgNO₃	0,01H H₂S	Ca(NO₃)₂, Na₂SO₄

Тақырып 9. Микрогетерогенді жүйелер.
Жоғары молекулалық қосылыстар.
Тақырып бойынша негізгі сұрақтар
1. Эмульсиялар мен көбіктер; алынуы және бұзылуы.
2. Ісіну және ісіну түрлері. Ісіну дәрежесі.
3. Гелдер (сірнелер).
4. Концентрация, температура және басқа электролиттердің тоңазытпаға әсері.
5. Синерезис және тиксотропия.
6. Аэрозолдер; алынуы және бұзылуы.
7. Аэрозолдердің қолданылуы.
Бақылау сұрақтары
1. «Эмульсия» және «көбіктер» деген не?
2. Эмульсия мен көбіктерді қалай алады және қалай бұзылады?
3. «Полимер» деген не?
4. Полимерлердің қандай түрлерін білесіңдер?
5. ЖМҚ (жоғары молекулалық қосылыстар) ерітінділерінің қандай түрлері бар?
6. Коллоидты ерітіндінің ЖМҚ ерітіндісінен қандай айырмашылығы бар?
7. «Ісіну» деген не?
8. «Гель», «сірне» деген не?
9. «Синерезис» деген не?
10. «Тиксотропия» деген не?
Жоғары молекулалық қосылыстардың ісінуі мен еруі

Полимер ерудің алдында ісінеді. Ісіну себебі: ерітіндіге өтпестен бұрын полимер төменгі молекулалық сұйықтықтың, яғни еріткіштің белгілі-бір мөлшерін сіңіріп, салмағы мен көлемін арттырады.

Еріткіш молекуласы полимер арасына енеді. Оның себебі полимердің тізбекті молекуласы иілгіш, яғни олардың буындары иіле отырып макромолеулалардың тығыз емес қаптамаларын түзеді. Еріткіш молекуласы полимерге еніп, полимер макромолекулаларының арасындағы бос кеңістікті толтырады. Ісінген полимер макромолекуласы бір-бірінен жеткілікті алшақтағанда олар ажырап, ерітіндіге өтеді.
Ісіну әрқашан ерумен аяқталмайды.
Шексіз ісіну – толық ерумен аяқталатын ісіну.
Бұл жағдайда полимер макромолекуласының арасындағы байланыс әлсіз және молекулааралық. Ол химиялықпен салыстырғанда шамамен 100 есе әлсіздеу. Полимер молекуласын бір-бірінен бөлу үшін, еріткіш молекулаларының жылулық қозғалысының энергиясы жеткілікті.
Шекті ісіну – еруге ұшырамайтын ісінуді айтады. Мұндай полимерлерді «тігілген» (мысалы, резеңке, онда каучук макромолекулалары өзара күкірт молекуласы арқылы байланысқан) деп атайды. Молекулааралық байланыс химиялық байланысқа қарағанда анағұрлым берік және макромолекулаларды бір-бірінен бөлу үшін жылулық қозғалыс энергиялары жеткіліксіз.
Сондай-ақ құрамында көп мөлшерде полярлы топтары бар полимерлер де шекті ісінеді, макромолекула арасында көп мөлшерде айтарлықтай берік сутектік байланыстар түзіледі. Мұндай табиғи полимерлерге ақуыздар жатады.
Макромолеулалар арасында «көпірше» – химиялық байланысы арқылы байланысқан полимерлер шекті ісінеді. Егер ісінуге дейінгі полимер массасын m₀, ал ісінгеннен кейінгі полимер массасын m деп белгілесек, онда қатынасты ісіну дәрежесі деп атайды:

Осылайша өрнектелген ісіну дәрежесінің сандық мәні бір киллограмм полимерге сіңірілген сұйықтық мөлшеріне тең. Сондай-ақ ісіну дәрежесін процент бойынша өрнектесек:

1-есеп
Егер құрғақ ағаш массасы 20 кг, ал ісінген 35 кг болса, ісіну дәрежесі қандай?
Ісіну дәрежесі мына формуламен анықталады:

мұндағы m₀ – құрғақ полимер массасы;
m – ісінген полимер массасы.
Шешуі:
m₀ = 20 кг, m = 35 кг,
2-есеп
Ісіну дәрежесі 250% тең 5 кг каучук қанша еріткішті сіңіреді?
Шешуі:
Сіңірілген еріткіштің мөлшері m - m₀тең.

