Монография посвящена 0-летнему юбилею Рыспековой Мадины Оразовны Астана, 2017 (035. 3)


 Әлеуметтік тұрғын-үй нарығының қалыптасу тенденциялары мен



Pdf көрінісі
бет66/91
Дата28.11.2022
өлшемі3.87 Mb.
#465923
түріМонография
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   91
29-12-2017-monografiya-60-m-o-ryspekova

 
3.4. Әлеуметтік тұрғын-үй нарығының қалыптасу тенденциялары мен 
дамуы 
Қазақстан Республикасының саяси және әлеуметтік-экономикалық
бағыттарының ішіндегі басты міндеттерінің бірі – мемлекетіміздің азаматтарын 
қолжетімді тұрғын үймен қамтамасыз ету. Қазақстан халқы үшін кеңестік және 
посткеңістік дәуірден бастап баспана мәселесі қазіргі уақытқа дейін өзекті 
әлеуметтік проблемалардың қатарында болып отыр. Әрбір жанұя үшін 
жекеменшік-өзіндік баспанасының болуы – бірінші кезектегі қажеттілік екенін 
ескерсек, мемелекет өз тарапынан осы қажеттілікті қанағаттандыру мақсатында 
аз қамтылғандарға арналған баспана нарығын реттеу механизімін жетілдіруге 
тиісті. 
Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың 2017 жылдың 31 
қаңтарындағы «Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге 
қабілеттілік» атты Қазақстан халқына жолдауында:«Менің тапсырмам бойынша 
биыл «Нұрлы жер» тұрғын үй бағдарламасы іске асырыла бастайды. Ол аса 
маңызды міндетті орындауға – алдағы 15 жылда 1,5 миллион отбасын тұрғын 
үймен қамтамасыз етуге бағытталған» – деп айтып кеткен [1]. 
Көтeрiлiп oтырғaн мәceлeнiң өзeктiлiгi eлдiң дaмyындa әлеуметтік тұрғын 
үй нaрығы рөлiнiң aртып кeлe жaтқaндығымeн ғaнa бaйлaныcты eмec, coндaй-
aқ, жaлпы тұрғын жай және баспана құрылыс нарығында туындаған 
мәceлeлердің шeшiмiнің табылмағандығымен бaйлaныcты. Қазақстандық 
отбасылардың көп бөлігі үшін тұрғын үй жағдайын жақсарту көкейкесті 
мәселелердің бірі екендігін ескерсек, бүгінгі күні тұрғын-үй баспанасымен 
және тұрғылықты үй жағдайын жақсартуға қазақстандық отбасылардың 
шамамен 60% зәру. Бірақ, тұрғын үй құрылысының баяу қарқыны және 
тұрғындардың төмен төлем қабілеттілігі бұл мәселені шешудегі кедергілердің 
бірі. Біздің отандастарымыздың көбі ескі және апатты үйлерде өмір сүруі, ал 
әлеуметтік баспанаға зәру тізімінде тұрғандар жылдар бойы, кейде он жылдап 


