Монографиялық еңбектері. Қойгелдиев М. К. «Сталинизм и репрессии в Казахстане 1920-1924-х годов», Х.Әбжановтың «Алаш қозғалысы»
Тарих ғылымындағы таптық және өркениеттік принциптерді талдау
жүктеу/скачать 427.26 Kb. Pdf көрінісі
|
| 27. Тарих ғылымындағы таптық және өркениеттік принциптерді талдау
Осыған байланысты В.М.Массон, Л.Н.Гумилев, Н.Я.Данилевский, Л.Фебр, К.Ясперс, П.Сорокин, А.Тойнби, О.Шпенглер сияқты ойшылдар мәдениет пен өркениеттің табиғаты мен тағдыры жөнінде ойланып-толғанып, нақ осы мәселені өз еңбектерінің өзегі еткен болатын. Ғалымдардың тұжырымдамалары бойынша: Өркениет – мәдениеттің ақыры, оның “кәрілік” шағы, руханилықтың антиподы (Ж.Ж. Руссо, Ш.Фурье, О.Шпенглер); Өркениет – мәдениеттің прогресі, болашаққа бой сермеуі, қоғамның парасаттылық деңгейі (Вольтер, Д.Белл); Өркениет – тағылық пен варварлықтан кейінгі тарихи-мәдени саты (Л.Морган); Өркениет – этностар мен мемлекеттерге тән мәдениеттің оқшау түрі (А.Тойнби, Н.Я. Данилевский, т.б.); Өркениет – мәдениеттің техникалық даму деңгейі, оның материалдық жағы. Қазақ тарихнамасында қазіргі кезде «дала өркениеті», «түркі өркениеті» мәселелері қайта қарастырылып, даму үстінде. Тарихты қарастырған басты негізге алынатын екі бағыт болады: біріншісі - таптық және өркениеттілік. Бұл екеуін кейде әр түрлі атап жатады, формациалық немесе ұлттық принцип деп те. Яғни, таптық көзқараста қоғамның дамуы сызықтық жолмен дамиды ол дегеніміз: алғашқы қауымдық, құлдық, феодалдық, капиталистік және социализм. Неміс философы К. Маркстың түйсігі бойынша капитализмнен кейін комуннизм формациясы келуі керек. Ғалымдар таптық көзқарастың бірқатар кемшіліктерін тізіп айтады: біріншісі, рухани және мәдени құндылықтар мейлінше жеңілдетілген түрде жазылады, екіншісі, ұлттардың тарихындағы өзіндік дамуы ескерілмейді, және үшіншісі, тарихтағы тұлғаны рөліне дұрыс баға берілмейді. (жалпы комуннизмнің экономикалық мәні де сол ғой, мысалы заводтың иесі кәсіпкер тұлға емес, жұмысшылар болып, табысты бөлуі керек, бірақ шындығында практикалық тұрғыда оның иесі мемлекет болды ғой Яғни, өндірістік құрылымында ең бірінші маңызды нәрсе өндіруші күш пен құралдар яғни техника. Және осылар қоғамның барлық салаларына әсер етеді деп санайды. Тарихи құбылыстарды бір қалыпқа салған маркстік-лениндік ілімге негіз делген методология зерттеушілерге қандай да бір елдің және халықтың тарихи дамуындағы өзгешелік пен күрделілікке баса назар аударттырмай, тап күресіне ерекше көңіл бөлдіріп, революциялық дамуды абсолюттендіріп, дамудағы эволюциялық үдерістің маңызына мән беруді екінші кезекке ығыстыртты. Соның салдарынан тарих ғылымындағы көптеген мәселелер зерттеу аясынан тыс қалды. Осының салдарынан ұлттың тарихын немесе өз елінен шыққан тұлғаның тарихы айтыла қалған жағдайда, оны ұлтшылдықтың, түрікшілдіктің көрінісі ретінде бағалау орын алды. Өркениеттілік принципте негізге алытын бір нәрсе ол өркениет түсінігінің өзі азаматтық, мемлекеттік немесе ұлттық деген мағынаға жақын болып келеді. Ғалымдар бұл принципті екі түрлі бағытта түсіндіреді: Біріншісі, еуроцентристік, адамзат дамуында отырықшы елдердің тарихын бірінші орынға шығарып, көшпелі, варварлардың рөлін жоққа шығару. Екіншісі, бұл принципті мемлекеттің саяси, мемлекеттік, діни, экономикалық, әлеуметтік, дүниетанымының жиынтығы ретінде қарастырады. жүктеу/скачать 427.26 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|