сәйкес m - m₀табамыз:

Тапсырма 9
Берілген ісіну дәрежелерінде көрсетілген жоғары молекулалық қосылыстар қанша мөлшерде еріткішті сіңіретінін есептеңдер.

Кесте 8 - Берілген ісіну дәрежелері

№ п/п	Жоғары молекулалық заттар	Еріткіш	Ісіну дәрежесі α, %
9.1	0,1 кг желатин	Су	120
9.2	0,2 кг резеңке	Бензол	150
9.3	0,3 кг каучук	Бензол	180
9.4	0,4 кг полистирол	Бензол	30
9.5	0,5 кг метилметакрилат	Хлороформ	50
9.6	0,6 кг бұршақ	Су	110
9.7	0,7 кг бұршақтар (бобов)	Су	210
9.8	0,8 кг соя	Су	130
9.9	0,9 кг үрмебұршақ	Су	140
9.10	1,0 кг жасымық	Су	90
9.11	1,1 кг кеспелер	Су	170
9.12	1,2 кг бидай	Су	180

Егер құрғақ полимердің массасы m₀мен ісінген полимердің массасы m белгілі болса, ісіну дәрежесін есептеңдер.
Кесте 9 - Есептеу мәндері

№ п/п	m₀, кг	m, кг	Жоғары молекулалық заттар
9.13	0,05	0,12	Каучук
9.14	0,10	0,30	Резеңке
9.15	0,15	0,45	Желатин
9.16	0,20	0,30	Полистирол
9.17	0,25	0,40	Полиметилакрилат
9.18	0,30	0,50	Бұршақ
9.19	0,35	0,80	Үрмебұршақ
9.20	0,40	0,80	Соя
9.21	0,45	0,95	Желатин
9.22	0,50	1,20	Бұршақтар (Бобы)
9.23	0,55	1,30	Кеспе
9.24	0,60	1,70	Резеңке
9.25	0,65	1,80	Каучук

Тапсырма 10
10.1. Адсорбция деген не? Ол қалай түсіндіріледі және қандай теңдеумен өрнектеледі?
10.2. БАЗ мен БИЗ молекуласы құрылысының және олардың адсорбциясының ерекшелігі неде?
10.3. Физикалық адсорбцияның хемосорбциядан айырмашылығы қандай?
10.4. Иондық адсорбцияның ерекшеліктері. Оның ион заряды мен өлшеміне тәуелділігі қандай?
10.5. Дисперсті жүйелерді алудың қандай әдістерін білесіңдер?
10.6. Дисперсті фаза бөлшектерінің өлшемін анықтау үшін қандай оптикалық әдістер қолданылады?
10.7.Электрокинетикалық деп қандай құбылысты айтады? Жүретін процестердің табиғатын түсіндіре отырып, оларды ата.
10.8.Шын ерітінділер мен коллоидтық ерітінділердің молекулалы-кинетикалық қасиеттерінің арасында қандай айырмашылық бар?
10.9. Зольдердің электролиттермен коагуляциясы ережесінің тұжырымдамасы?
10.10.ЖМҚ-дың қорғаныштық әсері мен коллоидтардың сенсибилизациясы қалай түсіндіріледі?
10.11. Қандай қасиеттерді тиксотропия және синерезис деп атайды?
10.12.Төменгі молекулалық және коллоидтық БАЗ-дың ұқсастықтары мен айырмашылығы қандай?
10.13. Шығу тегіне қарай және молекуланың құрылысына қарай ЖМҚ қалай жіктеледі?
10.14. Ақуыз молекуласының құрылысы қандай?
10.15. «Сірне» және «синерезис құбылысы» деген не?
10.16.Суспензияларда құрылым түзілу мүмкіндігі қалай анықталады? Құрылым түзуге қандай факторлар әсер етеді?
10.17. Суспензиялардың тамақ өндірісінде қолданылуы.
10.18. Қандай жүйелерді эмульсиялар деп атайды? Олар қалай жіктеледі және қайда қолданылады?
10.19.Көбіктердің қандай тұрақтылық факторларын білесіңдер? Технологиялық процестерде көбік түзілуін қалай жүзеге асыруға болады?
10.20. Аэрозольдерді қандай әдістермен бұзуға болады?
10.21. «Ұнтақ (порошок)» деген не? Қалай алынады және қалай жіктеледі?
10.22.Қандай жүйелерді қалыпты тұтқыр деп атайды? Тұтқырлықтың қосымша қысымға тәуелділігі.
10.23.Изоэлектрлік нүкте дегеніміз не және ооның көптеген ақуызды заттар үшін маңызы?
10.24. Эластикалық сірненің жұқа гельден айырмашылығы? «Тиксотропия» деген не?
10.25. Тұтқырлық қосымша қысымға тәуелді ме? Құрылымдық жүйелер үшін тұтқырлықтың қысымға тәуелді қисығын тұрғызыңдар.
ҚОСЫМША
Қосымша 1. Бірліктердің халықаралық жүйесі (СИ)