208 
өз кезегін күтуі бұл мәселені одан әрі тереңдетіп отыр. Әсіресе, тұрғын үй 
мәселесі жас отбасылардың толғанарлық өткір проблемасына айналды. 
Халықтың әлеуметтік қорғалмаған бөлігі өздігінен баспана мәселесін 
шешуге мүмкіншілігі жоқ, сондықтан, әлеуметтік топтар арасындағы 
айтарлықтай теңсіздік айырмашылығын дұрыс қалыптасқан әлеуметтік тұрғын 
үй нарығы ғана жоя алады. 
Сондықтан, мемлекеттік саясаттың негізгі мақсаты – тұрғындардың 
жекелеген категорияларын баспанамен қамтамасыз ету және жалпы халықты 
арзан баспанмен қамтамасыз етудің қаржылық-ұйымдастырушылық 
механизімін ойлап табу, сонымен қатар халықтың тұрғын жай жағдайын 
жақсарту үшін мемлекеттік қолдау түрлері мен тәсілдерін жетілдіру болып 
табылуы қажет. 
Мемлекеттік қолдаудың құралдары белгілі бір топқа бағытталған 
болғандықтан, мұндай қолдауға мұқтаж тұрғындар бөлігі анықталған: 
Қазақстан мемлекетінің заңнамасына сәйкес тегін (жеңілдік) баспаналы болуға 
құқылы тұрғындар; әлеуметтік қорғансыз топтар – мүгедектер, жетімдер, 
көпбалалы отбасылар; ешқандай жеңілдік берілмеген және өздігінен баспана 
сатып алуға мүмкіншілігі жоқ аз қамтылған азаматтар. 
Әлеуметтік тұрғын үй нарығы – бұл мемлекетік мекемелер және тұрғын 
үй сферасының субъектілірі және халықтың арасындағы әлеуметтік-
экономикалық қатынастар жүйесі. Бұл жүйе әлеуметтік тұрғын үй қорын 
қалыптастыру және халықтың әлеуметтік қорғалмаған бөлігін баспанамен 
қамтамсыз ету механизмі арқылы жүзеге асады. 
Әр елде «әлеуметтік тұрғын үй» термині әртүрлі мағанаға ие болған. 
Біздің елімізде әлеуметтік тұрғын үй – тұрғындарға болашақта олардың 
меншігіне өту құқығы жоқ, тегін немесе аз қаражатқа мемлекеттік 
бағдарламалар негізінде ұсынылатын баспана [2]. 
Әлеуметтік баспанамен қамтамасыз етудің қажеттілігі: 
- әлеуметтік тұрақтылық және әлеуметтік берекелік мақсатында; 
- жалпы демографиялық ахуалды жақсарту үшін; 
- аз қамтылған отбасыларға инвестиция тарту мақсатында; 
- әлеуметтік әділдікті және теңдікті жақсарту мақсатында. 
Әлеуметтік тұрғын үй нарығының субъектілеріне жергілікті биліктегі 
атқарушы органдар және баспанаға мұқтаж деп танылған Қазақстан 
Республикасы азаматтарының әлеуметтік осал топтары жатқызылады. 
Нарықтық экономикада әлеуметтік тұрғын-үй инвестициялаудың тиімді 
объектісі және табыс түсірудің сенімді құралы болып отыр. Алайда, тұрғын үй
коммерциялық нысан ретінде жалға беру барысында табыс көзі болып 
саналады. Сондай-ақ, әлеуметтік тұрғын үй тауарына салынған инвестициядан 
түсетін табыс несиелеуден қарағанда жоғары. Басқа жағынан, меншік 
қожайынымен тұрғын үй мүлігін пайдалану альтернативті табыс көзі ретінде 
бағаланады, егер ол жалға алушы есебінде белгілі шығындар төлесе. 
Экономика саласындағы авторлар жылжымайтын мүлікті капитал ретінде 
және оны бағалаудың мәселелерін жиі талқылайды. Аталған мәселе біздің 
мемлекетіміз үшін өте өзекті, өйткені: әуелі, бұл жағдай жеке меншік 