Шамалар	Өлшем бірлігі	Қысқаша белгіленуі	Айналдыру коэффициенті
Ұзындық	Метр	м	1 см = 10^-2м
Аудан	Метр квадрат	м²	1 см² = 10^-4м²
Көлем	Метр куб	м³	1 л = 10^-3 м³
Уақыт	Секунд	сек	-
Жылдамдық	Метр секунд	м/сек	1 см/сек = 10^-2 м/сек
Масса	Килограмм	кг	1 г = 10^-3 кг
Химиялық масса	Киломоль килограмм-эквивалент	кмоль кг-экв	1 моль = 10^-3 кмоль 1 кг-экв = 10^-3 г-экв
Тығыздық	Килограммның метр кубқа	кг/м³	1 г/см³ = 10^-3 кг/м³
Күш	Ньютон	Н	1 дина = 10^-3 Н 1 кГ = 9,8 Н
Қысым	Ньютонның м²-қа	Н/м²=Па	1 атм = 1,013∙10² Н/м² = 1013 гПа 1 мм сын.бағ = 1,333∙10² Н/м² 1 атм = 9,8∙10² Н/м²
Жұмыс, энергия	Джоуль	Дж	1 л атм =1,013∙10³Дж 1 эрг = 10^-7 1 кгм = 9,81 Дж
Жылу, ішкі энергия	Джоуль	Дж	1 кал = 4,19 Дж 1 ккал = 4,19·10³ Дж
Молярлық жылу (жану, түзілу)	Джоульдің киломольге	Дж/кмоль	1 кал/моль =4,19·10³ Дж/кмоль
Молярлық жылусыйымдылық	Джоульдің киломоль-градусқа	Дж/кмоль·град	1 кал/моль·град =4,19·10³ Дж/кмоль·град
Электр кернеуі	Вольт	В	-
Электрлік кедергі	Ом	Ом	-
Электр мөлшері	Кулон	к	-
Меншікті электрөткізгіштік	Мм^-1м^-1	1/ом·м	1 1/Ом·м = 10³ 1/Ом·см
Эквиваленттік электрөткізгіштік	Сименстің метрге	м²/Ом·кг-экв	1 см²/Ом·г-экв = 10² м²/Ом·кг-экв
Иондар қозғалғыштығы		м²/Ом·кг-экв	1 см²/Ом·г-экв = 10^-1 м²/Ом·кг-экв
Молярлық		кмоль/м³	1 моль/л = 1 кмоль/м³
Нормальдық		кг-экв/м³	1 г-экв/г = 1 кг-экв/м²

Қосымша 1 жалғасы.

Сұйылту		м³/кг-экв	л/г-экв=м³/кг-экв
Беттік керілу	Ньютонның метрге	Дж/м²=Н/м	1 эрг/см²=1дин/см=10^-2 Н/м
Тұтқырлық		Н·сек/м²	1пуаз=0,1 Н·сек/м²

Қосымша 2. Кейбір физикалық тұрақтылар

Шамалар	Өлшем бірліктердің қысқаша белгіленуі	Айналдыру коэффициенті
Универсал газ тұрақтысы	Дж/кмоль·град	0,082 л·атм/моль·град, 1,98 кал/моль·град, 8,3·10³ эрг/моль·град, 8,3 Дж/моль·град = 8,3·10³ Дж/кмоль·град
Авогадро саны	1/кмоль	6,02·10²³ моль^-1 = 6,02·10²⁶ кмоль^-1
Фарадей саны	к/кг-экв	9,65·10⁷ к/г-экв = 9,65·10⁷ к/кг·экв
Бір кмоль идеал газдың көлемі	м³/кмоль	22,3 л/кмоль = 22,4 м³/моль

жүктеу/скачать 3.34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 88 89 90 91 92 93 94 95 ... 100