209 
секторларының дамуымен, капиталды тиімді ұйымдастыра білуге мүдделі 
кәсіпкерлердің көптеп пайда болуына тікелей байланысты; екіншіден
жекешелендіру және мемлекет қарамағындағы мүлікке айналдыру процестері 
көп құрылымды экономика үшін қалыпты процесс болып саналады, ал бұл 
жағдай жылжымайтын мүлікті бағалау қажеттілігін көрсетеді. Үшіншіден, 
қазіргі экономикада капиталдың араласуы шетел инвесторларының біздің елде 
жылжымайтын мүлікті сатып алуға деген қызығушылықтарымен көрінеді, бұл 
да мәселені өзектейді. 
Ғылыми мақалаларды қарастыру мен зерттеу жылжымайтын мүліктің 
айрықша ерекшеліктерін атап көрсетуге мүмкіндік берді: 
- Әлеуметтік тұрғын үйге жеке және қоғамдық тауардың да сипаттары 
тән; 
- Ең негізгі бірінші реттегі игілік ретінде ол сонымен қоса иесінің 
әлеуметтік жағдайын дәлелдейді; 
- Тұрғын үй бір жағынан адам өміріне қажетті тұтыну тауары бола 
тұрып, басқа жағынан оны сатып алу капиталды салу тәсілі болып саналады; 
- Әлеуметтік тұрғын үй еңбек пен жинақты ынталандыратын тауар 
болып есептеледі, өйткені үйді сатып алу мүмкіншілігі жалақыға қарағанда 
еңбекті белсендірек ынталандырады. Сондай-ақ, әлеуметтік тұрғын үйді сатып 
алу тек қане ұзақ уақыт бойы жиналған қаражат есебінен іске асуы мүмкін; 
- Әлеуметтік тұрғын үй қажеттілікті толық қанағаттандырмайтын 
тауарлар тобына жатады; 
- Әлеуметтік тұрғын үй пайдалану игілігі ғана емес, ол адамдардың өмір 
сүруінің, жанұя қатынастарының, өмір сүру салтының бірден бір шарты; 
- Тұрғын үй ұзақ мерзімді тауар, яғни ол бірнеше ұрпақтың өмір сүруіне 
және дамуына жағдайды қамтамасыз етеді. Әлеуметтік тұрғын үйдің ұзақ 
мерзім бойы қызмет етуі үй жағдайын жөндеу және жабдықтау шығындарының 
артуына алып келеді; 
- Әр бір әлеуметтік тұрғын үйдің өзінің орналасу орнына байланысты 
ерекшелік сипаттары бар; 
Сонымен Қазақстан Республикасының аз қамтылған азаматтары үшін 
қолжетімді тұрғын үй - ең өткір әлеуметтік мәселелердің бірі ретінде сақталып
отыр. Яғни, «әлеуметтік тұрғын үй», «әлеуметтік тұрғы үй нарығы» ұғымдары, 
құрылымы мен атқарылу механизмдері туралы ақпараттар көпшілік 
сұранысына әрдайым ие. Осы орайда әлеуметтік тұрғын үйге қатысты әлемдік 
тәжірибені де қарастыруды жөн көрдік. 
Тұрғын үйге мұқтаж азаматтарды тұрғын үймен қамтамасыз ету әрбір 
дамыған және дамушы мемлекеттер үшін шешуі қиын мәселелердің бірі. 
Дамыған елдерде әлеуметтік тұрғын үй құрылысы тарихы ХІХ ғасырдың 
ортасынан бастау алады. Осы мәселені табысты шешуде біршама тәжірибе 
жинақталған. 
Тәжірибе бойынша шетелдік әлеуметтік тұрғын үй иелері жеке азаматтар, 
мемлекет және муниципалитет, агенттіктер, қоғамдық ұйымдар, кәсіподақтар, 
шіркеулер, банктер, зейнетақы қорлары, құрылыс және риэлторлық фирмалар 
да болуы мүмкін. 


210 
Көптеген зерттеушілер, жалпы жаһандық дамыған мемлекеттерде тұрғын 
үй мәселесі шешімін тапқан деп есептейді. Тұрғын үй құрылысының көлемі 
1970 жылдардың соңынан бастап тұрақталды. Ал 1980 жылдардың ортасында-
ақ пәтер басына тұрғындардың орта есебі Дания және Германияда 2,3, 
Ұлыбритания жәнеИрландияда 3,9 дейін шаманы; ал көптеген мемлекеттерде 
бұл көрсеткіш 2,4 – 2,6 сан аралығын көрсетті [3]. 
Барлық мемлекеттерде ресми түрде өз тұрғын үй мәселесін шешуге 
қауқарсыз деп танылған азаматтарға жеңілдік негізінде, тұрғын үй ұсынуға 
арналған заңды тұрғыда бекітілген әлеуметтік тұрғын үй ұғымы бар. 
Әртүрлі жодармен тұрмысы төмен азаматтарды пәтермен қамтамасыз ету 
проблемасын шешуге тырысатын Франция мемлекті – әлеуметтік тұрғын үйдің 
отаны болып табылады. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін төмен бағалы 
үйлерімен шағын аудандар, сонымен қатар табысы төмен азаматтарға көп 
қабатты құрама үйлер пайда болды. 
Францияда заң бойынша әрбір жаңадан салынған үйде пәтерлердің 20 
пайызы «әлеуметтік тұрғын үй» санатына жатады, және нарықтық бағадан 
айтарлықтай төмен бағамен сатылады. Францияда орташа әлеуметтік пәтер 3-4 
адамнан тұратын отбасыға сәйкесінше 80 шаршы метр болып табылады. Жас 
отбасыларға шамамен 5-6 жыл бойы кезекте тұруға тура келеді. 
Ұлыбританияда аз қамтылған отбасыларға көмектесу үшін «Қолжетімді 
баспана» бағдарламасы жұмыс істейді. Бағдарлама бойынша ең алдымен 
тұрғын үйге әлеуметтік саланың қызыметкерлері: өрт сөндірушілер, полиция 
қызметкерлері, құтқарушылар, мұғалімдер, дәрігерлер, тәрбиелеушілер 
сонымен қатар зейнеткерлер, мүгедектер, азқамтылған азаматтар үміткер болып 
табылады. Пәтердің мұндай жалға беру түрі кең етек алған жоқ. Себебі, 
халықтың басым көпшілігі жеке меншік үйінің болғанын қалады. Осы себепті 
олар үшін басқа бағдарламалар қарастырылған. Мысалы, «Үйді сатып ал» және 
«Сатып алу құқығы» бағдарламалары іске асырылды. Соңғы 10 жылда бұл 
бағдарлама бойынша 1,6 миллионнан астам британдық отбасы өз пәтерінің 
иелері атанған. 
Германияда аз қамтылғандар үшін тұрғын үй мәселесін шешудің негізгі 
жолы қоғамдық қаражат есебінен, яғнимемлекеттік, жер немесе жергілікті 
банктердің несиелері арқылы «әлеуметтік пәтерлер» салу болып табылды. Олар 
тек табысы төмен немесе нашар тұратын тұрғындарға арналған.Үй иесі тұрғын 
үй құрылысының қоғамдық қаражатын қайтарғанға дейін үйді жалға беруден 
кiрiс алуға мүмкіндігі жоқ.Әлеуметтік пәтер жалдау ақысы қарапайым пәтер 
жалдау ақысынан базалық ставкасы 15-20 пайызға төмен. Сонымен қатар 
әлеуметтік қызметі үшін салық төлеуден босату ұсынылған.Германдық 
нормативтер бойынша екі ересек адамнан және бір баладан тұратын отбасы кем 
дегенде 64 шаршы метр тұрғын үй орынын алуға тиісті. Егер бұл норматив 
сақталмаса отбасы кезеке тұрып, әлеуметтік көмек алуға құқығы бар. Сонымен 
қатар Германияда тұрғын үй жәрдемақылары төленеді. Мұндай жәрдемақы алу 
үшін жыл сайын тұрғын үй органдарына өтініш білдіру қажет. 
Швецияда «Миллион тұрғын үй» бағдарламасы іске асырылып келді. Бұл 
бағдарлама бойынша 10 жыл ішінде шамамен 1 миллион жаңа үйлер салынды.


211 
Әлеуметтік тұрғын үй жұмыс іздеп қалаларға ауылдық жерлерден келген 
халықты үйлер және пәтерлермен қамтамасыз ету проблемасын шешуде 
көмектесті. Мемлекет тек тұрғындарға ғана емес, сонымен қатар, 
құрылысшылар мен үй иелеріне де қолдау көрсетеді. Тұрғындары қолдау – бұл 
тұрғын үй сатып алу үшін жеңілдетілген несиелер, коммуналдық қызметтер 
мен жалдау үшін тұрғын үй субсидиялары. 
Канадада әлеуметтік тұрғын үй 1950 жылы пайда болды және төмен 
табысты және ерекше қажеттіліктері бар адамдарға арналған. 1975 жылға дейін 
ірі территорияларда үлкен әлеуметтік тұрғын үйлер салу үрдісі болды. Бүгінгі 
күнде бұл философия өзгеріп, үлкен жобалардан кіші жобаларға көшті. 
Әлеуметтік тұрғын үйдің басты мәселелерінің бірі – тұрғын үй қорын 
сақтау, оның беделін арттыру, аумағында әлеуметтік климатты жақсарту. Осы 
мақсатта, тұрғындарын тарту жолымен қосымша олардың үйлері мен жерлерін 
туралы шешім қабылдау туралы бағдарлама әзірленді.
Нидерландыда әлеуметтік тұрғын үйдің ең маңызды провайдерлері 
тұрғын үйді жалға берушілердің бірлестігі болып табылады. Олар жылына 
жалға беруге арналған шамамен 20 мың тұрғын үй тұрғызады. 
Қазіргі таңда голландық модель халықаралық модельге айналған. 540 
тұрғын үй ассоциалары жаға беруге арналған 2 миллион 400 аз және көп 
пәтерлі әлеуметтік тұрғын үйлерге бақылау жасайды. 
Әлеуметтік тұрғын үймен қамтамасыз етудің халықаралық тәжірбиесінің 
келесідей негізгі тенденцияларын бөліп көрсетуге болады: 
Біріншіден, әлеуметтік тұрғын үй провайдерлері үшін мемлекеттік қолдау 
төмендетілді және кедей тұтынушыларға тікелей қолдауды өсіру. Септігін 
тигізетін әлеуметтік тұрғын үй салу мемлекеттік бюджеттен қаржы бөлу 
арқылы, ал сондай-ақ сұранысты ынталандыру жеке тұрғын үй бюджеттен 
жәрдемақы бөлуге байланысты. 
Екіншіден, мемлекеттік жалға берілетін әлеуметтік тұрғын үй тіркелген 
тұрғын үй иелеріне, әсіресе тұрғын үй бірлестіктеріне беріледі. Тіркелген 
әлеуметтік жалға беру мәртебесі жеке кәсіпкерлік үшін елеулі пайдамен 
қамтамасыз етеді. Көптеген елдерде әлеуметтік тұрғын үй қазірдің өзінде 
әлеуметтік органдарға берілген. 
Үшіншіден, әлеуметтік тұрғын үй бағдарламаларын әзірлеуде жеке 
кәсіпкерлердің рөлін арттыру. 
Төртіншіден, тұрғын үй бірлестіктердің қызметіне мемлекеттік 
бақылауды күшейту – тұрғын үй стандарттарын сақтау, жалға беру шарттарын 
бұзбау және т.б. 
Қазақстандағы тұрғын үй реформаларының негізгі бағыты көп жағдайда, 
шетелдегі тұрғын үй мәселесін дамытуға арналған заманауи модельге сүйенеді. 
Мұндай шешімнің оңтайлы жағына жоғары нәтиже көрсеткен, уақытпен 
тексерілген басқару және дамыту механизмдерін пайдалану болып табылады. 
Алайда, әлеуметтік тұрғын үй құрылысының шетелдік тәжірбиесі 
қалалық ортаны жақсарту, тұрғын үй проблемаларын жеңілдетуде, әлеуметтік 
тұрғын үй менеджментін жақсартуды жетілдіруде қазіргі заманғы 
Қазақстанның жағдайына бейімделген болуы керек.Мемлекеттің әлеуметтік 


212 
тұрғын үй нарығын дамытудың қазіргі шараларының бірі 2016 жылдың 31 
желтоқсанында Ел басымыздың №922 Қаулысымен анықталған тұрғын үй 
құрылысының «Нұрлы жер» бағдарламасы болып табылады[4]. 
Төмендегі 1-кестеден «Нұрлы жер» бағдарламасының жүзеге асырылу 
көрсеткіштерін көре аламыз. 
Кесте 1- «Нұрлы жер» бағдарламасының жүзеге асырылу көрсеткіштері 
Көрсеткіштер 
2017 
ж. 
2018ж. 
2019 
ж. 
2020 
ж.
2021ж 
Тұрғын үй құрылысының жалпы алаңы, мың 
ш. метр
10124 
10450 
10640 
10698 
10845 
ҚТҮҚЖБ арқылы тұрғын үй құрылысы 
4621 
3589 
5028 
3748 
5368 
ӘТҮ құрылысы, мың ш. метр 
4900 
5500 
5670 
5480 
5600 
Е с к е р т у – ҚР Статистика жөніндегі агенттігі мәлеметтері негізінде құрастырылған [5] 
Соңғы бес жылда осы көрсеткіштер негізінде жұмыс істеу көзделген.
Бағдарламаның мақсаты халыққа тұрғын үйдің қолжетімділігін арттыру болып 
көзделеді. Әсіресе, әлеуметтік тұрғын үй құрылысын дамыту. 
Бұл мақсатқа қол жткізу үшін мемлекеттік тұрғын үй құрылысының 
бағдарламалары келесідей бағыттарда жұмыс істейді: 

Ипотекалық несиелеудің қолжетімділігін арттыру; 

Дербес тұрғын үй құрылысын қаржыландыру; 

Қазақстан Тұрғын Үй Құрылыс Жинақ Банкі (ҚТҮҚЖБ) арқылы 
тұрғын үй құрылысын несиелендіру; 

Халықты жалға берілетін әлеуметтік тұрғын үймен қамтамасыз ету. 
Сонымен, Қазақстанның әлеуметтік тұрғын үй нарығының қалыптасуы 
мен дамуында мемлекеттік тұрғын үй құрылысының бағдарламаларының 
маңызды орын алтынын байқаймыз.Қазақстан Республикасының Президенті 
Н.Ә Назарбаев өзінің әр жолдауында атап көрсеткендей тұрғын үй нарығының 
дұрыс қалыптасуы мен дамуы мемлекеттің әлеуметтік салаларының 
модернизацияның басты бағыты. Тұрғын үй құрылысы халықты баспанаман 
қамтамасыз етудің бірден бір жолы болып табылады. Мемлекеттік 
инвестицияның басым көпшілігі тұрғын үй құрылысын дамытуға бағытталған. 
Осыған орай 2-кестеден соңғы бес жылда тұрғын үй құрылысына бөлінген 
инвестиция көлемін көре аламыз. 
Кестеден тұрғын үй құрылысына салынған инвестицияның Қазақстанның 
әр аймағында әртүрлі дәрежеде екенін байқауға болады. Астана (75 674 мың 
теңге) және Алматы (86 547 мың теңге) қалаларында инвестицияның жоғары 
деңгейі байқалады. Жалпы Қазақстан бойынша тұрғын үй құрылысына 
инвестиция 2012 жылдан 2016 жылға дейін 318 918 мың теңгеге артқанын 
көреміз.
Қазақстан Республикасының тұрғын үй нарығын талдай келе 2016 жылы 
жалпы экплуатацияға берілген тұрғын үй алаңы 8 940 000 шаршы метрді 
құрады және өткен жылмен салыстырғанда 18,2%-ға артық 42 478 пәтер 
тіркелді (Кесте 3). 


213 
Кесте 2- Тұрғын үй құрылысына бөлінген инвестиция көлемі 
2012 
2013 
2014 
2015 
2016 
Ауытқуы 
2012-2016 
+/- 
ҚР 
422 125 
430 175 
489 916 
609 845 
741 114 
318 918 
Ақмола 
8 595 
11 833 
12 149 
21 284 
25 611 
17016 
Ақтөбе 
22 945 
31 459 
28 777 
28 101 
32 940 
9995 
Алматы 
81 874 
74 002 
91 558 
82 909 
124 193 
42319 
Атырау 
22 965 
25 778 
26 614 
27 678 
26 142 
3177 
Батыс 
Қазақстан 
12 056 
14 432 
13 706 
15 542 
19 382 
7326 
Жамбыл 
7 684 
9 738 
11 073 
12 145 
16 453 
8769 
Қарағанды 
19 987 
17 598 
16 159 
26 670 
33 318 
13331 
Қостанай 
13 571 
16 115 
17 162 
18 635 
18 827 
5256 
Қызылорда 
9 465 
13 980 
13 693 
17 985 
24 402 
14937 
Маңғыстау 
20 836 
25 443 
33 122 
28 407 
32 255 
11419 
Оңтүстік. 
Қаазақстан 
13 456 
15 438 
15 642 
26 726 
27 147 
13691 
Павлодар 
6 321 
7 355 
6 708 
8 244 
11 974 
5653 
Солтүстік 
Қазақстан 
5 074 
6 247 
6 657 
6 479 
8 872 
3798 
Шығыс 
Қазақстан 
12 985 
20 211 
22 702 
20 659 
31 730 
18745 
Астана 
қаласы 
75 674 
64 460 
98 652 
142 826 
161 693 
86019 
Алматы 
қаласы 
86 547 
74 152 
83 487 
129 197 
145 048 
58394 
Е с к е р т у– ҚР Статистика жөніндегі агенттігі мәлеметтері негізінде құрастырылған [5] 
Тұрғын үй құрылысының көлемі артқаныменен, халықтың тұрғын үйге 
қолжетімділігі және қамтамасыз етілуі артқан жоқ. Керісінше, тұрғын үйге 
мұқтаж азаматтар санының өсуіне алып келеді. Бұл көрсеткіш 2016 жылғы 1 
желтоқсанда 2,6 млн. адамға жетткен. Соның ішінде жергілікті атқарушы 
органдарда тұрғын үй алу кезегінде тұрғандар – 460 мың адам 
Елде әлеуметтік тұрғын үй нарығының дамуын тежеуші бірқатар 
мәселелер бар. Әлеуметтік тұрғын үй нарығының дамуын тежеуші негізгі 
себептер: екінші реттік нарықта тұрғын үй бағасының өсуі; тұрғын үйге 
инвестицияның жоғары табыстылығы; салынып жатқан тұрғын үйлер үшін 
монополиялық жоғары баға; ипотекалық несиелеудің тиімсіз жүйесі; тұрғын үй 
құрылыс жинақтау жүйесінің дамымауы; арендалық тұрғын үй нарғының 
дамымауы. Тұрғын үй мәселесі қазіргі қазақстандық қоғамның өзекті 
проблемаларының бірі болып қала бермек. Мемлекет тарапынан қабылданып 
жатқан шаралар ешқандай нәтижесіз және тұрғын үй нарығындағы жағдай сол 
қалпында. Тұрғын үй нарығындағы жоғары баға халықтың сатып алушылық 
қабілетін төмендетуде. Және де халықты әлеуметтік тұрғын үймен қамтудың 
төменгі деңгейі Қазақстанның әр аймағында бар мәселе болып отыр. Сонымен 


214 
халықты қолжетімді тұрғын үймен қамтамасыз етудің жаңа бағыттары қажет 
екені айқын. 
Кесте 3- Тұрғын үйді пайдалануға беру көлемі 
Жалпы 
алаңы, 
ш.м 
Өткен жылмен 
салыстырғанда, 

Халықпен Пәтерлер 
саны 
Өткен жылмен 
салыстырғанда, 

Қазақстан 
Республикасы 
8 940 000 123,3 
1 758 
698 
42 478 
118,2 
Ақмола 
116 903 167,9 
74 830 
2 047 
117,8 
Ақтөбе 
67 942 
55,7 
62 907 
1 496 
138,3 
Алматы 
411 633 176,6 
210 595 
5 704 
49,3 
Атырау 
164 778 100,8 
150 823 
2 191 
139,5 
Батыс Қазақстан 
86 982 
102,4 
57 609 
1 882 
211,2 
Жамбыл 
90 237 
119,0 
81 204 
1 709 
107,5 
Қарағанды 
136 303 98,7 
81 167 
2 171 
96,0 
Қостанай 
88 217 
103,2 
57 493 
1 619 
101,3 
Қызылорда 
159 669 166,2 
140 131 
2 290 
136,5 
Маңғыстау 
264 702 112,2 
244 410 
2 873 
103,1 
Оңтүстік Қазақстан 
121 631 80,4 
115 829 
1 036 
86,2 
Павлодар 
33 875 
102,4 
33 875 
1 194 
185,5 
Астана қаласы 
766 427 182,8 
24 481 
8 108 
154,7 
Алматы қаласы 
653 914 102,2 
309 438 
5 955 
69,8 
Е с к е р т у– ҚР Статистика жөніндегі агенттігі мәлеметтері негізінде құрастырылған [5] 
2016 жылғы мәлімет бойынша тұрғын үйге мұқтаж тұрғындар санын 1-
суреттен көре аламыз: 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   91




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет